"Gloria victis" - geneza powstania noweli

Ich treść oparta jest na przeżyciach pisarki z okresu powstania styczniowego. To wspomnienia o autentycznych postaciach (R. Traugutcie, partyzantach), o walce i śmierci powstańców, o ich bohaterstwie i poświęceniu, o cierpieniach ludzi, zwłaszcza matek, które traciły swe dzieci w powstaniu. Eliza Orzeszkowa właśnie w ten sposób, poprzez dzieło, oddała hołd przeszłości i wszystkim tym, którzy w tych ciężkich czasach walczyli w obronie wolności, potrafili oddawać swoje życie w walce z rosyjskim zaborcą.