Komitet Obrony Demokracji

Ruch społeczny Komitet Obrony Demokracji (KOD) powstał w 2015 r. jako odpowiedź na działania ówczesnego rządu Prawa i Sprawiedliwości, które według części społeczeństwa przyczyniły się do skomplikowania sytuacji systemu prawnego w Polsce.

Inspiracją do powstania Komitetu Obrony Demokracji był artykuł Krzysztofa Łozińskiego z 18 listopada 2015 roku. Publicysta w swoim tekście wskazywał, że odpowiedzią na politykę rządu PiS, która jego zdaniem powodowała chaos w życiu publicznym, powinien zostać powołany Komitet Obrony Demokracji do przeciwdziałania łamaniu prawa przez władzę.

Dzień po publikacji tekstu działacz społeczny Mateusz Kijowski założył na Facebooku grupę o nazwie Komitet Obrony Demokracji. Po trzech dniach grupa miała ponad 30 tys. uczestników. Pod koniec listopada 2015 r. odbyło się spotkanie w Warszawie członków grupy KOD, którzy rozmawiali na temat przyszłości ruchu.

Równocześnie powstał serwis internetowy, który spotkał się z dużym zainteresowaniem. 2 grudnia 2015 r. w Warszawie zarejestrowano stowarzyszenie Komitet Obrony Demokracji, a wśród założycieli znaleźli się: Krzysztof Łoziński, Paweł Wimmer, Andrzej Miszk, Walter Chełstowski. Natomiast w zarządzie byli m.in. Mateusz Kijowski, Piotr Cykowski, Dorota Guenter, Jacek Parol.

5 grudnia 2015 r. powołano także struktury w Olsztynie, Katowicach, Poznaniu, a także we Wrocławiu. Obecnie KOD ma swoje oddziały we wszystkich szesnastu województwach w Polsce.  

W latach 2015-2017 przewodniczącym KOD-u był Mateusz Kijowski. Następnie na czele ruchu stanął Krzysztof Łoziński, którego w 2018 roku tymczasowo zastąpiła Magdalena Fliks. W 2019 roku Krzysztof Łoziński zrezygnował z przewodnictwa i jego miejsce zajął Jakub Karyś.  

Pierwszym działaniem ze strony KOD-u był list otwarty do prezydenta RP Andrzeja Dudy w sprawie zaprzysiężenia sędziów Trybunału Konstytucyjnego (26 listopad 2015 r.). KOD od początku powstania brał udział w akcjach i działaniach społecznych, które miały na celu obronę zasad demokracji.

Pierwsza manifestacja odbyła się 3 grudnia 2015 r. w obronie Trybunału Konstytucyjnego. Kolejne manifestacje odbywały się co kilka dni i trwały niemal przez cały grudzień 2015 roku, a brało w nich udział nawet 50 tys. osób.

Pikiety w obronie wolnych mediów i sądownictwa miały miejsce także w 2016 roku. W marcu 2018 roku członkowie Komitetu Obrony Demokracji brali udział w demonstracji Strajku Kobiet przeciwko zaostrzeniu prawa aborcyjnego.

KOD współpracował ze wszystkimi partiami opozycyjnymi w czasie VIII kadencji Sejmu (2015-2019). W manifestacjach brały także udział osoby publiczne, w tym między innymi Agnieszka Holland, Andrzej Wajda, Marek Kondrat, Maciej Stuhr, Magdalena Cielecka, a także Maja Ostaszewska.  

W styczniu 2017 roku Mateusz Kijowski został wezwany przez zarząd do rezygnacji z pełnienia funkcji przewodniczącego Komitetu Obrony Demokracji. Było to pokłosiem tzw. "afery fakturowej", której głównym bohaterem był Mateusz Kijowski. Został jednak wybrany na lidera mazowieckich struktur ruchu.

Mateusz Kijowski odszedł z KOD-u w lipcu 2017 roku, a jako powód podał, że nie odpowiada mu "polityczne lansowanie się na demokracjach", a także, że z obecnymi władzami KOD-u "nie można realizować wartości, które wpisaliśmy na standardy na przełomie listopada i grudnia 2015".

W  związku z nieprawidłowościami przy finansowych rozliczeniach KOD-u Mateusz Kijowski został 11 czerwca 2024 r. skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 lata. Były lider KOD-u został także zobowiązany to zapłacenia grzywny w wysokości 4 tys. zł. Taką samą karę dostał drugi oskarżony Piotr Ch., który był skarbnikiem KOD. Sąd ten złagodził karę wydaną w pierwszej instancji, która zakładała rok więzienia w zawieszeniu na trzy lata oraz grzywnę w wysokości 4 tys. zł dla obu oskarżonych.