Najmniejsza armia świata

Szczególna rocznica

6 maja to największe święto Gwardii Szwajcarskiej. Data ta upamiętnia jedyną w jej historii bitwę stoczoną w 1527 roku. Doszło do niej, kiedy Rzym został najechany i rozgrabiony przez dziesięciotysięczną armię najemników cesarza Karola V.

Dzięki bohaterskiej postawie Szwajcarów ówczesny papież - Klemens VII - zdołał ujść z życiem i schronić się w zamku Świętego Anioła. Jego bezpieczeństwo zostało jednak okupione śmiercią 147 spośród 189 gwardzistów, którzy zginęli na schodach Bazyliki św. Piotra.

Skąd Szwajcarzy wzięli się w Watykanie? W XVI wieku żołnierze wywodzący się ze Szwajcarii byli znani ze swojej sprawności bojowej, dyscypliny i wierności. Służyli na dworach francuskich, włoskich i niemieckich. To właśnie skłoniło papieża Juliusza II do sprowadzenia do Watykanu oddziału szwajcarskich najemników.

Dzięki późniejszemu bohaterstwu i ofiarności Gwardia Szwajcarska zdobyła ogromne zaufanie papieży, którzy od tamtej pory powierzali jej najściślejszą ochronę swojej osoby.

Tylko dla wybrańców

Nie każdy może należeć do Gwardii Szwajcarskiej. Podstawowym wymogiem jest posiadanie szwajcarskiego obywatelstwa. Ponadto trzeba być katolikiem, mieć nieposzlakowaną opinię, odbyć podstawową służbę wojskową w szwajcarskiej armii i mierzyć ponad 174 cm wzrostu. Kandydaci nie mogą mieć mniej niż 19 i więcej niż 35 lat. W momencie naboru wszyscy gwardziści są kawalerami. Dopiero po pięciu latach służby można się ożenić.

Podstawowa służba w Gwardii Szwajcarskiej trwa dwa lata z możliwością przedłużenia kontraktu na dłuższy okres. Jednostka liczy stale około 110 gwardzistów, a co roku przyjmuje się około 30 młodych rekrutów.

Służba nie drużba

Służba współczesnych gwardzistów jest podzielona na cykle, z których każdy trwa trzy dni. Pierwszy dzień obejmuje dziewięć godzin służby. Drugi polega na trzech godzinach pracy w dzień i czterech w nocy, zaś trzeci jest w zasadzie dniem wolnym, ale to właśnie wtedy gwardziści są wzywani do przyjmowania ważnych gości lub uczestniczenia w rożnych uroczystościach.

Jako formacja wojskowa Gwardia Szwajcarska ma ściśle określone zadania. Pierwszym i najważniejszym z nich jest ścisła ochrona papieża. Drugie polega na zapewnieniu bezpieczeństwa na terenie Pałacu Apostolskiego oraz straż przy bramach wjazdowych do Watykanu. Kolejna funkcja, powierzana oficerom i sierżantom z wieloletnim doświadczeniem, polega na towarzyszeniu Ojcu Świętemu w jego podróżach i trosce o jego bezpieczeństwo.

Najbardziej widocznym zadaniem gwardzistów jest honorowa warta reprezentacyjna podczas uroczystości z udziałem papieża oraz uroczyste oddawanie honorów przez oddział Gwardii głowom obcych państw oraz ambasadorom, którzy składają wizyty w Watykanie.

Malowani chłopcy

Charakterystyczne mundury Gwardii Szwajcarskiej powodują, że niemal każdy rozpoznaje tę formację. Stroje gwardzistów zmieniały się przez wieki i mniej więcej odpowiadały modzie panującej w danej epoce.

Według pewnej legendy, zresztą nieprawdziwej, stroje gwardzistów zaprojektował sam Michał Anioł Buonarotti. Kiedy w XIX wieku okazało się, że mundury są mało praktyczne były komendant Gwardii, z zawodu krawiec dokonał na prośbę papieża pewnych poprawek. Stroje jego projektu są prawie identyczne z tymi, w jakich w roku 1506 przybyli do Rzymu pierwsi gwardziści. Barwy mundurów są barwami rodziny Medyceuszy, która w tamtym okresie wydała kilku papieży.

Gwardziści noszą swoje historyczne mundury jedynie na terenie należącym do Państwa Watykańskiego. To samo dotyczy mniej znanych strojów nocnych koloru granatowego.

Bronią gwardzistów są przede wszystkim halabardy - typowa broń szwajcarskiej piechoty w czasach renesansu. Gwardziści posiadają ponadto pancerze, miecze i broń palną, ale jedynie oficerowie (ze względów bezpieczeństwa) posiadają pistolety, które noszą wyłącznie podczas służby nocnej.

Każdy z gwardzistów jest bez reszty oddany swojej służbie. Nie ma się czemu dziwić. Ich motto brzmi: dzielny i wierny.

Jakub Kwiatkowski