Wigilia

Wigilia jako odświętny dzień poprzedzający Boże Narodzenie została wprowadzona do tradycji Kościoła w VI wieku. Jednak już w pogańskich wierzeniach data Wigilii miała znaczenie magiczne, ponieważ była to najdłuższa noc w roku. Chrześcijaństwo nadało jej szczególną rangę, stąd zaczęto wierzyć, że w wigilijny wieczór mogą wydarzyć się cuda, np. zwierzęta przemówią ludzkim głosem. 

W Polsce tradycją wigilijną stało się wspólne spożywanie uroczystej wieczerzy. Pod koniec XVIII wieku pojawił się zwyczaj łamania się opłatkiem przy stole. Obowiązywała również zasada wieszania u sufitu gałęzi iglaków, zaś w XIX wieku upowszechniła się tradycja ubierania choinek. Domy miały być także przystrojone jemiołą. Tradycyjnie w Wigilię obowiązywał również post. 

Uniwersalne zasady świętowania Wigilii dotyczą sposobu nakrywania do stołu, tradycyjnych dań oraz zachowania domowników. Wigilijny stół przykrywa się białym obrusem, pod którym zostaje umieszczone siano – symbol szopy, w której narodził się Jezus. Ponadto w każdym polskim domu przygotowuje się dodatkowe nakrycie dla niespodziewanego gościa. Przed kolacją domownicy wspólnie się modlą oraz łamią się opłatkiem, składając sobie nawzajem życzenia. Do stołu tradycyjnie zasiada się dopiero w momencie, gdy na niebie pojawi się pierwsza gwiazdka, symbolizująca gwiazdę betlejemską. 

Wieczerza wigilijna powinna liczyć dwanaście dań, z których najbardziej tradycyjne to: karp, barszcz czerwony z uszkami, kapusta z grochem oraz kompot z suszonych owoców. W wielu regionach podaje się również pierogi z kapustą, kluski z makiem i miodem czy kaszę z grzybami. Wigilijnym zwyczajem jest także wspólne śpiewanie kolęd oraz uczestnictwo w pasterce odprawianej o północy we wszystkich kościołach. 

Wigilia w polskiej obyczajowości jest świętem powszechnie uważanym za najważniejszy dzień w roku, w wielu krajach nie ma on aż takiego znaczenia. Podobnie jak w Polsce, Wigilię obchodzi się na Litwie, w Czechach i na Słowacji. 

Wigilia w Wielkiej Brytanii to dla większości osób normalny dzień pracy. W pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia charakterystycznym daniem obiadowym jest pieczony indyk z żurawiną. W Wielkiej Brytanii również obecny jest zwyczaj rozdawania nawzajem prezentów. 

Boże Narodzenie to najważniejsze święto rodzinne we Francji. Tu chodzi głównie o to, żeby spędzać czas z rodziną. Potrawy, które pojawiają się na francuskim świątecznym stole zależą od regionu. Zwykle to owoce morza albo gęsia wątróbka fois gras i indyk, które Francuzi zazwyczaj popijają szampanem. Ważnym elementem wystroju francuskiego domu są choinka i świąteczne dekoracje. Prezenty otwiera się albo po wigilijnej kolacji albo 25 grudnia rano. 

W Belgii wigilijnej kolacji nie spędza się w domach, lecz w restauracjach lub barach w otoczeniu rodziny i przyjaciół. Z kolei Holendrzy w ogóle nie obchodzą Wigilii. 

W Grecji tradycyjny zwyczaj w Wigilię to ozdabianie łodzi.