Miłość Justyny i Jana sytuuje się w centrum powieści Elizy Orzeszkowej, która ukazuje początek i stopniowe narastanie tegoż uczucia. Wynika ono z wzajemnego szacunku i współodczuwania. Pod wpływem miłości Justyna zmienia się. To ona pozwala jej odnaleźć swoje miejsce w świecie, dzięki niej staje się dojrzałą kobietą pragnącą dzielić trudy życia z ukochanym. Miłość Jana i Justyny wznosi się ponad podziałami i konfliktami rodzinnymi, jest tożsama z więzią duchową. "Nad Niemnem" łączy wątek miłosny z wątkiem ideowym. Według pisarki miłość powinna posiadać wymiar patriotyczny. Pojednanie dworu w Korczynie i zaścianka w Bohatyrowiczach jest nie tylko wynikiem przyjęcia przez Benedykta propozycji wspólnego gospodarowania, lecz również rezultatem zaręczyn Justyny i Jana. Miłość powinna więc jednoczyć ludzi, dążyć do wspólnoty. Niezwykle silne uczucie połączyło nie tylko tych dwoje ludzi, ale również Jana i Cecylię, Andrzeja i jego żonę, być może połączy Witolda Korczyńskiego i Marynię Kirlankę.