Janusz Kurtyka

W 1983 roku Janusz Kurtyka uzyskał tytuł magistra historii na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kontynuował edukację i w 1995 roku obronił pracę doktorską, która dotyczyła historii najnowszej Polski, a także metodologii badań historycznych. W 2000 roku uzyskał habilitację.

Janusz Kurtyka był związany z Polską Akademią Nauk (PAN) od 1985 roku, gdzie prowadził badania naukowe oraz wykładał. Jego prace koncentrowały się na historii Polski, zwłaszcza w kontekście II wojny światowej oraz okresu PRL.

Janusz Kurtyka był autorem wielu publikacji naukowych, w tym książek, artykułów oraz współredaktorem encyklopedii i słowników biograficznych, które miały na celu upowszechnienie wiedzy o historii Polski i jej bohaterach.

Wykładał na Chrześcijańskim Uniwersytecie Robotniczym, Uniwersytecie Jagiellońskim, Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Przemyślu, krakowskiej Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum. 

Od 1997 do 2001 pracował jako nauczyciel historii w V Prywatnym Liceum przy ul. Smoleńsk w Krakowie. Był współpracownikiem Department of Medieval Studies of Central European Uniwersytetu w Budapeszcie.

W 2005 roku został powołany na stanowisko prezesa Instytutu Pamięci Narodowej (IPN). Jako szef IPN, Kurtyka dążył do dokumentowania i upamiętniania historii Polski, zwłaszcza w kontekście walki z totalitaryzmem oraz działalności opozycji demokratycznej.

Janusz Kurtyka był również pomysłodawcą wielu inicjatyw edukacyjnych, które miały na celu przybliżenie młodszym pokoleniom historii Polski. Jego działania obejmowały organizację wystaw, konferencji oraz publikacji naukowych, dotyczących historii Polski, w tym zbrodni katyńskiej i innych wydarzeń z okresu PRL.

W latach 80. XX w. Janusz Kurtyka zaangażował się w działalność opozycyjną. W 1983 roku, w czasie stanu wojennego, uczestniczył w poufnych debatach na temat społeczeństwa podziemnego, organizowanych na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jego zainteresowania historią i polityką skłoniły go do działania na rzecz demokratycznych zmian w Polsce.

W 2003 roku został wybrany na prezesa Stowarzyszenia Społeczno-Kombatanckiego Zrzeszenie "Wolność i Niezawisłość". Organizacja ta skupiała kombatantów, którzy walczyli o niepodległość Polski po II wojnie światowej. Janusz Kurtyka dążył do upamiętnienia ich działań oraz do szerzenia wiedzy na temat historii Polski, w tym zbrodni komunistycznych.

W 1990 roku Janusz Kurtyka wstąpił do Partii Republikańskiej, a w 1991 roku przystąpił z nią do Koalicji Republikańskiej. W 1992 roku został członkiem Partii Chrześcijańskich Demokratów.

W wyborach w 1993 roku bezskutecznie kandydował do Sejmu z 21. miejsca na liście wyborczej KKW "Ojczyzna" w okręgu obejmującym województwo krakowskie.

Pod koniec lat 90. XX w. działał w Stronnictwie Konserwatywno-Ludowym. Od 2008 roku był członkiem Stowarzyszenia "NZS 1980".

W czasie swojej kadencji w IPN Janusz Kurtyka był często atakowany przez media i niektóre środowiska polityczne, które oskarżały go o rzekomą współpracę ze Służbą Bezpieczeństwa (SB).

Szczególnie kontrowersyjna była sprawa dotycząca publikacji informacji o Andrzeju Przewoźniku (sekretarz generalny Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa), który był zarejestrowany jako tajny współpracownik SB. Janusz Kurtyka został oskarżony o ujawnienie tych informacji, co miało zaszkodzić reputacji Andrzeja Przewoźnika. Janusz Kurtyka bronił się przed tymi oskarżeniami, podkreślając, że dokumenty dotyczące Andrzeja Przewoźnika były już wcześniej publicznie dostępne. Ponadto niektórzy krytycy uważali, że jego działalność w IPN była zbyt silnie związana z politycznymi interesami, co mogło wpływać na niezależność IPN.

Krytykowano także jego podejście do historii, zwłaszcza w kontekście zbrodni komunistycznych. Janusz Kurtyka dążył do "odkłamywania" historii, co spotkało się z zarzutami jednostronności i braku obiektywizmu w przedstawianiu faktów. Jego prace i decyzje dotyczące badań nad okresem PRL były często przedmiotem publicznych dyskusji i sporów.

Janusz Kurtyka był żonaty z Zuzanną Wypasek, która jest lekarzem specjalizującym się w pediatrii i pulmonologii. Para pobrała się w 1983 roku. Miał dwóch synów: Pawła oraz Krzysztofa.

Po tragicznej śmierci Janusza Kurtyki w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 roku, jego żona zaangażowała się w różne przedsięwzięcia, aby uczcić pamięć męża.