Poniedziałek, 1 sierpnia 2022 (15:51)
Robert Bąkiewicz opublikował zasady, które mają panować podczas poniedziałkowego Marszu Powstania Warszawskiego w stolicy. Wśród nich jest m.in. nieużywanie środków pirotechnicznych i...
Powstanie Warszawskie
Piątek, 10 maja 2024 (11:37)AktualizacjaPiątek, 9 sierpnia 2024 (15:19)
Powstanie Warszawskie to zbrojne wystąpienie Armii Krajowej przeciwko niemieckim okupantom w Warszawie podczas drugiej wojny światowej. Trwało od 1 sierpnia do 3 października 1944 r. Zakończyło się klęską Polaków.
/
Powstanie Warszawskie
- Data rozpoczęcia:01.08.1944
- Data zakończenia:03.10.1944
- Miasto:Warszawa
- Kraj:Polska
Powstanie Warszawskie - przyczyny
Powstanie Warszawskie wybuchło głównie z powodów polityczno-społecznych. Polacy odczuwali zmęczenie okupacją niemiecką w Warszawie oraz trwającą już kilka lat wojną.
Kilka dni przed atakiem utworzono Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego zależny od władz sowieckich, co wywołało niezadowolenie wśród Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego.
Dodatkowo do stolicy zbliżała się Armia Czerwona, a Warszawa została włączona w plan akcji "Burza". Celem powstania było uwolnienie miasta od okupanta niemieckiego i tym samym zaprezentowanie Polski jako suwerennego kraju przed wejściem sił ZSRR do Warszawy.
Powstanie Warszawskie - przebieg
W przeddzień powstania gen. Tadeusz "Bór" Komorowski wydał płk. Antoniemu "Monterowi" Chruścielowi rozkaz rozpoczęcia walk w stolicy 1 sierpnia o godz. 17:00 (tzw. godzina "W"). Czas wyznaczono biorąc pod uwagę większy ruch na ulicach, aby można było łatwiej opanować budynki zajmowane przez Niemców.
Na początku w walkach brało udział ok. 30 tys. Polaków, a tylko 10 proc. z nich było uzbrojonych. Od momentu rozpoczęcia działań towarzyszył im głód, brak snu, zmęczenie i brak broni. Natomiast Niemcy dysponowali bardzo dobrym wyposażeniem w amunicję oraz uzbrojenie, w tym artylerię.
W ciągu pierwszych czterech dni żołnierze AK zajęli, m.in. Żoliborz, Stare Miasto, Powiśle i Śródmieście. Okupant bronił obiektów takich jak dworce, lotnisko oraz mosty. Z tego powodu siły polskie nie mogły utrzymywać wystarczająco odpowiedniego kontaktu między różnymi grupami powstańczymi.
4 sierpnia do Warszawy przyjechał niemiecki dowódca gen. Erich von dem Bach. Wzywał on mieszkańców stolicy do wyjścia z miasta z białymi chustami w ręku, grożąc, że będzie ono zrównane z ziemią. Następnego dnia Niemcy rozpoczęli masową rzeź ludności cywilnej na Woli, podczas której zamordowano ok. 40 tys. osób.
8 sierpnia pierwszą audycję nadała powstańcza radiostacja "Błyskawica", która do końca Powstania Warszawskiego relacjonowała przebieg walk. Ze swoim sygnałem docierała do Polski, Europy, a nawet wybrzeży Stanów Zjednoczonych.
Dokładnie miesiąc później tysiące obywateli Warszawy decydują się opuścić miasto podczas kilkugodzinnego zawieszenia broni.
9 września rozpoczęto rozmowy kapitulacyjne. "Monter" apelował do powstańców z prośbą o wytrwanie, gdyż złożenie broni było ostatecznością. Negocjacje w sprawie zawieszenia broni przerwano dwa dni później.
Od 23 do 26 września powstańcy bronili się na Mokotowie przed Niemcami, którzy chcieli brutalnie zakończyć powstanie. W tym samym czasie Franklin D. Roosevelt Prezydent Stanów Zjednoczonych nie wyraził zgody na pomoc Polakom bez zgody ZSRR.
Pod koniec września skapitulował Żoliborz. Wyczerpanie walką oraz brak żywności skłoniły kierownictwo powstańcze do ponowienia rozmów kapitulacyjnych.
2 października zawarto umowę kapitulacyjną w Ożarowie. Podpisy złożyli Erich von dem Bach oraz Kazimierz "Heller" Iranek-Osmecki wraz z Zygmuntem "Zyndramem" Dobrowolskim. O godz. 21:00 tego dnia zakończono walki. Następnego dnia siły polskie rozpoczęły odwrót z Warszawy.
4 października nadano ostatnią audycję w radiostacji "Błyskawica".
Powstanie Warszawskie - skutki
Szacuje się, że podczas Powstania Warszawskiego zginęło 18 tys. powstańców i 180 tys. ludności cywilnej. Ponadto, wysiedlono wszystkich mieszkańców. Zostali oni wywiezieni do obozów koncentracyjnych oraz na przymusowe roboty do III Rzeszy.
Po powstaniu wódz III Rzeczy nakazał zrównanie stolicy Polski z ziemią. Zostało zburzone niemal całe miasto, a wraz z nim biblioteki, muzea, zabytki, archiwa i wiele innych cennych miejsc, w tym starówka.
Powstanie Warszawskie - pamięć
W 2004 r. powstało Muzeum Powstania Warszawskiego, które ukazuje całą historię tego wystąpienia zbrojnego. Instytucja organizuje także różnego rodzaju wydarzenia związane z przekazywaniem wiedzy o Powstaniu Warszawskim i II Wojnie Światowej.
Od 2010 r. z inicjatywy prezydenta Lecha Kaczyńskiego obchodzone są państwowe uroczystości rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Z tego powodu co roku 1 sierpnia o godz. 17:00 włączają się syreny alarmowe w całej Polsce. W ciągu całego dnia są organizowane spotkania z powstańcami, koncerty oraz inne uroczystości.
W 2024 r obchodzona była uroczyście 80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. Brał w nich udział m.in. prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier.
Powstanie Warszawskie - pomniki
Jednym z najpopularniejszych pomników upamiętniających wystąpienie jest Pomnik Małego Powstańca w Warszawie. Został odsłonięty w 1983 r.
Zryw Warszawy upamiętnia także Pomnik Powstania Warszawskiego na Placu Krasińskich w Warszawie odsłonięty 1 sierpnia 1989 r.
Pierwotnie upamiętnieniem powstania miał być monument Warszawskiej Nike, czyli Pomnik Bohaterów Warszawy, który 20 lipca 1964 r. stanął przy Placu Teatralnym w Warszawie, a 15 grudnia 1997 r. został odsłonięty w nowej lokalizacji przy ul. Nowy Zjazd.
Największym upamiętnieniem stołecznego zrywu jest Kopiec Powstania Warszawskiego, którego usypywanie rozpoczęło się na Czerniakowie po 1945 r. 31 lipca 2023 r. kopiec został udostępniony warszawiakom po generalnym remoncie wraz z odnowionym Parkiem Burza.
Temat Powstanie Warszawskie znajdziesz również w serwisie: Film