Czy czeka nas fala powracających emigrantów?

Czy czeka nas zatem wielka fala powrotów z Wielkiej Brytanii, USA, Kanady, Niemiec? Emigranci zapewniają, że raczej nie planują rychłego powrotu do kraju, bo - choć poszczególne waluty słabo stoją w porównaniu do silnego złotego - to wciąż bardziej opłaca się pracować za granicą.

Autorzy najnowszego biuletynu Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych pt. "Migracje powrotne Polaków" twierdzą jednak, że w niedługim okresie czasu możemy się spodziewać fali powrotów, która będzie naturalnym i wielce prawdopodobnym następstwem wieloletniego odpływu Polaków.

Kto wraca?

Autorzy biuletynu twierdzą, że na powrót decydują się głównie młodzi ludzie. 28 proc. migrantów powrotnych to ludzie do 20. roku życia. W powrotach biorą udział dwie generacje: dzieci i młodzież oraz ich rodzice.

Osoby starsze, po 60. roku życia, stanowią zaledwie 11% migrantów powrotnych. O tym, iż migracje powrotne to w polskim przypadku powroty rodzin lub do rodzin, świadczy nie tylko struktura wiekowa migrantów powrotnych (dominacja dwóch pokoleń: dzieci i rodziców), ale również typy gospodarstw domowych tworzone przez nich w Polsce. Są to przede wszystkim rodziny składające się z małżonków (partnerów) i dzieci lub z samotnych rodziców i dzieci. Jedynie co piąty migrant mieszka w gospodarstwie domowym bez dzieci, samotnie (13%) lub ze współmałżonkiem (partnerem) - 10%. W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że migrację dzieci i młodzieży determinują nie tylko decyzje rodziców odnośnie ich karier zawodowych, lecz także chęć uczenia się i studiowania w Polsce, o czym świadczy wysoki odsetek studentów wśród młodych migrantów powrotnych.

Według spisu powszechnego z roku 2002 do Polski wróciło na stałe 85,5 tys. osób, z czego 70 tys. obywateli polskich. Około 20 tys. ponownie wyjechało z kraju. Jak wykazały badania, emigranci, którzy wracają do kraju, osiedlają się głównie w miastach (81 proc.) - głównie w Krakowie, Warszawie i Wrocławiu.

Skąd wracają?

Polacy wracają z krajów, które w przeszłości były głównymi kierunkami emigracji z Polski: z Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Kanady. Wielu z nich posiada podwójne obywatelstwo, polskie i inne, najczęściej niemieckie, amerykańskie, kanadyjskie i australijskie. Dotyczy to w szczególności osób młodych, które wyemigrowały w wieku dziecięcym lub urodziły się za granicą.

Podwójni emigranci

Są również osoby, które po powrocie do kraju decydują się na kolejny wyjazd za granicę. Reemigranci są ludźmi starszymi i gorzej wykształconymi. Często na decyzję o ponownej emigracji wpływa fakt nieosiągnięcia sukcesu w Polsce. Badania te pokazują również, że wykształcenie polskich emigrantów jest zdecydowanie słabsze od średniego wykształcenia "stałych" mieszkańców Polski.

Podejmując decyzję o powrocie należy być świadomym kosztów i korzyści związanych z powrotem do kraju.

Powrót do kraju to czysty zysk?

Emigranci wyróżniają tu przede wszystkim to, że życie w kraju daje więcej satysfakcji. Ponadto do Polski wraca się z zapasem pieniędzy, które można zainwestować, oraz z nowym doświadczeniem zawodowym. To również przekłada się na korzyści społeczności lokalnej. Polak, który wraca do kraju z wypchanym portfelem, może wspierać rozwój lokalnej przedsiębiorczości. Jeśli założy firmę, w której będzie musiał zatrudnić ludzi, powstaną nowe miejsca pracy. Osoby wracające z zagranicy pełnią również rolę liderów lokalnych społeczności. Rola ta nie musi się ograniczać do sfery ekonomicznej, może obejmować również sferę społeczną i kulturową - czytamy w biuletynie.

Nie warto wracać do Polski?

Powrót do Polski w przypadku porażki migracyjnej może zagrażać więzom rodzinnym - szczególnie wtedy, gdy wyjazd był realizacją strategii dochodowej całego gospodarstwa domowego. W sytuacji braku możliwości trwałego wejścia na polski rynek pracy potencjalny sukces związany z migracją powrotną może łatwo przekształcić się w porażkę. Powrót emigrantów może być również niekorzystny dla lokalnej społeczności. Migranci powrotni mogą bowiem wymagać szczególnie intensywnego wsparcia publicznych służb zatrudnienia. W sytuacji braku wsparcia migracja powrotna może z łatwością przekształcić się w reemigrację. To oznaczałoby na przykład trwałe przekształcenie migracji czasowych w osiedleńcze i definitywną utratę zasobów kapitału ludzkiego.

Na uwagę zasługuje również fakt, że zasobni migranci powrotni wracają zazwyczaj do dużych ośrodków miejskich, co stanowi trwałe osłabienie potencjału rozwojowego danej społeczności lokalnej.