Geneza powstania "Potopu"
W liście do przyjaciela, Stanisława Tarnowskiego, Sienkiewicz donosił: Po skończeniu roboty i po dobrym wypoczynku zabiorę się do epoki następnej, to jest do czasów wojen szwedzkich, moskiewskich, tatarskich, Rakoczego itd. Ta druga zamierzona powieść będzie nosiła tytuł "Potop".
Henryk Sienkiewicz miał zamiar wyjechać do Szwecji, by tam zgłębić historyczne źródła do wspomnianej epoki, jednak kłopoty komunikacyjne zniechęciły go do tego projektu. Wziął się natomiast solidnie do rozpoznawania materiałów dostępnych w kraju.
Z powodu ciężkiej choroby żony musiał na jakiś czas przerwać pracę nad dziełem. Rozpoczął się wówczas bardzo trudny okres w życiu pisarza. Mimo obowiązków związanych z opieką i ratowaniem żony musiał z powodów materialnych wznowić pracę, która była jednocześnie obroną przed załamaniem.
"Potop" był pisany w nietypowych okolicznościach i powstawał w różnych miejscach Europy: we Włoszech, Francji, Niemczech, Austrii, ponadto w Warszawie i Zakopanem.
Po ukończeniu pierwodruku prasowego ukazała się w 1886 roku 6 - tomowa edycja książkowa. Dwa lata później pojawiło się kolejne wydanie.
"Potop" powstał "ku pokrzepieniu serc". Pisarz pragnął przypomnieć i utrwalić wielkie momenty historyczne narodu. Chciał w ten sposób podnieść na duchu zniewolony kraj.
