Ryszard Czarnecki był aktywny politycznie od początku lat 80. ubiegłego stulecia Na studiach wstąpił do Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Brał udział w strajku solidarnościowym na Uniwersytecie Wrocławskim w 1981 roku. Zajmował się także wydawaniem i rozprowadzaniem podziemnej prasy opozycyjnej we Wrocławiu i Warszawie. W latach 1982-1984 uczestniczył w działaniach Polskiej Niezależnej Organizacji Młodzieżowej. Zasiadał również w zarządzie NZS na Uniwersytecie Wrocławskim, a w 1984 r. został przewodniczącym tej organizacji. Następnie w 1987 r. został rzecznikiem Krajowej Komisji Koordynacyjnej NZS.
W listopadzie 1987 roku współtworzył stowarzyszenie Ruch Polityki Realnej przekształcone następnie w partię Unia Polityki Realnej. W październiku 1989 r. współtworzył Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. W latach 1991-1993 był rzecznikiem ZChN.
Punktem zwrotnym w karierze politycznej był dla niego rok 1991, w którym został wybrany na posła I kadencji Sejmu z ramienia Wyborczej Akcji Katolickiej. W latach 1991-1993 pracował jako wiceprzewodniczący Komisji Kultury i Środków Przekazu. W 1993 r. został powołany na wiceministra kultury i sztuki.
Jeszcze w tym samym roku, po przegranych wyborach do Sejmu, został wiceprezesem Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Niespełna rok później został przewodniczącym, a na początku 1995 roku prezesem partii ZChN.
W 1997 roku Ryszard Czarnecki wrócił do parlamentu z listy Akcji Wyborczej "Solidarność". W III kadencji Sejmu pełnił początkowo funkcję przewodniczącego Komitetu Integracji Europejskiej (1997-1998), a później członka Rady Ministrów (jako minister bez teki w latach 1998-1999). Następnie pracował jako przewodniczący Komisji Łączności z Polakami za Granicą.
W 2002 roku został doradcą
Andrzeja Leppera i
Samoobrony RP ds. Unii Europejskiej, a w 2003 roku doradzał prezydentowi
Włocławka Władysławowi Skrzypkowi w sprawach integracji z UE. W 2004 r .z ramienia Samoobrony RP zdobył mandat deputowanego do
Parlamentu Europejskiego. W 2007 roku został jednak wykluczony z tej partii.
W 2008 r. Ryszard Czarnecki został członkiem
Prawa i Sprawiedliwości. Do dziś pozostaje europosłem z listy tej partii. W latach 2014-2018 pełnił urząd jednego z
wiceprzewodniczących Parlamentu Europejskiego. W 2020 roku był oficjalnym delegatem na Letnich Igrzyskach Olimpijskich z uwagi na aktywne uczestnictwo
w Polskim Komitecie Olimpijskim.
Ryszard Czarnecki - kontrowersje
Polityk trafił następnie do Prokuratury Okręgowej w Katowicach, skąd wyszedł przed godz. 23. Towarzyszyli mu funkcjonariusze CBA. Ryszard Czarnecki zdecydował się na krótki komentarz w stronę dziennikarzy. - Polityczny teatr. Władza robi igrzyska, bo nic innego nie umie - powiedział.
W sierpniu 2024 r. "Gazeta Wyborcza" poinformowała, że europejscy śledczy kwestionują 100 tys. euro, które europosłowi PiS Ryszardowi Czarneckiemu zwrócono za służbowe podróże w ciągu dziewięciu lat. Według dziennika poseł miał m.in. zadeklarować, że jeździł samochodem, który został zezłomowany 11 lat wcześniej.
Ryszard Czarnecki - życie osobiste
Ze względu na to, że urodził się w Londynie, rodzice nadali Ryszardowi Czarneckiemu brytyjskie imiona: Richard i Henry. Dopiero w 2013 r. polityk zmienił je oficjalnie na wersję polskojęzyczną: Ryszard Henryk.
Rodzicami Ryszarda Czarneckiego są profesor nauk przyrodniczych, pedagog i wykładowca akademicki prof. Maria Bielińska-Czarnecka i reżyser Henryk T. Czarnecki. Rozwiedli się około rok po urodzeniu Ryszarda Czarneckiego.
Ryszard Czarnecki był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa ma dwóch synów: Przemysława i Bartosza. Z aktualną żoną Emilią, córką pierwszego polskiego kosmonauty gen. Mirosława Hermaszewskiego, ma syna Stanisława.