Papież

Określenie "papież" znane jest od III wieku. Wcześniej funkcjonował tytuł biskupa. Pierwszym biskupem Rzymu był Szymon Piotr (Piotr Apostoł), który pełnił swój pontyfikat w latach 30-67. Zginął śmiercią męczeńską, został ukrzyżowany.

Papież ma w Kościele najwyższą władzę prawodawczą w zakresie prawa kanonicznego. Przysługuje mu także najwyższa kanoniczna władza sądownicza. Papież ma władzę w zakresie rozstrzygania sporów dot. ważności małżeństw, ślubów zakonnych oraz innych sakramentów.

Ojciec Święty ma prawo do skazywania na karę kościelną, w tym ekskomunikę (wykluczenie z życia Kościoła). Ponadto papież w Kościele katolickim decyduje o tym, kogo chce mianować biskupem.

Papież sprawuje swoją władzę dożywotnio. Dopuszczalne jest jednak dobrowolne zrzeczenie się (łac. renuntiatio). Gdy papież umiera lub rezygnuje z urzędu zwoływane jest konklawe w Kaplicy Sykstyńskiej Pałacu Apostolskiego w Watykanie w celu wyłonienia nowego papieża. Obecnie w konklawe może brać udział 121 kardynałów.

Obrady i głosowanie kardynałów są tajne i trwają od kilku dni do nawet kilku miesięcy. Zgodnie z Konstytucją Apostolską Universi Dominici Gregis, wydaną przez Jana Pawła II, a potem modyfikowaną przez Benedykta XVI, konklawe musi zakończyć się wyborem papieża, który musi uzyskać 2/3 głosów kardynałów.

Co ważne, kardynałowie mogą zagłosować na osobę spoza Kolegium Kardynałów. Czas, w którym Stolica Apostolska nie jest obsadzona nazywa się sede vacante, czyli pusty tron.

Biały dym wydobywający się z komina kaplicy Sykstyńskiej i bicie dzwonów bazyliki św. Piotra symbolizują wybór papieża. Następnie pierwszy z kardynałów diakonów (protodiakon) ogłasza dokonany wybór - "Annuntio vobis gaudium magnum - habemus papam" (pol.: "Ogłaszam wam wielką radość - mamy papieża") i podaje jego imię.

Nowo wybrany papież pojawia się na balkonie bazyliki watykańskiej i udziela Błogosławieństwa Apostolskiego - Urbi et Orbi (pol.: miastu i światu).

16 października 1978 po raz pierwszy w historii papieżem został Polak - Karol Wojtyła, pochodzący z Wadowic, który przybrał imię Jan Paweł II. Został wybrany w ósmym głosowaniu na konklawe. Według szacunków jego kandydaturę poparło 103 kardynałów na 111 głosujących. Wynik głosowania ogłoszono o godzinie 18:44.

Decyzja o wyborze Polaka na papieża była szczególna, ponieważ przez poprzednich 455 lat biskupem Rzymu zawsze był Włoch. Pontyfikat Jana Pawła II trwał 26 lat, 5 miesięcy i 17 dni i był trzecim pod względem długości trwania. Jan Paweł II zmarł 2 kwietnia 2005 r. o godzinie 21:37 w Watykanie.

W historii Kościoła było kilku lub kilkunastu papieży, którzy abdykowali. Nie ma jednoznacznych danych na temat pierwszego papieża, który ustąpił z urzędu. Niektóre źródła podają, że pierwszą głową Kościoła, która abdykowała był Klemens I, papież w latach ok. 88-97. Kolejnym papieżem, który zrezygnował z zasiadania na papieskim tronie był Ponjan (230-235). Natomiast inni historycy Kościoła uznają, że pierwszym papieżem, który zrezygnował z władzy był Celestyn V (XIII w.), a drugim - Grzegorz XII (XV w.).

Pewne jest natomiast, że ostatnim papieżem, który abdykował był Benedykt XVI. Zrzekł się on pełnionego urzędu 28 lutego 2013 roku. Wśród powodów rezygnacji wskazał podeszły wiek (85 lat), a także osłabienie sił fizycznych i duchownych. Wyjaśnił, że decyzję o zrzeczeniu się urzędu podjął dla dobra Kościoła.

Papież senior Benedykt XVI zamieszkał w klasztorze Mater Ecclesiae w Watykanie. Był tam do czasu swojej śmierci, czyli do 31 grudnia 2022 roku. Benedykt XVI żył 95 lat.

Najmłodszym papieżem był Jan XII (Oktawian z Tusculum), żyjący w X w., który w dniu wyboru miał 18 lat. Natomiast najstarszym zwierzchnikiem Stolicy Apostolskiej był Agaton, który w chwili objęcia tronu papieskiego miał ponad 100 lat (zmarł w VII wieku).

Najdłużej panującym papieżem był Szymon Piotr Apostoł - 37 lat (30-67). Następnie Pius IX, żyjący w XIX w. Jego pontyfikat trwał ponad 31 lat. Na trzecim miejscu był pontyfikat Jana Pawła II - ponad 26 lat.

Najkrócej na papieskim tronie zasiadał Stefan II. Żyjący w VIII w., który pełnił urząd papieża 5 dni. Mając na uwadze narodowość, najwięcej było papieży Włochów - ponad 200. Następnie Francuzów (ok. 20.) oraz Greków (ok. 15.). Papieżem był też Anglik, Holender, Palestyńczyk, Austriak oraz Polak (Jan Paweł II).

Najczęściej wybieranymi imionami dla papieży są: Jan (21 razy) oraz Benedykt (17 razy), a także Grzegorz (16 razy).

Szacuje się, że w dziejach Kościoła było około 40 antypapieży, którzy zostali wybrani niezgodnie z prawem Kościoła katolickiego. Pierwszym antypapieżem był prawdopodobnie Hipolit, żyjący w III w., a ostatnim Feliks V (XV w.). 

Szczególny chaos panował w okresie schizmy zachodniej i rozłamu w Kościele katolickim (1378-1417). W najtrudniejszym okresie było jednocześnie trzech papieży, którzy spierali się o legalność wyboru.

Stanowisko papieża nie zawsze było wolne od skandali czy nadużyć. Jednym z najbardziej kontrowersyjnych papieży był Hiszpan Rodrigo de Borgia y Borja (Aleksander VI), który zasiadał na tronie piotrowym w latach 1492-1503. Duchowny miał żonę, pięcioro dzieci i kochanki. Zarzucano mu także korupcję i nepotyzm.

Papież Aleksander VI był bohaterem kilku skandali i symbolem zepsucia moralnego we władzach Kościoła katolickiego. Szerokim echem odbył się tzw. "Bankiet Kasztanów” (30 października 1501 r.), który zorganizował Cezar Borgia, papieski syn. Na wielką ucztę zaproszono około 50 kobiet, a przebieg imprezy wywołał powszechne zgorszenie i oburzenie.