13 listopada Kościół obchodzi ważne święto. To wspomnienie pięciu świętych
13 listopada to dzień, w którym Kościół wspomina Pierwszych Polskich Męczenników - pięciu zakonników, którzy ponieśli śmierć za wiarę na początku XI wieku. Kim byli i dlaczego zginęli?
Benedykt, Jan, Izaak, Mateusz i Krystyn - właśnie takie imiona nosili mężczyźni, których dzisiaj uznajemy za pierwszych polskich męczenników. Co ciekawe, pochodzenia polskiego byli Izaak, Mateusz i Krystyn. Dwaj pozostali to prawdopodobnie włoscy benedyktyni.
Życie i męczeństwo tych mężczyzn stanowią ważny element chrześcijańskiej historii Polski, a obchodzone 13 listopada święto to okazja do poznania ich historii.
13 listopada Kościół obchodzi ważne święto
Misja ewangelizacyjna Benedykta, Jana, Izaaka, Mateusza i Krystyna miała na celu szerzenie chrześcijaństwa na ziemiach polskich, które były wówczas jeszcze w bardzo dużym zakresie pogańskie. Idea ta zapoczątkowana została w 1000 roku przez cesarza Ottona III, który podczas rozmowy z Bolesławem Chrobrym zainicjował akcję sprowadzenia zakonników i założenia na terytorium Polski klasztoru.
Za najbardziej prawdopodobne miejsce pobytu zakonników uznaje się okolice miasta Międzyrzecz w województwie lubuskim (źródła historyczne wskazują na wieś Święty Wojciech). Misję ewangelizacyjną rozpoczęli włoscy zakonnicy, którzy przybyli na tereny polskie z północnych Włoch i szybko nauczyli się języka oraz przyjęli miejscowe obyczaje.
Wkrótce dołączyli do nich polscy bracia, a nowy klasztor koncentrować miał się wokół trzech zasadniczych celów: przyjmowania nowicjuszy i formowania zakonu, podejmowania zakonników przybywających z zagranicy oraz pracy misyjnej.
Benedyktyni prowadzili życie ascetyczne, łączyli modlitwę, pracę i działalność duszpasterską. Przyciągało to zarówno tych, którzy szukali duchowego wsparcia, jak i tych, którzy sprzeciwiali się nowej religii.
Pierwsi polscy męczennicy
Bracia ponieśli śmierć w 1003 roku w wyniku napadu, którego motywy do dzisiaj nie są do końca znane. Pierwszy od ciosu mieczem z rąk przestępców zginął Jan, tuż po nim Benedykt. W następnej kolejności mordercy napadli Izaaka, później Mateusza, a na samym końcu Krystyna.
Według niektórych źródeł napad na klasztor miał charakter wyłącznie rabunkowy - bracia mieli bowiem posiadać srebra Bolesława Chrobrego. Mordercy nie znaleźli jednak satysfakcjonującego ich majątku, dlatego podpalili kościół i zbiegli do lasu.
Zbrodnia odkryta została rankiem 11 listopada, kiedy to okoliczni chłopi przybyli na uroczystości św. Marcina. Pościg za mordercami zakończył się ich szybkim ujęciem. Pogrzeb braci odbył się 13 listopada i właśnie w tym dniu obchodzone jest ich wspomnienie.
Niektóre źródła sugerują jednak jakoby napad miał charakter nie tylko rabunkowy, a religijny - napastnicy mieli być rzekomo przeciwnikami chrystianizacji. Niezależnie od przyczyn, śmierć pięciu braci benedyktynów szybko okrzyknięta została śmiercią męczeńską. Pomógł w tym m.in. biskup Unger, który rozpoczął starania o wyniesienie ich na ołtarze.
Wraz z szóstym zakonnikiem pustelni, Barnabą, udał się on do Rzymu, relacjonując papieżowi to, co się wydarzyło. Dzięki tej interwencji, bracia szybko zaliczeni zostali w poczet świętych męczenników Kościoła, a ich kult został zatwierdzony.
Szczególnym miejscem, w którym upamiętnia się pamięć zmarłych męczenników, jest Międzyrzecz, najbardziej prawdopodobne miejsce męczeństwa braci. To właśnie tam ustanowione zostało Sanktuarium Pierwszych Męczenników Polski. Kult rozpowszechnił się jednak nie tylko w Polsce, ale także w Czechach, na Morawach oraz we Włoszech. Relikwie tragicznie zmarłych braci zostały rozdzielone na różne części Polski, a ku ich czci ułożona została specjalna litania.
Znaczenie dla polskiego Kościoła
Męczeństwo Benedykta, Jana, Izaaka, Mateusza i Krystyna miało ogromne znaczenia dla rozwoju Kościoła na polskich ziemiach. To jedno z pierwszych świadectw ofiary, jaką chrześcijanie w Polsce musieli ponieść za wiarę. Śmierć zakonników była także ważnym krokiem w procesie budowania chrześcijańskiej tożsamości Polski.
Święto pierwszych męczenników polskich obchodzone jest corocznie 13 listopada. Ma na celu uczczenie ich pamięci i przypomnienie sobie o wartościach, jakie reprezentowali - wierze, poświęceniu i odwadze. To również okazja do zastanowienia się nad tym, jak wielkie znaczenie miała ich ofiara dla rozwoju religii chrześcijańskiej w Polsce.
Współczesne obchody tego dnia w kościołach często obejmują specjalne nabożeństwa i modlitwy w intencji męczenników. W Międzyrzeczu, gdzie ponieśli śmierć, odbywają się uroczyste obchody, w których uczestniczą wierni z całego kraju.
W 2024 uroczystość ta wypada w środę. Nie jest to święto obowiązkowe, zatem nie trzeba uczestniczyć w mszy świętej, jednak księża zachęcają, by w tym dniu udać się do kościoła i wspomnieć dzielnych zakonników, którzy jako pierwsi ponieśli śmierć męczeńską w naszym kraju.
