Duże zmiany dla pracowników. Od kiedy nowe zasady?

Trwające od ponad dwóch lat negocjacje między rządem, związkami zawodowymi i pracodawcami niemal się zakończyły. Przyjęty projekt przewiduje szereg regulacji dotyczących pracy zdalnej. Ma być ona oparta na porozumieniu między pracodawcą a pracownikiem. Najważniejsze rozwiązania, jakie zakłada projekt, to możliwość ustalenia pracy w trybie zdalnym przy zatrudnieniu albo w jego trakcie z inicjatywy każdej ze stron stosunku pracy. Nowe przepisy mają zacząć obowiązywać od 1 marca 2023 roku. Co jeszcze warto wiedzieć na temat nowych zasad pracy zdalnej?

Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza definicję pracy zdalnej jako wykonywanej całkowicie lub częściowo (hybrydowo) w miejscu wskazanym przez pracownika i uzgodnionym z pracodawcą, z wykorzystaniem ustalonego sposobu porozumiewania się na odległość - online lub telefonicznie.

Praca zdalna całkowita i hybrydowa mogą być stosowane w zależności od potrzeb pracownika i pracodawcy. Nowe przepisy umożliwiają pracodawcom zlecanie pracy zdalnej w szczególnych przypadkach, czyli m.in.:

• w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego,
• stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii,
• w okresie trzech miesięcy po odwołaniu stanu epidemii lub w okresie, w którym z powodu siły wyższej zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe.

Zgodnie z nowymi zasadami praca zdalna będzie mogła być wykonywana okazjonalnie. Do tego potrzebny jest wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej. Praca zdalna wykonywana okazjonalnie będzie mogła być stosowana w okolicznościach incydentalnych, uzasadnionych wyłącznie potrzebą pracownika. Praca zdalna w takich przypadkach będzie mogła trwać maksymalnie 24 dni w roku.

Według nowych zasad pracodawca nie będzie mógł odmówić pracy zdalnej m.in. rodzicom, którzy wychowują dziecko do 4. roku życia, rodzicom i opiekunom, którzy opiekują się osobą z niepełnosprawnością w rodzinie i kobietom w ciąży. Pracodawca będzie miał obowiązek uwzględnić wniosek o pracę zdalną również w przypadku:

• pracownika-rodzica dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (nawet po ukończeniu przez nie 18 roku życia),
• pracownika-rodzica dziecka posiadającego odpowiednio opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych (nawet po ukończeniu przez nie 18 roku życia).

Rozwiązanie to ma ułatwić godzenie obowiązków rodzinnych i zawodowych, a także znalezienie stałego zatrudnienia pracującym rodzicom należącym do grup o niższych wskaźnikach aktywności zawodowej.

Pracodawca będzie mógł odmówić uwzględnienia wniosku o pracę zdalną tylko wtedy, gdy wykonywanie pracy w trybie zdalnym nie będzie możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. Jednak odmowę trzeba będzie uzasadnić w formie papierowej lub elektronicznej w terminie siedmiu dni roboczych od dnia złożenia wniosku przez pracownika.

Nowelizacja Kodeksu Pracy w kontekście pracy zdalnej wprowadza kolejną istotną zmianę w prawach pracodawcy. Będzie on upoważniony do kontroli pracy, którą pracownik będzie wykonywał z domu. Uzyska także prawo do nadzorowania warunków BHP oraz przestrzegania ochrony danych osobowych w trakcie pracy zdalnej.

Pracodawca będzie mógł wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników lub kontrolę na obecność środków działających podobnie do alkoholu, gdy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników, innych osób lub ochrony mienia.

Pracodawca będzie miał obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, w którego organizmie zostanie stwierdzona obecność alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu. Dotyczyć to ma także przypadku, gdy zajdzie uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, bądź spożywał alkohol lub zażywał wymienione środki w czasie pracy.

Nowa wersja projektu regulującego pracę zdalną wskazuje na szereg obowiązków pracodawcy wobec pracownika wykonującego pracę zdalną. Pracodawca będzie musiał pokryć koszty energii elektrycznej oraz usług telekomunikacyjnych niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej. Przy ustalaniu wysokości ekwiwalentu pracodawca będzie musiał wziąć pod uwagę ceny materiałów i urządzeń, a także ceny prądu i usług telekomunikacyjnych.

Ponadto pracodawca będzie musiał zapewnić pracownikom materiały i narzędzia pracy niezbędne do wykonywania pracy zdalnej. Po uzgodnieniu z pracodawcą pracownik będzie mógł korzystać z własnego sprzętu. Jednak w takim wypadku będzie mógł ubiegać się o ekwiwalent.

Zobacz też:

Nowa dopłata do ogrzewania. Na jakich zasadach będzie dodatek do gazu ziemnego?

Rząd wprowadza ważne zmiany. Nowe zasady już od 15 grudnia