Motyw cierpienia - Józef K. usiłuje poznać powody oskarżenia, lecz jego próby są bezskuteczne. Czuje się coraz bardziej zagrożony, żyje w strachu, niepewności i napięciu. Bohater cierpi, a śmierć, mimo że spotyka go w okrutnych okolicznościach, przynosi mu w pewnym sensie ulgę.
Motyw cierpienia pojawia się między innymi w: "Makbecie" Williama Szekspira, "Hamlecie" Williama Szekspira, "Trenach" Jana Kochanowskiego, "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza, "Trylogii" Henryka Sienkiewicza, "Granicy" Zofii Nałkowskiej, "Kartotece" Tadeusza Różewicza.
Motyw deformacji świata - Józef K. nie zna powodów aresztowania. Jego proces kończy się wyrokiem ostatecznym, zostaje pozbawiony życia. Świat przedstawiony przez Franza Kafkę jest przerażający. Postaci są pozbawieni woli działania. Jednostki gubią się w rzeczywistości, która jest im wroga. Nie mają żadnych szans na zwycięstwo.
Motyw ów występuje między innymi w: "Szewcach" Stanisława Ignacego Witkiewicza, "Sklepach cynamonowych" Brunona Schulza, "Kartotece" Tadeusza Różewicza.
Motyw kata - kat jest elementem wymiaru sprawiedliwości.
Motyw ten pojawia się w wielu innych pozycjach literackich. Warto tu wymienić: "Antygonę" Sofoklesa, "Dziady" część III Adama Mickiewicza, "Szkice węglem" Henryka Sienkiewicza, "Medaliony" Zofii Nałkowskiej, "Rozmowy z katem" Moczarskiego i wiele innych.
Motyw labiryntu - większość wydarzeń utworu rozgrywa się w labiryntach budynku, dusznych pomieszczeniach, w banku, w katedrze. Józef K. znajduje się w labiryncie, z którego nie ma wyjścia.
Motyw ten pojawia się także w: "Mitologii" (labirynt kreteński to siedziba Minotaura), "Boskiej komedii" Dantego, "Faraonie" Bolesława Prusa, "Sklepach cynamonowych" Brunona Schulza.
Motyw ofiary - Józef K. jest ofiarą machiny sądowej, która niszczy całe jego życie.
Przykłady innych pozycji literackich zawierających ów motyw to: "Hamlet", "Romeo i Julia" Williama Szekspira, "Lilije" Adama Mickiewicza, "Kordian" Juliusza Słowackiego, "Ludzie bezdomni" Stefana Żeromskiego, "Opowiadania" Tadeusza Borowskiego, "Medaliony" Zofii Nałkowskiej.
Motyw wędrówki - Józef K. zmuszony jest do wędrówki po labiryncie sal sądowych. Jest zmęczony i coraz bardziej przerażony. Wędrówka ta jest dla niego męką.
Motyw ten pojawia się między innymi w: "Powrocie posła" Juliana Ursyna Niemcewicza, "Dziadach" części III Adama Mickiewicza, "Kordianie" Juliusza Słowackiego, "Za chlebem" Henryka Sienkiewicza, "Trylogii" Henryka Sienkiewicza, "Małej apokalipsie" Tadeusza Konwickiego.
Motyw samotności - Józef K. pozostaje całkowicie sam. Ginie w samotności, brutalnie zasztyletowany. Powieść Franza Kafki jest wielką metaforą ludzkiego losu, gdzie samotność staje się przeznaczeniem człowieka.
Motyw samotności pojawia się między innymi w: "Makbecie" Williama Szekspira, "Hamlecie" Williama Szekspira, "Romantyczności" Adama Mickiewicza, "Glorii victis" Elizy Orzeszkowej, "Nie - boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego.
Motyw sądu - w wyniku procesu bohater zostaje skazany na śmierć. Sam proces ma charakter absurdalny. Józef K. nie wie, kto go oskarża ani też o co, nie ma właściwie żadnego wpływu na przebieg procesu. Wyrokiem jest egzekucja.
Motyw ten pojawia się w wielu innych pozycjach literackich. Warto tu wymienić: "Biblię", "Mitologię", "Iliadę" Homera, "Giaura" Byrona, "Dziady" część III Adama Mickiewicza, "Rozmowy z katem" Moczarskiego.
Motyw śmierci - Józef K. umiera w samotności, "jak pies". Jego śmierć jest bezsensowna. Scena zasztyletowania bohatera, jak również cała powieść, jest zapowiedzią ustroju totalitarnego, gdzie śmierć miała wymiar nieludzki.
Motyw ten pojawia się w wielu innych pozycjach literackich. Warto tu wymienić: "Biblię", "Mitologię", "Rozmowę Mistrza Polikarpa z śmiercią", "Makbeta", "Hamleta, "Romeo i Julię" Williama Szekspira, "Treny" Jana Kochanowskiego, "Grażynę" Adama Mickiewicza, "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza, "Zbrodnię i karę" Fiodora Dostojewskiego, "Glorię victis" Elizy Orzeszkowej, "Lalkę" Bolesława Prusa, "Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego, "Medaliony" Zofii Nałkowskiej, "Inny świat" Gustawa Herlinga - Grudzińskiego, "Opowiadania" Tadeusza Borowskiego, "Tango" Sławomira Mrożka.
