Szereg dodatków do emerytury. Większość osób nie zdaje sobie z nich sprawy

Dotychczas prawo do dodatku emerytalnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa przysługiwało osobom, które osiągnęły wiek emerytalny (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn) i pełniły tę funkcję przez co najmniej dwie kadencje, czyli nie mniej niż 8 lat. Jednak w lipcu 2024 wprowadzono korzystne zmiany w przepisach, które weszły w życie 17 września.

Nowe regulacje umożliwią ubieganie się o dodatek osobom w wieku emerytalnym, które pełniły funkcję sołtysa przez minimum siedem lat, niezależnie od liczby kadencji. Co więcej, do tego okresu wliczane są również kadencje odbywane przed 1990 rokiem. Osoby, które wcześniej nie otrzymały dodatku z powodu niespełnienia wymogów, mogą teraz na nowo ubiegać się o to świadczenie, o ile spełniają nowe kryteria.

Warto zaznaczyć, że nadal obowiązuje warunek, według którego prawo do dodatku przysługuje jedynie tym byłym sołtysom, którzy nie zostali skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe związane z pełnioną funkcją. Aby uzyskać ten dodatek, należy złożyć wniosek w regionalnym oddziale Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) oraz dostarczyć zaświadczenie od wójta potwierdzające pełnienie funkcji sołtysa przez co najmniej siedem lat.

Dodatek pielęgnacyjny jest przyznawany osobom, które osiągnęły 75. rok życia. Od 1 marca 2024 roku jego wysokość wynosi 330,07 zł miesięcznie. Świadczenie to przyznawane jest automatycznie przez ZUS, bez konieczności składania dodatkowego wniosku.

Seniorzy, którzy jeszcze nie ukończyli 75 lat, również mogą ubiegać się o ten dodatek, pod warunkiem, że lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS uznają je za całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnego życia. Aby to zrobić, należy przedstawić zaświadczenie o stanie zdrowia na formularzu OL-9, który jest dostępny na stronie internetowej ZUS lub w jego oddziałach. Dokument ten powinien być wypełniony przez lekarza prowadzącego i dostarczony najpóźniej miesiąc przed złożeniem wniosku o dodatek.

Uwaga! ZUS nie przyzna dodatku pielęgnacyjnego, jeśli senior przebywa w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub pielęgnacyjno-opiekuńczym przez ponad 14 dni w miesiącu.

Dodatku pielęgnacyjnego nie można pobierać wraz z zasiłkiem pielęgnacyjnym, który jest przyznawany przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Osoba, która otrzymała dodatek pielęgnacyjny z ZUS, powinna niezwłocznie poinformować o tym urząd gminy.

Osoby, które są emerytami i jednocześnie kombatantami lub ofiarami represji, mają prawo do dwóch rodzajów dodatków: dodatku kombatanckiego i dodatku kompensacyjnego. Wdowy oraz wdowcy po takich osobach mogą ubiegać się wyłącznie o dodatek kompensacyjny.

Aby otrzymać dodatki, należy złożyć odpowiedni wniosek oraz dołączyć zaświadczenie potwierdzające uprawnienia kombatanckie. Dokument ten może być wydany przez:

• Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych;
• Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (wydane przed 18 maja 2014 r.);
• Ministra Pracy i Polityki Społecznej (w okresie od 24 stycznia 1991 r. do 1 sierpnia 1991 r.

Dla wdów i wdowców po kombatantach lub osobach uprawnionych do dodatku, wymagane jest zaświadczenie potwierdzające status z Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Dodatek kombatancki wynosi 330,07 zł miesięcznie, natomiast dodatek kompensacyjny to kwota 49,51 zł miesięcznie (15 proc. wartości dodatku kombatanckiego).

Warto pamiętać, że nawet jeśli emeryt otrzymuje więcej niż jedną emeryturę lub rentę (np. z KRUS i ZUS), przysługuje mu tylko jeden dodatek kombatancki i jeden dodatek kompensacyjny. Kwoty dodatków są co roku waloryzowane, co oznacza, że mogą być podwyższane.

Nauczyciele, którzy w czasie II wojny światowej prowadzili tajne nauczanie lub prowadzili zajęcia przed 1 września 1939 roku w polskich szkołach na terenie III Rzeszy Niemieckiej lub byłego Wolnego Miasta Gdańska, mogą ubiegać się o dodatek do emerytury. W 2024 roku wysokość tego dodatku wynosi 330,07 zł miesięcznie. W celu otrzymania świadczenia należy złożyć wniosek w ZUS, dołączając dokumentację potwierdzającą prowadzenie tajnego nauczania.

Weteran poszkodowany to osoba, która brała udział w misjach zagranicznych, takich jak misje pokojowe, i doznała uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku lub choroby związanej z tymi działaniami. Taki status przyznaje się na podstawie decyzji administracyjnej, którą mogą wydać m.in. minister obrony narodowej lub minister spraw wewnętrznych.

W celu uzyskania dodatku należy złożyć wniosek wraz z decyzją o przyznaniu statusu weterana poszkodowanego. Podstawą do obliczenia dodatku jest kwota najniższej emerytury ogłaszana przez prezesa ZUS. Wysokość dodatku zależy od procentu uszczerbku na zdrowiu i wynosi:

• 10 proc. podstawy wymiaru - przy uszczerbku od 10 do 20 proc.;
• 20 proc. podstawy wymiaru - przy uszczerbku od 21 do 30 proc.;
• 30 proc. podstawy wymiaru - przy uszczerbku od 31 do 40 proc.;
• 40 proc. podstawy wymiaru - przy uszczerbku od 41 do 50 proc.; 
• 50 proc. podstawy wymiaru - przy uszczerbku od 51 do 60 proc.;
• 60 proc. podstawy wymiaru - przy uszczerbku od 61 do 80 proc.;
• 80 proc. podstawy wymiaru - przy uszczerbku powyżej 80 proc.

Dodatek jest wypłacany co miesiąc razem z emeryturą lub rentą, a jeśli prawo do tych świadczeń zostało zawieszone - co kwartał. Kwota dodatku jest waloryzowana co roku, zgodnie z podwyżką najniższej emerytury. W przypadku posiadania prawa do kilku świadczeń, przysługuje tylko jeden dodatek.

Osoby, które były żołnierzami zastępczej służby wojskowej w latach 1949-1959 i były przymusowo zatrudnione w kopalniach, kamieniołomach lub zakładach uranowych, mogą ubiegać się o specjalne świadczenie. Dotyczy to również tych, którzy w 1949 roku zostali wcieleni do brygad "Służby Polsce" i pracowali przymusowo w kopalniach oraz kamieniołomach, a także tych, którzy byli przymusowo zatrudnieni w batalionach budowlanych w latach 1949-1959.

Świadczenie to jest przyznawane bez względu na długość przymusowego zatrudnienia i jest równe dodatku kombatanckiemu. Można je otrzymać, składając wniosek do ZUS-u wraz z zaświadczeniem z Wojskowej Komendy Uzupełnień, która potwierdzi rodzaj i okres przymusowej pracy. Seniorzy otrzymują dodatek co miesiąc razem z emeryturą lub rentą, a jeśli wypłata tych świadczeń została zawieszona - co kwartał. Obecnie wynosi ono 330,07 zł i jest corocznie waloryzowane zgodnie z podwyżkami emerytur i rent.

Osoby, które były deportowane do pracy przymusowej lub osadzone w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR, mogą ubiegać się o specjalne świadczenie. Dotyczy to osób represjonowanych z powodów politycznych, narodowościowych, rasowych lub religijnych w latach 1939-1945. Świadczenie przysługuje również tym, którzy byli deportowani do pracy przymusowej na co najmniej 6 miesięcy, zarówno w granicach Polski sprzed 1 września 1939 roku, jak i na terenach okupowanych przez III Rzeszę i ZSRR do 1946 roku, a także do końca 1948 roku z obecnych granic Polski.

Dodatek mogą otrzymać tylko obywatele Polski. Jego wysokość zależy od liczby miesięcy pracy przymusowej i wynosi od 16,55 zł do 330,07 zł za każdy miesiąc, maksymalnie za 20 miesięcy. Kwota ta jest corocznie waloryzowana. Aby otrzymać świadczenie, należy złożyć wniosek dostępny na stronie Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, wraz z opinią odpowiedniego stowarzyszenia oraz dokumentami potwierdzającymi represje. Świadczenie wypłaca ZUS.

Osoby, które straciły wzrok w wyniku działań wojennych w latach 1939-1945 lub eksplozji niewypałów po tej wojnie, mogą ubiegać się o specjalne świadczenie. Dotyczy to polskich obywateli mieszkających na stałe w Polsce, którzy nie byli członkami formacji wojskowych ani ruchu oporu.

Wysokość świadczenia wynosi 1780,96 zł miesięcznie, co odpowiada wysokości renty socjalnej. Aby je otrzymać, należy złożyć wniosek do ZUS, który ustala prawo do tego świadczenia. To świadczenie jest przeznaczone dla osób, które całkowicie utraciły zdolność do pracy z powodu utraty wzroku w wyniku działań wojennych lub eksplozji niewypałów na terenie Polski.

Niektórzy emeryci mogą otrzymać ryczałt energetyczny. Przysługuje on, jeśli senior jest:

• kombatantem lub inną uprawnioną osobą,
• żołnierzem zastępczej służby wojskowej, który pracował przymusowo w kopalniach, kamieniołomach lub zakładach uranowych,
• wdową lub wdowcem po kombatantach i innych uprawnionych osobach, będącym emerytem lub rencistą,
• wdową po żołnierzach przymusowo zatrudnianych, pobierającą emeryturę lub rentę.

Wniosek o ryczałt energetyczny (formularz ZUS-ERK) można złożyć w każdej chwili w placówkach ZUS lub na stronie www.zus.pl. Kwotę ryczałtu energetycznego ogłasza Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych do 7 lutego każdego roku. Nowa kwota obowiązuje od 1 marca.

Od 1 stycznia 2024 roku ekwiwalent za bezpłatny węgiel wynosi 243,57 zł lub 292,28 zł miesięcznie oraz 730,71 zł lub 876,84 zł kwartalnie.