Jak przebiega konklawe? Ścisłe zasady wyboru nowego papieża
Oprac.: Karolina Słodkiewicz
Konklawe to zgromadzenie kardynałów, na którym dokonywany jest wybór papieża. To szczególny czas dla wiernych i kapłanów Kościoła katolickiego. Kiedy zwoływane jest konklawe, gdzie się odbywa i jak przebiega? Przedstawiamy najważniejsze informacje o konklawe.
Spis treści:
Pierwszy raz termin konklawe został użyty przez papieża Grzegorza X w konstytucji apostolskiej "Ubi Periculum". Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa “conclave", które przetłumaczone na język polski oznacza zamknięte pomieszczenie.
Konklawe - kiedy i gdzie jest zwoływane?
Konklawe zwoływane jest po śmierci lub po rezygnacji papieża. Zgromadzenie kardynałów musi zostać rozpoczęte w przeciągu od 15 do 20 dni od momentu śmierci lub rezygnacji papieża. W przypadku śmierci głowy Kościoła katolickiego czas do konklawe przeznaczony jest na organizację pogrzebu, omówienie spraw Kościoła i wybór nowego zwierzchnika. W przypadku rezygnacji papieża, konklawe może rozpocząć się wcześniej na mocy dekretu papieża, który zrezygnował.
Konklawe odbywa się w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie. Uczestniczący w nim kardynałowie-elektorzy zakwaterowani są wtedy w Domu Świętej Marty, znajdującym się na terenie Watykanu. W czasie zgromadzenia mogą poruszać się wyłącznie pomiędzy tymi dwoma budynkami.
Kto bierze udział w konklawe? Nadzwyczajne obostrzenia
W konklawe udział biorą kardynałowie-elektorzy, którzy nie ukończyli 80. roku życia w dniu rozpoczęcia okresu bez papieża, czyli sede vacante. Maksymalnie na zgromadzeniu może pojawić się 120 hierarchów. Prócz nich w Kaplicy Sykstyńskiej w czasie konklawe mogą znajdować się inni duchowni i personel pomocniczy jak np. sekretarze, lekarze. Te osoby jednak nie biorą udziału w głosowaniu i rozmowach.
Kardynałowie, którzy biorą udział w konklawe, mianowani są przez papieża i wybierani są oni spośród duchowieństwa Kościoła katolickiego. Na kardynała mianowane są osoby, które są biskupami. W wyjątkowych sytuacjach papież może mianować osobę, która nie jest biskupem, ale przed przystąpieniem do konklawe taki kardynał-elektor musi otrzymać święcenie biskupie.
Każdego z uczestników konklawe obowiązują określone obostrzenia. Przede wszystkim kardynałowie-elektorzy muszą zachować ścisłą tajemnicę i nie mogą ujawniać przebiegu głosowania. Przed rozpoczęciem konklawe każdy z nich składa przysięgę milczenia.
Przysięga milczenia dotyczy zarazem wszystkich osób postronnych, czyli osób, które nie biorą udziału w głosowaniu, ale przebywają w Kaplicy Sykstyńskiej. Nie mogą one rozmawiać z kardynałami w jakiejkolwiek formie. Ponadto kardynałowie są zobowiązane do dochowania całkowitej tajemnicy wobec każdego, kto nie należy do Kolegium Kardynalskiego.
Do tego kardynałowie nie mogą mieć kontaktu ze światem zewnętrznym w czasie trwającego konklawe. Nie mają dostępu do telefonów, internetu, telewizorów, gazet i żadnych innych środków komunikacji. Nie mogą posiadać notatek. Jedyną możliwością kontaktu ze światem zewnętrznym są uzasadnione wyjątki spowodowane "pilną koniecznością".
Jak przebiega konklawe? Co się wtedy dzieje?
Konklawe rozpoczyna się od mszy świętej “Pro Eligendo Romano Pontifice" w Bazylice św. Piotra. Po niej kardynałowie-elektorzy przechodzą do Kaplicy Sykstyńskiej, gdzie składają przysięgę tajemnicy i posłuszeństwa nowemu papieżowi.
Każdego dnia konklawe odbywają się maksymalnie cztery głosowania, z czego dwa są rano, a dwa popołudniu. Każde z nich jest tajne. Podczas głosowania kardynałowie-elektorzy zapisują nazwisko wybranego kandydata na kartce i wrzucają je do urny. Następnie głosy są liczone i zebranym ogłaszany jest wynik. Papież zostaje wybrany, jeśli uzyska co najmniej 2/3 głosów.
Po każdym z głosowań karty z głosami są palone. Do kart dodawana jest substancja chemiczna, która nadaje odpowiedni kolor dymowi. Poprzez czarny dym nad Kaplicą Sykstyńską świat jest informowany, że papieża nie wybrano. Biały dym nad Kaplicą Sykstyńską wskazuje, że Kościół katolicki ma nowego zwierzchnika.
Łącznie nie może się jednak odbyć więcej niż 30 głosowań. Jeśli po tych głosowaniach nadal nie dokonano wyboru, organizowana jest narada kardynała kamerlinga z elektorami. W trakcie rozmowy ustalane jest dalsze postępowanie. Mimo wszystko nie można bowiem odstąpić od zasady konieczności uzyskania 2/3 głosów.
Jeśli papież został wybrany, kandydatowi zadawane jest pytanie, czy przyjmuje wybór kolegium kardynałów-elektorów. Po odpowiedzi twierdzącej wybrany kandydat wybiera imię, które będzie nosił jako papież. Wtedy z Kaplicy Sykstyńskiej unosi się również biały dym. Na koniec wynik ogłaszany jest wiernym przez dziekana Kolegium Kardynalskiego, który wychodzi na balkon Bazyliki św. Piotra i używa łacińskiej formuły, kończącej konklawe, która brzmi: Habemus papam (łac. mamy papieża). Po nim do wiernych wychodzi nowy papież i udziela swojego pierwszego błogosławieństwa Urbi et Orbi (łac. "Miastu i światu").
