Szczęśliwa setka. Dostali z Unii komputer i Internet za darmo

Jadąc po trasie starej krajowej "czwórki" w stronę Tarnowa, za Brzeskiem mijamy szereg nadzwyczaj podobnych do siebie miejscowości. Wzdłuż drogi ciągną się składy budowlane, gdzieniegdzie markety, stacje benzynowe i punkty gastronomiczne. Żeby zobaczyć, jak naprawdę żyje się w tym rejonie, należy zjechać z głównego szlaku. Równe drogi z wysypanym na poboczu białym żwirem, odnowione budynki gminne i szkoły, domy należące do ludzi o różnym statusie majątkowym, ale w każdym przypadku zadbane i schludne - tak właśnie rysują się miejscowości w okolicach "krajowej czwórki" w stronę Tarnowa. Tak wygląda też gmina Dębno, druga najludniejsza gmina w powiecie brzeskim.

Szansa dla gmin

Dla gmin w całej Polsce fundusze europejskie dostępne w perspektywie lat 2007-2013 były szansą na zrealizowanie wielu inwestycji, które bez wsparcia UE praktycznie byłyby niemożliwe do wykonania. Nie wspomina się o tym często, ale projekty unijne tak naprawdę pozwoliły skutecznie wypełniać gminom ich podstawowe zadanie, zapisane w ustawie - zapewnienie mieszkańcom dostępu do podstawowych usług publicznych. To, jakie potrzeby w tym zakresie jeszcze kilka lat temu miały społeczności lokalne, pokazuje przykład gminy Dębno w województwie małopolskim. W  latach 2007-2013 na obszarze gminy zrealizowano 5 projektów o łącznej wartości 15,8 mln zł. Dotyczyły one podstawowych usług, takich jak  budowa kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków czy poprawa jakości powietrza poprzez zmniejszenie energochłonności budynków użyteczności publicznej. Jednak z punktu widzenia korzyści dla rozwoju gminy w przyszłości i dbania o solidarność wspólnoty lokalnej na szczególną uwagę zasługuje inne działanie władz Dębna.

W latach 2013-2015 zrealizowano tam dwa projekty mające na celu przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu mieszkańców. Chociaż były to dwa odrębne działania, to jednak wzajemnie się uzupełniały, tworząc tak naprawdę dwuetapowy duży projekt cyfryzacyjny w gminie.

Stop wykluczeniu cyfrowemu

Pierwszy, główny projekt pn. "Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w Gminie Dębno" zrealizowano w ramach działania 8.3 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka pn. "Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu e-Inclusion". Wartość przyznanego wsparcia wyniosła 1,33 mln zł. Założonym celem autorów projektu było przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu na terenie gminy poprzez dostarczenie uczestnikom programu sprzętu komputerowego wraz z oprogramowaniem, posiadającego bezpłatny dostęp do Internetu oraz zapewnienie pomocy technicznej przy instalowaniu sprzętu w domu oraz serwisu w trakcie jego eksploatacji. Wsparcie przewidziane w projekcie skierowane było do mieszkańców gminy Dębno, którzy spełniali kryterium dochodowe upoważniające do otrzymania wsparcia w ramach systemu pomocy społecznej i systemu świadczeń rodzinnych. W ramach tej grupy docelowej szczególna uwaga poświęcona została dzieciom i młodzieży uczącej się z rodzin o trudnej sytuacji materialnej i społecznej oraz rodzinom zastępczym i osobom niepełnosprawnym. W tym pierwszym etapie wyposażono w sprzęt komputerowy i dostęp do Internetu 40 gospodarstw domowych oraz 4 szkoły - Zespół Szkół w Woli Dębińskiej, Zespół Szkół w Porąbce Uszewskiej, Zespół Szkół w Sufczynie oraz Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łysej Górze. Każda ze szkół otrzymała po 5 komputerów, również podłączonych do sieci szerokopasmowej. Co ciekawe, dzięki uzyskanym oszczędnościom udało się dokupić dodatkowe 21 komputerów, które trafiły do wytypowanych wcześniej szkół.

Kontynuacją wyżej opisanych działań był projekt "Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w Gminie Dębno - część II", jednak objął on znacznie więcej osób. Władze gminy zdecydowały się na ten krok ze względu na rosnące zainteresowanie mieszkańców oraz chęć objęcia wsparciem nowych grup społecznych, które są zagrożone wykluczeniem cyfrowym. Tym razem zdecydowano się wyposażyć w komputery łącznie 100 osób z grupy wiekowej 50+ oraz ponownie wesprzeć niepełnosprawnych.

Zanim jednak dostarczono wybranym osobom sprzęt komputerowy, w gminie musiała powstać odpowiednia infrastruktura szerokopasmowego Internetu. -Żeby jak najszybciej umożliwić mieszkańcom korzystanie z komputerów i Internetu, zdecydowaliśmy, że maszty antenowe odpowiadające za przesyłanie sygnału zostaną zamontowane na budynkach jednostek pomocniczych gminy - opowiada Marcin Pilch, koordynator pierwszego z projektów w gminie Dębno. Anteny wraz z przekaźnikami zamieszczono na dziesięciu szkołach, na budynku straży pożarnej oraz budynku gminnych wodociągów. Jeden maszt powstał tuż obok urzędu gminy.

Ludzie, ludzie

Kolejnym etapem projektu był nabór zgłoszeń od mieszkańców. Według informacji uzyskanych od Marcina Pilcha gmina wykorzystała wszystkie dostępne jej narzędzia, aby skutecznie dotrzeć do beneficjentów. - W pierwszym etapie rekrutacji wykorzystywaliśmy głównie dane z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej. Dzięki nim mogliśmy zweryfikować kryterium przychodu, od którego zależało przyznanie komputerów i podłączenie do Internetu. Informacje o naborze w drugiej części projektu pojawiały się także w Kościołach. Niestety, początkowo mieszkańcy podchodzili z dystansem do możliwości otrzymania sprzętu komputerowego. - Pierwszy etap to było coś niewiadomego dla mieszkańców. Pochodzili sceptycznie, myśląc, że gdzieś tutaj jest haczyk. Na drugim etapie projektu mieszkańcy wiedzieli, że ten projekt przynosi korzyści. Na 100 zaplanowanych komputerów otrzymaliśmy 140 zgłoszeń - tak zapamiętał reakcje mieszkańców zaangażowany w projekt Łukasz Franczyk. Następnym krokiem w projekcie były szkolenia dla beneficjentów z obsługi komputera i pakietu biurowego LibreOffice, zainstalowanego na sprzęcie, a także z podstawowych funkcjonalności Internetu, takich jak korzystanie z poczty elektronicznej.

Jak to jest z tą informatyzacją?

Przeciętnemu Polakowi ciężko wyobrazić sobie życie bez dostępu do Internetu. Coraz częściej komputer stacjonarny zastępowany jest przez zaawansowane urządzenia mobilne, takie jak smartfony czy tablety. Twarde dane przeczą jednak potocznemu obrazowi Polaka-internauty, dla którego sieć nie ma tajemnic. Według danych Eurostatu w 2014 r. prawie 1/3 rodaków nigdy nie korzystała z Internetu. W tej kategorii gorszą statystykę mają tylko Rumunia, Bułgaria, Włochy, Grecja, Chorwacja i Cypr. Sytuacja wymaga więc natychmiastowych działań, tym bardziej że coraz więcej sfer naszego życia, nawet tych najprostszych, jak płacenie za zakupy, ulega radykalnej cyfryzacji. Doskonale pokazują to dane przyrostu liczby internautów. W ciągu ośmiu lat (2005-2013) przybyło prawie 12 mln nowych osób korzystających z sieci internetowej (wg badań MillwardBrown/Polskie badanie Internetu). To, że Internet przestał być ciekawostką, a stał się trwałym elementem życia społecznego, pokazuje siła oddziaływania tego medium na rozwój społeczny i gospodarczy. Według wyników Diagnozy Społecznej 2013, najwięcej osób posiadających dostęp do Internetu znajduje się w najbogatszych województwach (pomorskim, wielkopolskim, małopolskim). Korzystanie z Internetu uznano także za ważny czynnik mający znaczenie dla generowania oszczędności finansowych przez gospodarstwa domowe.

Internet zmienia życie

Ze znaczenia kompetencji cyfrowych dla wysokiego standardu życia zdają sobie sprawę władze gminy Dębno. W ramach projektu "Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w Gminie Dębno" przeszkolono 140 osób z podstaw obsługi komputera, korzystania z pakietu biurowego oraz z najważniejszych narzędzi internetowych. - Dzięki comiesięcznym sprawozdaniom widzimy, że nasi beneficjenci bardzo aktywnie korzystają z otrzymanych komputerów i Internetu. Wiemy, że paru osobom dzięki temu udało się umówić na rozmowy o pracę - opowiada Łukasz Franczyk, odpowiadający z Urzędzie Gminy Dębno za kontakty z beneficjentami projektu. Nowe komputery i dostęp do szybkiego Internetu szczególnie przysłużył się dębniańskim szkołom. Jak twierdzi Marcin Pilch: -Niezależnie od lekcji informatyki, uczniowie licznie uczęszczają także na dodatkowe zajęcia prowadzone w pracowni komputerowej wyposażonej w całości w sprzęt z projektów. Potwierdza to Władysława Klecka, wicedyrektor Zespołu Szkół w Porąbce Uszewskiej, dodając, że dzięki nowym komputerom w szkole aktywnie się rozwija także koło komputerowe.

W projektach unijnych najwięcej pytań rodzi to, jakie tak naprawdę efekty przynoszą zainwestowane pieniądze. I nie chodzi tutaj o efekty, które zostały formalnie wpisane do wniosku konkursowego, ale efekty dla codziennego życia ludzi, które można dostrzec, jedynie będąc mieszkańcem gminy. Doskonale ujął to Marcin Pilch, kierujący pierwszym etapem projektu w gminie Dębno. - Odpowiadając na pytanie o efekty, posłużę się przykładem osób w wieku 50+. Największym problemem jest to, że grupa ta w małych miejscowościach praktycznie nie korzysta z nowoczesnych technologii. Nie chodzi tutaj o poszukiwanie pracy przez te osoby. Oni zazwyczaj już pracują. Chodzi o to, żeby ich nie wykluczać ze społeczeństwa informacyjnego, żeby umiały w najprostszy sposób korzystać z komputera, z bankowości elektronicznej, poszukiwania informacji. Dla takiego projektu dużym sukcesem jest skłonienie takich osób do korzystania z tego wszystkiego. Jeżeli chodzi o rodziny, to najważniejszym efektem dla nas jest to, że mówiąc wprost: masa rodzin dostała komputer, na który nigdy nie byłoby ich stać. I korzysta z niego najlepiej, jak potrafi.  

Przyszłość

W ramach działania 8.3 "Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu - e-Inclusion" udzielono wsparcia na łączną kwotę ponad 1,27 mld zł. W sumie w ramach działania 8.3 realizowanych jest 740 projektów. Projekt w gminie Dębno okazał się dużym sukcesem. Na pewno jest on doskonałą podstawą do realizacji kolejnych projektów już w ramach nowego Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. Zanim jednak władze gminy z tego skorzystają, chcą jeszcze wykorzystać zaoszczędzone środki z działania 8.3. i postarać się o doposażenie w sprzęt komputerowy z dostępem do Internetu kolejnych gospodarstw domowych i szkół, które czekają w kolejce.

Fundusze Europejskie - dla rozwoju innowacyjnej gospodarki