Prezydent podpisał ustawę o środkach przymusu bezpośredniego

Ustawa, która wejdzie w życie za tydzień, ustala m.in., jakie konkretnie środki przysługują każdej z ponad 20 formacji i podmiotów, kiedy i na jakich zasadach mogą być użyte lub wykorzystane oraz kroki, jakie należy podjąć przed i po sięgnięciu po środki przymusu lub broń.

Regulacja, której projekt przygotowało MSW, pozostawia obowiązek oddania strzału ostrzegawczego. Funkcjonariusz przed użyciem broni palnej będzie musiał okrzykiem zidentyfikować formację, do której należy (np. "Policja!"). Jeśli osoba nie podporządkuje się wezwaniu, powinna zostać ostrzeżona o oddaniu strzału ostrzegawczego: "Stój, bo strzelam!".

Jeśli zignorowane zostanie również i to ostrzeżenie, uprawniony ma oddać strzał ostrzegawczy w bezpiecznym kierunku. Zgodnie z ustawą od tej procedury lub jej poszczególnych elementów, w szczególności od oddania strzału ostrzegawczego, można odstąpić, "jeżeli ich zrealizowanie groziłoby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby".

Przewidziane są dwa wyjątki

Ustawa co do zasady zakazuje użycia broni palnej przez oddziały zwarte jakiejkolwiek formacji (obecnie przepisy zezwalają oddziałom policji strzelać na rozkaz dowódcy). Przewidziane są dwa wyjątki - pierwszy dotyczy bezpośredniego zagrożenia życia, np. gdyby któryś z dowódców (bo - jak zapewnia MSW - w praktyce tylko oni mają broń palną) odłączył się od oddziału i znalazł się w niebezpieczeństwie; drugi - stanu wyjątkowego, kiedy strzelać będą mogły oddziały policji lub wojska. Reguły postępowania na taką okoliczność, włącznie z obowiązkiem oddania salwy ostrzegawczej, określono w ustawie.

Zgodnie z ustawą wobec kobiet w widocznej ciąży oraz osób, których wygląd wskazuje, że albo mają 13 lat lub mniej, albo są niepełnosprawne ruchowo będzie można użyć wyłącznie siły fizycznej w postaci technik obezwładniających. Jeśli to okaże się niewystarczające lub niemożliwe, po inne środki przymusu bezpośredniego lub broń palną będzie można sięgnąć jedynie dla odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie innego człowieka.

Zgodnie z ustawą BOR i ABW nie będą mogły już używać kaftanów bezpieczeństwa oraz pasów obezwładniających. Możliwość używania paralizatorów ustawa odbiera Służbie Więziennej, a inspekcji transportu drogowego - prawo do używania kolczatek, kajdanek na nogi i pojazdów służbowych (w roli środków przymusu bezpośredniego, np. do blokowania drogi). Z kolei m.in. ABW, BOR oraz straże - ochrony kolei, marszałkowska, leśna i łowiecka - zyskają prawo do używania paralizatorów, a sama ABW - także psów służbowych.

Nowe środki przymusu bezpośredniego

Ustawa wprowadza też nowe środki przymusu bezpośredniego, takie jak materiały wybuchowe do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód oraz środki pirotechniczne do ogłuszania lub chwilowego oślepiania. Zrezygnowano ze stosowania tzw. prowadnic, broni gazowej, blokad stawu kolanowego i zasłon na twarz.

Gdyby siły policji okazały się niewystarczające, ustawa pozwala na użycie oddziałów wojska. W takiej sytuacji żołnierze mieliby takie same uprawnienia jak policjanci.

Dzięki poprawce, jaką do ustawy wprowadzono w Senacie, Służba Więzienna zachowa prawo do używania psów służbowych. Formacja ta wprawdzie planuje wycofać psy w ciągu dwóch lat (ma ich ok. 180), ale gdyby nie propozycja Senatu strażnicy musieliby przestać ich używać już za tydzień.

Po roku od wejścia w życie przepisów MSW ma przedstawić Sejmowi i Senatowi ocenę funkcjonowania ustawy, szczególnie w zakresie "zasadności i skuteczności rozwiązań nią przewidzianych".

Zasady używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej do tej pory regulowały rozporządzenia dotyczące poszczególnych służb. W ubiegłym roku Trybunał Konstytucyjny uznał jednak, że tego typu przepisy muszą znaleźć się w akcie prawnym wyższej rangi - ustawie. Dotychczasowe regulacje stracą moc 5 czerwca 2013 r.; wtedy wejdzie w życie podpisana w środę ustawa.