Rodzaj choroby: wirusowa, zakaźna
Występowanie: u zwierząt parzystokopytnych. U ludzi bardzo rzadko
Pryszczyca - objawy
Objawy pryszczycy zależą od gatunku, wieku i ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia.
Pryszczyca u bydła objawia się wystąpieniem gorączki (do 41 st. Celsjusza). Obecne są: ślinotok, kulawizna oraz charakterystyczne pęcherze na języku, błonie śluzowej pyska, racicach i wymieniu. Pęcherze te pękają, tworząc bolesne nadżerki.
Zwierzęta chore na pryszczycę tracą apetyt, przestają się poruszać, a u młodych może dojść do nagłej śmierci na skutek zapalenia mięśnia sercowego.
Pryszczyca - jak się przenosi?
Pryszczyca przenosi się bardzo łatwo. Wirus może być wydalany przez chore zwierzęta z wydychanym powietrzem, śliną, kałem, moczem, nasieniem i innymi wydzielinami.
Zakażenie może nastąpić również poprzez kontakt z zanieczyszczoną paszą, wodą, sprzętem, odzieżą, a nawet drogą powietrzną (z wiatrem).
Istnieje także ryzyko przeniesienia wirusa przez mięso i mleko niepoddane odpowiedniej obróbce.
Pryszczyca - występowanie u zwierząt
W Polsce ostatni przypadek pryszczycy odnotowano w 1971 r., a obecnie nasz kraj ma status urzędowo wolnego od FMD.
Jednak w styczniu 2025 r. w
Niemczech, 70 km od granicy z Polską,
potwierdzono trzy przypadki pryszczycy u wołów domowych.
Występowanie pryszczycy wiąże się z poważnymi konsekwencjami gospodarczymi, w tym koniecznością likwidacji stad, ograniczeniem eksportu mięsa i produktów odzwierzęcych oraz wypłatami odszkodowań oraz stosowaniem środków zaradczych, m.in. mat dezynfekcyjnych dla pojazdów i ludzi.
Pryszczyca - występowanie u zwierząt domowych, np. psów i kotów
Psy, koty i inne zwierzęta domowe, takie jak konie, zazwyczaj nie chorują na pryszczycę.
Mogą jednak pośrednio przenosić wirusa pryszczycy.
Pryszczyca - występowanie u ludzi
Pryszczyca u ludzi występuje bardzo rzadko. Do zakażenia dochodzi zazwyczaj w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorymi zwierzętami lub przez spożycie niepasteryzowanego mleka i mięsa pochodzącego od zakażonych zwierząt poddanego niedostatecznej obróbce termicznej.
Objawy pryszczycy u ludzi to m.in. gorączka, bóle gardła, głowy i kręgosłupa oraz zmiany pęcherzykowe na błonie śluzowej jamy ustnej, dłoniach i stopach. Choroba trwa zwykle od 8 do 14 dni i ma łagodny przebieg. Nie stwierdzono przypadków przenoszenia choroby z człowieka na człowieka.
Pryszczyca u zwierząt jest chorobą, która podlega obowiązkowi zgłaszania oraz zwalczania. W przypadku zauważenia objawów sugerujących tę chorobę należy niezwłocznie poinformować powiatowego lekarza weterynarii lub inne uprawnione służby weterynaryjne.
Zgodnie z polskim prawem przypadki zachorowania na pryszczycę u ludzi również podlegają obowiązkowi zgłoszenia. Dotyczy to zarówno podejrzeń, jak również potwierdzonych przypadków choroby.
Pryszczyca - zapobieganie
Zapobieganie pryszczycy opiera się na rygorystycznym nadzorze weterynaryjnym oraz monitoringu zdrowia zwierząt, zwłaszcza bydła i świń. W sytuacji wystąpienia ogniska choroby podejmowane są natychmiastowe działania, takie jak eliminacja zakażonych zwierząt, dezynfekcja oraz zakaz przemieszczania zwierząt i produktów od nich pochodzących.
U ludzi profilaktyka obejmuje stosowanie środków ochrony osobistej podczas pracy ze zwierzętami, zachowanie higieny, unikanie kontaktu z podejrzanymi zwierzętami oraz nieprzyjmowanie niepasteryzowanego mleka i jego przetworów. Istotne jest także, by zwierzęta wprowadzane do gospodarstw pochodziły z pewnych źródeł i miały aktualne świadectwa zdrowia.
Nie istnieje specyficzne leczenie pryszczycy - zarówno u zwierząt, jak i u ludzi. Leczenie ma charakter objawowy. U zwierząt zakażonych podejmowane są decyzje administracyjne o ich eliminacji, aby ograniczyć dalsze rozprzestrzenianie się choroby.
U ludzi choroba ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie.
Pryszczyca - czy jest groźna?
Dla ludzi pryszczyca nie stanowi poważnego zagrożenia - ma łagodny przebieg, nie powoduje powikłań ani zgonów. Jednak dla gospodarki i zdrowia zwierząt jest to choroba wysoce groźna. Szybko się rozprzestrzenia, powoduje bardzo duże straty ekonomiczne oraz wymusza drastyczne środki kontroli i zwalczania.
Ze względu na łatwość transmisji oraz oporność wirusa na warunki środowiskowe, pryszczyca jest traktowana jako jedno z największych zagrożeń dla hodowli zwierząt w skali globalnej.