"Nie - Boska komedia" dramatem romantycznym
"Nie - Boska komedia" Zygmunta Krasińskiego składa się z czterech części, poprzedzanych poetycką, epizodyczną wypowiedzią, która nawiązuje do danej części utworu. Wprowadza czytelnika w przedstawione zagadnienia.
Dramat jest dziełem synkretycznym. Elementy epickie są zredukowane, rozwinięty jest natomiast pierwiastek liryczny (poetyckie wypowiedzi Marii, Orcia).
Dzieło Krasińskiego łamie zasadę trzech jedności klasycznych: czasu, miejsca i akcji, dzięki temu nawiązuje do szekspirowskiego modelu dramatu i spełnia podstawowe założenie dramatu romantycznego. Akcja toczy się w wielu miejscach, rozkłada się na długi okres czasu (rzecz dzieje się w pałacu, w szpitalu wariatów, w katedrze Świętej Trójcy; między I a II częścią jest 10 lat przerwy; przeplatają się ze sobą dwa równie ważne wątki - wątek rodzinny i wątek rewolucji społecznej).
W "Nie - Boskiej komedii" nie ma konkretnego określenia czasu historycznego. Występują obok siebie sceny fantastyczne i realistyczne. Wszystko, co wykracza poza świat materialny (głosy, Dziewica, Anioł Stróż, Orzeł itp.) stanowi o tym, iż utwór ten możemy nazwać dramatem metafizycznym. Problemy społeczne, walki klas powodują, że "Nie - Boska komedia" jest dramatem historycznym.
W dziele Krasińskiego pojawia się ponadto bohater romantyczny, mamy do czynienia z kompozycją otwartą (koniec określony jest przez nadprzyrodzony, boski czynnik). Fragmentaryczność relacji o losach bohaterów oddzielonych przerwami w czasie, zmiany miejsca akcji, pojawienie się metafizycznego wymiaru, postaci fantastycznych spowodowało, iż przez długi okres czasu utwór Krasińskiego uznawany był za niesceniczny. Nawet w czasach współczesnych jest bardzo rzadko wystawiany na scenie.
"Nie - Boska komedia" jest też nasycona elementami autobiograficznymi (postać poety Henryka, przemiany dziejowe, ich koncepcja).
Jest to dzieło o charakterze uniwersalnym, pokazuje pewną historyczną prawidłowość. To również dramat rodzinny przypominający o wartości przysięgi, to także głos w sprawie poezji. "Nie - Boska komedia" splata w całość elementy dramatu historycznego, historiozoficznego i wizyjnego (zbliżająca sie katastrofa historyczna). To przede wszystkim jedna z wybitniejszych realizacji polskiego dramatu romantycznego.
