Matura 2022. Język polski - poziom rozszerzony. Zobacz odpowiedzi i arkusz CKE

Poniżej po 14.00 zajdziesz arkusz maturalny oraz pierwsze proponowane odpowiedzi z matury z języka polskiego na poziomie rozszerzonym. 

Język polski na poziomie rozszerzonym to przedmiot nieobowiązkowy. Jeden z możliwych do wyboru. Abiturienci mają obowiązek podejść do jednego egzaminu na poziomie rozszerzonym. Jednak nie ma tu progu zdawalności.

Egzamin z języka polskiego na poziomie rozszerzonym składa się z jednego zadania, w którym uczeń ma do wyboru dwa tematy wypracowania.

W raporcie specjalnym Interii "Matura 2022. Arkusze" codziennie, po zakończeniu egzaminów publikujemy arkusze CKE wraz z odpowiedziami, które zaproponują nasi eksperci.

Od początku matury 2022 nasi eksperci przygotowują dla was proponowane odpowiedzi do zadań maturalnych. Opublikowaliśmy już arkusze CKE oraz nieoficjalne rozwiązania z polskiego, matematyki, angielskiego i niemieckiego na poziomie podstawowym oraz angielskiego na poziomie rozszerzonym. Tutaj możesz sprawdzić odpowiedzi z każdego z tych przedmiotów:

Arkusz CKE oraz nieoficjalne odpowiedzi z języka polskiego - poziom podstawowy

Arkusz maturalny oraz proponowane rozwiązania z matematyki - poziom podstawowy

Zobacz arkusz CKE i nieoficjalne odpowiedzi z języka angielskiego - poziom podstawowy

Arkusz CKE i proponowane odpowiedzi: język niemiecki - poziom podstawowy

Arkusz CKE i poprawne odpowiedzi: język angielski - poziom rozszerzony

Także i dziś nasi eksperci przygotują dla Was proponowane odpowiedzi do egzaminu maturalnego z języka polskiego na poziomie rozszerzonym.

Tutaj możesz pobrać ARKUSZ CKE z polskiego - poziom rozszerzony.

Poniżej znajdziesz zaproponowane przez naszych ekspertów odpowiedzi:

Temat 1. Określ, jaki problem podejmuje Bogumiła Kaniewska w podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autorkę, odwołując się do tego tekstu oraz innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 wyrazów.

Wstęp: Określenie problemu podejmowanego przez autorkę:

Kaniewska mówi w swoim tekście o problemie relacji między literaturą a historią. Związek pomiędzy tymi dwoma dziedzinami jest oczywisty i nieunikniony ("dzieło skonstruowane jest

zawsze z materii historycznej"). Każde dzieło literackie, bez względu na zamiary autora niejako "mimowolnie" odbija historię, utrwalając czas, w jakim powstaje (język, obyczaje, realia społeczne i kulturowe itp.).

Na podstawie każdego dzieła - niezależnie od dominującej w nim estetyki, jesteśmy w stanie wysuwać wnioski dotyczące historii. Można więc przyjąć, że każde dzieło literackie jest w pewien sposób dokumentem (w znaczeniu historycznym).

Zajęcie stanowiska wobec rozwiązania przyjętego przez autorkę:

Trudno nie zgodzić się z autorką, że każde dzieło literackie stanowi w pewien sposób "dokument" o wartości historycznej - zwłaszcza z perspektywy antropologicznej: dzieło literackie jest zapisem języka, a także zazwyczaj posiada odniesienia do kultury czy realiów historycznych, w jakich powstaje.

Należy jednak potraktować tezę autorki jako pewien rodzaj uogólnienia - zwłaszcza w przypadku dzieł dalekich realizmowi - takich jak choćby wspomniane groteskowe dzieła Schulza i Gombrowicza), gdyż odczytywanie z nich historii będzie zawsze bardzo mocno zapośredniczone i będzie wymagać szerokiej wiedzy pozatekstowej (historycznej, historyczno- i teoretycznoliterackiej itp.). Niemniej jednak zgadzam się z poglądem, który pośrednio przekazuje autorka - historia jest uniwersalnym kontekstem interpretacyjnym dla większości dzieł literackich.

Argumenty Odwołania do podanego tekstu B. Kaniewskiej 

• "Świetnym źródłem wiedzy o czasie i miejscu są powieści kryminalne, gromadzące dowody, ślady, poszlaki, rekonstruujące obyczajowe i społeczne realia." -  Powieści kryminalne są zazwyczaj pisane w konwencji realistycznej, a przy tym (ze względu na opisy śledztwa) obfitują w szczegóły (np. obyczajowe, kulturowe) - dlatego dość łatwo na ich podstawie “odtworzyć" realia historyczne. Dobrym przykładem może być “Zbrodnia i Kara" F. Dostojewskiego, której wprawdzie nie określamy mianem “powieści kryminalnej", jednak wątek kryminalny zajmuje w niej znaczną część. 

• "Dzieło literackie stanowi więc pewną jednostkową opowieść o historii - i właśnie jako takie ma wartość dokumentu." - literatura często stanowi zapis indywidualnych doświadczeń jednostki z historią w tle - mówimy wówczas o tzw. literaturze dokumentu osobistego. Jej doskonałym przykładem mogą być wszelkie literackie dzienniki, pamiętniki itp. (np. “Pamiętniki" Jana Chryzostoma Paska). 

• "Katastroficzne, groteskowe wizje końca świata pojawiające się u Witkacego są równie cennym dokumentem świadomości tamtych czasów" - to oczywiście prawda, jednak należy pamiętać, że cechą literatury jest fikcjonalność. Literatura wykorzystuje także różne estetyki, którym daleko jest do realistycznego sposobu obrazowania (a taki zazwyczaj kojarzy nam się z "dokumentem historycznym"). Dlatego oczywiście można interpretować groteskowe dzieła Witkacego, Schulza czy Gombrowicza przez pryzmat historyczny, jednak należy pamiętać, że dzieła te są wielowymiarowe i z pewnością będą to bardzo wymagające ścieżki interpretacji.

Przykładowe argumenty - odwołania do tekstów kultury:

• dowolna powieść kryminalna (np. "Morderstwo w Orient Expressie" A. Christie),
• dowolny przykład z literatury dokumentu osobistego, np. ‘"Dziennki" M. Dąbrowskiej, Listy J. Słowackiego do matki, "Pamiętniki" J. Ch. Paska itp.),
• dowolne dzieło Schulza (np. Sanatorium pod Klepsydrą"), Gombrowicza ("Ferdydurke", “Transatlantyk") czy Witkacego ("Szewcy", "Pożegnanie jesieni"),
• dowolna powieść historyczna (np. powieści Sienkiewicza; "Potop", “Krzyżacy" itd.),
• dowolny reportaż (np. "Cesarz" Kapuścińskiego).

Zgodnie z tezą autorki, iż "historia jako kontekst pojawia się w każdym tekście literackim" - logicznie poprawne jest odwołanie do dowolnego dzieła (przy zachowaniu odpowiedniej argumentacji!).

Zakończenie - przykładowe wnioski:

• Wiedza historyczna może stanowić uniwersalny kontekst interpretacyjny dla interpretowania właściwie wszystkich dzieł literackich. 

• Doświadczenie historyczne w dziele literackim zawsze podlega estetyzacji. Jest także zindywidualizowane, zapośredniczone i mocno przekształcone.

• Pojęcie "dokumentu" (w rozumieniu historycznym) w odniesieniu do każdego dzieła literackiego nie może być przyjmowane zbyt dosłownie. Należy pamiętać, że literatura jest fikcjonalna. 

Temat 2: Dokonaj interpretacji porównawczej podanych utworów. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 wyrazów.

Wstęp:

Wiersze Kazimierza Przerwy - Tetmajera i Tadeusza Różewicza podejmują częstą w poezji różnych epok tematykę refleksji poety nad własnym procesem twórczym (autotematyzm). Biorąc pod uwagę tę tematykę, podmiot liryczny każdego z utworów może być utożsamiany z samym poetą oraz jego przeżyciami i przemyśleniami podczas tworzenia.

Teza:

Poezja widziana z punktu widzenia samego poety dla każdego twórcy będzie wiązała się z innymi przeżyciami i emocjami. Refleksje autotematyczne zawarte w obu utworach ukazują nie tylko proces twórczy przez pryzmat towarzyszących mu odczuć, ale dają także subiektywne odpowiedzi na pytanie, czym jest poezja.

Analiza i interpretacja porównawcza

Płaszczyzny porównania:

1. Rodzaj liryki/ perspektywa podmiotu lirycznego

• Utwór Kazimierza-Przerwy Tetmajera należy do liryki zwrotu do adresata - rozpoczyna się apostrofą do “godziny tworzenia" - czyli spersonifikowanego czasu, w którym podmiot liryczny oddaje się zajęciom twórczym. 
• Utwór Różewicza to natomiast liryka bezpośrednia (liryka wyznania, monolog liryczny), w którym podmiot liryczny (poeta) zwierza się czytelnikowi bezpośrednio ze swoich przeżyć i przemyśleń. 
• Utwory różnią się zatem perspektywą podmiotu lirycznego. 

1. Stosunek podmiotu lirycznego do własnego aktu twórczego 

• Przerwa - Tetmajer nie tylko posłużył się personifikacją czasu tworzenia i apostrofą (co już samo w sobie świadczy o tym, że traktuje “godzinę tworzenia’ jako czas wyjątkowy, podniosły), ale także idealizacją (“Cza­ro­dziej­ska go­dzi­no two­rze­nia,/

naj­pięk­niej­sza z wszyst­kich go­dzin ży­cia"). Tetmajer używa powtórzenia słowa “czarodziejska" - możemy więc wnioskować, że czas tworzenia jest dla niego specyficznym, wręcz magicznym przeżyciem, a sama poezja - swoistą magią.

• Przerwa-Tetmajer estetyzuje “godzinę tworzenia" i posługuje się porównaniem (“myśl roz­wi­ja się jak kwiat ró­ża­ny"). 

• Nieco inne podejście do własnej twórczości poetyckiej prezentuje podmiot liryczny w utworze Tadeusza Różewicza. Mówi on o wierszu, który “próbował sobie przypomnieć", a który prawdopodobnie powstał nocą w jego głowie, jednak nigdy się nie zmaterializował (nie został przelany na papier). Utwór, o którym mowa, był także autotematyczny (“wiersz był praw­do­po­dob­nie / wier­szem o so­bie sa­mym").

Subiektywna odpowiedź na pytanie: czym jest poezja?

• U Przerwy-Tetmajera poezja (a dokładnie: przemyślenia towarzyszące aktowi twórczemu) zostaje przyrównana do rozkwitającego kwiatu, który stopniowo odsłania swoje płatki i staje się coraz bardziej wonny. Możemy więc wyobrazić sobie, że w miarę zagłębiania się w poezję podziwiamy ją coraz więcej, stopniowo się nią upajamy (jak zapachem kwiatów). 
• Ostatnia zwrotka wskazuje, że poezja dla Tetmajera jest upojeniem, sposobem na zapomnienie o świecie realnym, czymś, co wypełnia umysł i serce.

• Dla Różewicza poezja jest czymś niewypowiedzianym, pozostającym w sferze przeżyć wewnętrznych, trudnym do zwerbalizowania (“chwi­la­mi czu­łem go na ję­zy­ku/ i nie­spo­koj­ny cze­ka­łem/ na prze­mie­nie­nie /w sło­wo"). 
• Poezja może kojarzyć się ze snem lub refleksjami skutymi podczas bezsennej nocy - podmiot liryczny wskazuje bowiem, że wraz z nadejściem dnia wiersz “gaśnie w świetle dziennym".
• Poezja jest przeżyciem metafizycznym; czymś, co nie mieści się w codzienności: (“ale nie wy­cią­gam go/ z ciem­nej głę­bi­ny/ na pła­ski brzeg/ rze­czy­wi­sto­ści"), istnieje tylko w umyśle/ wyobraźni lub jakiejś innej bliżej nieokreślonej metafizycznej przestrzeni. Nie należy poezji na siłę “wyciągać" z przestrzeni, z której pochodzi (np. usilnie jej werbalizować), gdyż w starciu z rzeczywistością doszłoby do jej spłaszczenia (to odebrałoby jej urok, przestałaby być czymś nieuchwytnym, a przez to - niezwykłym). 

Podsumowanie i wnioski:

• W obu analizowanych utworach twórczość poetycka oraz sama poezja stanowi ważne, niecodzienne przeżycie - poezja jest czymś, co wykracza poza codzienność i dostarcza pozytywnych emocji. 
• U Tetmajera poezja jest magią; czymś, co zachwyca i upaja. Dla różewicza bliższe są skojarzenia ze snem lub samą myślą/ wyobraźnią. W pierwszym utworze rolą poezji jest, by zachwycała (upajała); w drugim - aby pozostała niewypowiedziana (bo tylko w taki sposób możemy ocalić jej ulotną magię). 
• U Tetmajera przeżycie twórcze kojarzone jest z niemalże radosnym przelewaniem słów na papier. U Różewicza poezja nie musi istnieć na papierze - najlepsza jest bowiem ta, która nie materializuje się i nie zostaje zwerbalizowana (można tu pokusić się o stwierdzenie, że jeśli poezję rozumiemy na sposób różewiczowski, to każdy człowiek może być poetą).