Akta Układu w IPN

Ministerstwo Obrony Narodowej przekazało je do IPN. Minister obrony Radosław Sikorski powoła specjalny zespół, który do 2 stycznia ma ocenić, które z dokumentów nadal mogą mieć znaczenie dla obronności kraju i nie będą mogły zostać ujawnione.

Sikorski ujawnił, że akta liczą ok. 1,7 tys. jednostek archiwalnych. Są tam m.in. tajny statut UW, protokoły ze spotkań jego kierownictwa oraz dokumentacja inwazji na Czechosłowację w 1968 r.

Jest też mapa gier wojennych Układu Warszawskiego. - O tej mapie mówił mi podczas naszych osobistych spotkań pułkownik Ryszard Kukliński. To była jedna z tych map, która skłoniła go do tego, co zrobił; to właśnie motywowało go do podjęcia współpracy ze Stanami Zjednoczonymi - mówił Sikorski. Posłuchaj relacji RMF:

- Społeczeństwo ma prawo do informacji o swojej przeszłości - powiedział minister obrony narodowej, który razem z prezesem IPN, Leonem Kieresem był w czwartek w Centralnym Archiwum MON w Rembertowie, gdzie akta są przechowywane. Historycy mieli do nich do tej pory utrudniony dostęp. MON odmawiał, argumentując, że nie pozwala na to porozumienie sprzed prawie 15 lat o rozwiązaniu Układu Warszawskiego.

Duże opory przejawia były SLD-owski minister obrony. Jerzy Szmajdziński uważa, że akta mogą być udostępnione tylko do badań historycznych. - Jeśli chodzi o publikowanie i udostępnianie państwom trzecim, to mówię "nie" - powiedział Szmajdziński. Posłuchaj:

Porozumienie z 1991 r., które nie pozwala byłym członkom Układu Warszawskiego na szerokie udostępnianie akt UW, nie ma mocy wiążącej dla Polski - uważa minister obrony Radosław Sikorski. Sikorski powiedział, że prawnicy MON uznali, że to porozumienie nie zostało ratyfikowane przez Polskę, a zatem prawo krajowe ma przed nim pierwszeństwo. Sikorski dodał, że zmieniły się też okoliczności zewnętrzne.

Według historyków, dostęp do akt pozwoli poszerzyć wiedzę o podległości polskiej armii wobec ZSRR. Jednak jak ocenia były szef MON w rządzie AWS Bronisław Komorowski, żadnych szczególnych tajemnic tam nie znajdziemy: Tak naprawdę istotne elementy wiedzy o zasadach, planach Układu Warszawskiego były zawsze w Moskwie a nie w Warszawie.

Umowa z 1991 roku mówi o zachowaniu w tajności dokumentów przez 30 lat. Jeśli zamiarem MON i IPN jest ich szersze odkrycie to dobry obyczaj nakazywałby poinformować o tych zamiarach inne państwa, które razem z Polską umowę podpisywały.

Klauzula była ceną, którą warto było zapłacić za rozwiązanie Układu Warszawskiego. Teraz żeby dokumenty częściowo odtajnić niezbędne są zabiegi także ze strony MSZ, bo naszej wiarygodności przy podpisywaniu międzynarodowych umów nie powinniśmy wystawiać na próbę.