W roku 1648 ożenił się z Katarzyną z Morsztynów. Walczył pod Beresteczkiem w roku 1651. Wśród drobnej szlachty był popularny, pełnił niewielkie urzędy ziemskie. Był podstarościm bieckim (1667 - 1674), sędzią grodzkim w Bieczu (1674 rok), podczaszym krakowskim (1678 rok). Po roku 1673 doświadczył wielu nieszczęść. Przeżył śmierć syna Stefana, córki Zofii (1677 rok), pierworodnego Jana (1681 rok), potem zięcia, Jana Lipskiego, żony Katarzyny, a wreszcie najmłodszego syna Jerzego. Ostatnie lata swego życia spędził pod opieką Aleksandry, wdowy po jego najmłodszym synu. Twórczość Wacława Potockiego dzieli się na pięć okresów: 1) ariański (1648 - 1658) - powstały wówczas wiersze religijne ("Pojedynek rycerza chrześcijańskiego", "Tydzień stworzenia świata"), a także wierszowane powiastki oparte na wątkach biblijnych ("Judyta") i historycznych ("Wirginia"). Po dekrecie o banicji arian, nie chcąc opuścić kraju, poeta przeszedł na katolicyzm, 2) lata 1658 - 1670 - powstawały wówczas utwory liryczne, nowe romanse wierszem oraz poemat epicki "Transakcja wojny chocimskiej" (1670 rok), 3) lata 1670 - 1678 - to okres powstawania wierszy okolicznościowych ("Merkuriusz nowy" - poemat o zwycięstwach Sobieskiego), opiewania Jana Sobieskiego, pisania sielankowych poematów rodzinnych ("Sielanka" - 1676 rok, "Libusza" - 1675 rok) oraz tworzenia fraszek, 4) lata 1679 - 1682 - powrót do twórczości religijnej, uzupełnianie "Pieśni pokutnych" oraz praca nad misterium w 5 aktach "Dialog o Zmartwychwstaniu Pańskim" i wierszowaną mesjadą "Nowy zaciąg pod chorągiew starą tryumfującego Jezusa", 5) twórczość po roku 1682 - kompletowanie zbiorów wierszy ("Ogród" i "Moralia"); poeta w okresie tym sporządził także na podstawie łacińskiego dzieła Sz. Okolskiego wierszowany "Poczet herbów szlachty Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego" (1683 - 1695). Dorobek Wacława Potockiego to ogromna spuścizna licząca około 300 tys. wersów, w dużej części pozostająca jeszcze w rękopisie. Zapewnia mu ona jedno z pierwszych miejsc w literaturze polskiego baroku, stanowi jeden z najlepszych obrazów życia średniej szlachty XVII wieku. Wokół poezji Wacława Potockiego Wacław Potocki to reprezentant (obok między innymi Jana Chryzostoma Paska) nurtu w literaturze baroku, jakim jest sarmatyzm. Nurt ten to ideologia ziemiańska, w której cnotą jest umiejętność poprzestawania na tym, co natura dała ziemianinowi. To jedyny rdzennie polski nurt kulturowy, swego odpowiednika nie znajdzie nigdzie na świecie. Jego twórcami (nie tylko w literaturze, ale też w całości obyczajów) była szlachta, która głosiła wolność jednostki szlacheckiej, aż do skrajnego "liberum veto". Wyznawała też religię katolicką, popadając nawet w dewocję lub nietolerancję, co stało się przyczyną faktu, iż ludzie oświecenia kulturę sarmacką nazywali etapem zacofania czy ciemnoty. Według historyków XVI - wiecznych (Miechowity i Bielskiego) polska szlachta wywodzi się od starożytnych Sarmatów, odważnych wojowników spokrewnionych ze Scytami, którzy przybyli na brzeg Wisły, gdzie osiedlili się i dali początek polskiemu rycerstwu (stąd mit sarmacki). Mit ziemiańskiego dworu w połączeniu z megalomanią doprowadził do izolacjonizmu (rodzinne okolice to kraina idealna, więc opuszczanie jej pozbawione jest sensu). Efektem takiej postawy było zmniejszenie liczby młodzieży szlacheckiej kształcącej się na zagranicznych uczelniach. Gdy chodzi o stosunki międzynarodowe, sarmatyzm także wiązał się z izolacjonizmem. Do połowy wieku XVII popularny był mit Polski jako przedmurza chrześcijańskiej Europy. Źródłem tego była walka Polski z Rosją (prawosławni), Turcją (muzułmanie) oraz ze Szwecją (protestanci). W mentalności sarmackiej chrześcijaństwo zostało utożsamione z katolicyzmem. Porażki w walkach z niekatolikami przyczyniły się do powstania mitu oblężonej twierdzy (Polska nie może liczyć na niczyją pomoc w walce o religię, jest osamotniona w potyczkach). Przez wiele lat sarmatyzm odbierany był bardzo negatywnie. Uważano, iż doprowadził on do upadku literatury i sztuki. Utwory Wacława Potockiego nie pozwalają na podtrzymywanie takiego twierdzenia. Jest on niewątpliwie poetą sarmackim. Wacław Potocki to doskonały obserwator polskiej rzeczywistości. Konflikty wewnątrz stanu szlacheckiego znalazły odbicie w jego twórczości. Wiersze poety tworzą swoistą panoramę staropolskiego życia szlachecko - ziemiańskiego. Są dziełami moralistycznymi, ich podstawowym problemem jest dobro ojczyzny, które zostało zlekceważone przez szlachtę skupiającą się wyłącznie na swojej własnej wygodzie. Poeta romanse zagraniczne czy teksty łacińskie przerabiał na poezję, dążył do oryginalności formy. Głosił postulaty patriotyczne, pouczał w kwestiach społecznych, mówił o tolerancji wyznaniowej. Wszystkie te zagadnienia znalazły odbicie w jego twórczości. Utwory Wacława Potockiego napisane są czystą polszczyzną, językiem niewyszukanym, ale obrazowym. Wybrane utwory Wacława Potockiego "Zbytki polskie" W utworze tym poeta potępia wystawne, bogate życie, do którego dążą obywatele. Szlachta polska myśli tylko o wygodach, klejnotach, pięknych strojach, oddaje się zabawom i rozrywkom. Nie interesuje się ojczyzną, która chyli się ku upadkowi, potrzebuje pieniędzy na wojsko. Początek wiersza brzmi: "O czymże Polska myśli i we dnie, i w nocy? Żeby sześć zaprzęgano koni do karocy; Żeby srebrem pachołków od głowy do stopy, Sługi odziać koralem, burkatelą stropy; Żeby na paniej perły albo dyjamenty, A po służbach złociste świeciły się sprzęty." Poeta nie wyraża aprobaty dla lubującej się w zbytkach magnaterii i bogatej szlachty, ostrzega w utworze, iż podczas zbliżającej się katastrofy cały ten przepych zgaśnie "jako w wodzie świece". Zwraca też uwagę na księży, którzy zabiegają o dobra doczesne, a mogliby przynajmniej pomyśleć o dobru przyszłych pokoleń oraz zadbać o przygotowanie obywateli do walki z poganami. "Pospolite ruszenie" Utwór jest satyryczną scenką, która przedstawia szlachtę "zrywającą się" do walki z nieprzyjacielem. Obóz wojskowy pogrążony jest we śnie. Kiedy rotmistrz usiłuje obudzić szlachtę i poprowadzić ją do walki ze zbliżającym się wrogiem, ta oburza się: "Kto widział ludzi budzić w pierwospy!". Poeta poddaje tu krytyce poczucie szlacheckiej wolności - wolny szlachcic nie podlega nawet wojskowym rozkazom. "Wolne kozy od pługu" W wierszu tym poeta porównuje chłopa do wołu roboczego. Wół jest w lepszej sytuacji, ponieważ niedziela jest dla niego dniem odpoczynku. Chłopi w tym czasie ponoszą karę za to, iż nie oddali powinności swemu panu. Poeta wyraża opinię, iż po śmierci zarówno chłop, jaki i jego pan otrzymają to, na co zasłużyli. Ten pierwszy będzie zbawiony, a szlachcic, który na ziemi był wolny od pracy jak koza od pługu, potępiony. "Czuj! Stary pies szczeka" Poeta w utworze tym przedstawia sytuację swoją i całego państwa w sposób alegoryczny. Jego głos, który wskazuje na przyczyny upadku ojczyzny brzmi jak szczekanie starego psa usiłującego obudzić gospodarza w momencie, kiedy złodzieje podkopują się do komory. Nie udaje mu się jednak tego dokonać. Złodzieje symbolizują wrogów zewnętrznych oraz wewnętrznych - urzędnicy, żołnierze, mieszczanie, którzy wstydzą się swego pochodzenia, a także kupców wywożących srebro za granicę. "Natura wszystkim jednaka" Utwór ten zawiera protest skierowany przeciwko uciskowi chłopów przez szlachtę. Zgodnie z naturą wszyscy powinni być sobie równi, lecz tak nie jest. Dopiero w obliczu śmierci ludzie są ze sobą zrównani, nie ma wtedy znaczenia ani pochodzenie, ani pozycja w społeczeństwie. "Transakcja wojny chocimskiej" To poemat heroiczny sławiący rycerzy sarmatów w 50. rocznicę ważnej bitwy. W inwokacji do eposu mówi poeta wprost: "Pisać pocznę w pamiętne Polakom przykłady". Wielka bitwa polsko - turecka stała się dla Wacława Potockiego pretekstem do ukazania dawnych tradycji polskiego oręża, ale przede wszystkim pozwoliła na wykreowanie parenetycznego wzorca idealnego Sarmaty, którym pozostawał hetman Jan Karol Chodkiewicz. Na ów poemat składa się prawda historyczna oraz dygresja w dwóch warstwach: jako epizody bitewne i obyczajowe oraz wtrącenia satyryczne i moralizujące. Na uwagę zasługuje mowa Chodkiewicza - we fragmencie opisującym naradę wojenną. Hetman, przemawiając do swych żołnierzy, przedstawia ich jako obrońców Boga, ojczyzny i króla, a także rodziców, krewnych i dzieci. Matka - Polska prosi ich o ratunek, wyciąga do nich ręce. Odważnym rycerzom sarmatom przeciwstawia poeta nędznych przeciwników, a o Polakach mówi w samych superlatywach: "Naród, który z szkoły Marsowej pierwsze przodki, stare dziady liczy". Wacław Potocki opisując bitwę, podkreśla męstwo garstki obrońców Polski oraz tchórzostwo Turków, kontrast jest wyraźny. Hetman, mimo starości, także walczy dzielnie, wszyscy liczą na miłosierdzie Boga. "Transakcja wojny chocimskiej" spełnia warunki gatunku, jakim jest epos. Rozpoczyna się inwokacją, zwrotem do Boga z prośbą o opiekę i pomoc przy pisaniu; relacja utrzymana jest w podniosłym tonie; utwór opisuje ważne wydarzenie historyczne (wojnę chocimską); szczegółowo prezentuje batalistyczne sceny; przemowa Chodkiewicza to bogata oracja; a sam opis dowódcy przypomina potężnego, zwyciężającego herosa. Matura Interiapl Dwunasta część powtórki do matury w kolejny wtorek! A w niej: zestaw zadań z matematyki (stereometria) wraz z komentarzem przygotowanym przez naszego eksperta oraz opracowanie "Chłopów" (t. I) Władysława Stanisława Reymonta i "Nie-Boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego.