Kukiz'15 - geneza powstania
Paweł Kukiz wystartował w 2015 r. w wyborach prezydenckich. Uzyskał 20,8 proc. głosów co dało mu trzecie miejsce wśród 11 kandydatów w wyborach. Przed drugą turą Paweł Kukiz nie poparł żadnego kandydata.
Jeszcze w tym samym roku, z racji dużego poparcia w wyborach prezydenckich, Paweł Kukiz ogłosił utworzenie Komitetu Wyborczego Wyborców Kukiz’15 w celu udziału w wyborach parlamentarnych. Na przełomie września i października przedstawiono pakiet politycznych postulatów ruchu.
Komitet Kukiz’15 wypełnił listy wyborcze we wszystkich okręgach do Sejmu. Do senatu udało się ugrupowaniu wystawić listy do dziewięciu okręgów. Na listach komitetu znaleźli się przedstawiciele z takich ugrupowań jak: Ruch Narodowy, Kongres Nowej Prawicy, Demokracja Bezpośrednia, Partia Libertariańska, Prawica Rzeczypospolitej, Polska Razem, Solidarna Polska, Wspólnota, Stronnictwo Pracy i Samoobrony oraz osoby bezpartyjne.
KWW Kukiz’15 zdobyło 8,81 proc. głosów i wprowadziło do Sejmu 42 posłów. Jednak do ostatniego dnia VIII kadencji Sejmu zostało w klubie łącznie 16 posłów, co oznacza, że odeszło z niego 26 polityków.
Paweł Kukiz, Piotr Marzec "Liroy", Adam Andruszkiewicz, Jacek Wilk, Kornel Morawiecki i Robert Winnicki, Bartosz Józwiak, Sylwester Chruszcz – to m.in. politycy, którzy uzyskali mandaty poselskie w wyborach parlamentarnych z ramienia z komitetu w 2015 roku.
Kukiz'15 - działania
Klub Kukiz’15 zagłosował przeciw wotum zaufania dla rządu Beaty Szydło, uzasadniając to nieporuszeniem w tzw. exposé żadnych kwestii zmian ustrojowych, które dla nich były kluczowe.
14 kwietnia 2016, podczas głosowania nad wyborem sędziego Trybunału Konstytucyjnego, posłanka Małgorzata Zwiercan oddała głos za nieobecnego Kornela Morawieckiego. Tego samego dnia posłanka została wykluczona z klubu Kukiz’15, a Kornel Morawiecki sam zrzekł się członkostwa. Wkrótce potem klub opuścił Ireneusz Zyska i cała trójka współtworzyła koło poselskie Wolni i Solidarni
8 czerwca 2017 z klubu został wykluczony raper i poseł Piotr Liroy-Marzec. Jak napisano w oświadczeniu na Facebooku - "w swojej działalności poselskiej otoczył się ludźmi, dla których, ze względu na nasze standardy, nie może być miejsca w ruchu Kukiz’15".
Kukiz’15 w latach 2019-2020 był częścią Koalicji Polskiej, która w wyborach w 2019 roku wprowadziła do Sejmu posłów ze swojego komitetu z listy PSL. Spośród 41 okręgów kandydaci ugrupowania znaleźli się na pierwszych miejscach w 11 z nich. Przez fakt zawarcia sojuszu politycznego z Polskim Stronnictwem Ludowym, część członków ugrupowania opuściła ruch.
Kandydaci wystawieni przez Kukiz’15 w wyborach parlamentarnych w 2019 r. otrzymali łącznie 206 530 głosów, co przekłada się na 1,12 proc. czyli 6 mandatów poselskich. Posłami zostali wówczas: Paweł Kukiz, Agnieszka Ścigaj, Jarosław Sachajko, Stanisław Tyszka, Paweł Szramka i Stanisław Żuk. Ostatniego dnia IX kadencji Sejmu zostało 3 członków.
W końcówce 2019 roku rada ugrupowania zdecydowała się na powołanie partii politycznej. W efekcie zarejestrowana została partia K’15, która funkcjonowała od 2020 do 2023 roku. Następnie 19 kwietnia 2023 roku została zarejestrowana partia Kukiz'15.
26 listopada 2020 PSL oraz Kukiz’15 zakończyły polityczną współpracę w ramach Koalicji Polskiej. Jako powód został podany konflikt wynikający z różnic wewnątrzkoalicyjnymi np. podczas głosowania nad uchwałą w sprawie weta budżetu UE.
Posłanka Agnieszka Ścigaj ogłosiła odejście z ruchu, tym samym została niezrzeszoną posłanką.
9 grudnia 2020 posłowie Kukiz’15 zostali wydaleni z klubu parlamentarnego Koalicji Polskiej i stali się posłami niezrzeszonymi. 29 stycznia 2021 powołali koło poselskie, pod nazwą “Kukiz’15-Demokracja Bezpośrednia”, zawierając porozumienie z Demokracją Bezpośrednią. Przewodniczącym koła został Paweł Kukiz.
29 kwietnia 2021 poseł Paweł Szramka opuścił koło, by później stworzyć wraz z Agnieszką Ścigaj i Andrzejem Sośnierzem koło poselskie Polskie Sprawy.
W maju 2021 r. przedstawiciel partii K’15 podpisał porozumienie programowe z PiS. Jednak w październiku 2022 r. do czasu spełnienia jego postulatów zawiesił współpracę przy głosowaniach w Sejmie. Po dojściu do porozumienia ugrupowania powróciły do współpracy.
7 listopada 2022 z koła poselskiego Kukiz’15-Demokracja Bezpośrednia wystąpił Stanisław Tyszka.
Kukiz'15 określa się jako konserwatywne społecznie i liberalne gospodarczo. Większość obywateli ocenia je jednak jako prawicowo-populistyczne. Ugrupowanie walczy m.in. o obniżki podatków, uproszczenie przedsiębiorczości w kraju i zakaz zadłużania Polaków. Kukiz'15 dąży też do reform w Unii Europejskiej.
Kukiz'15 - postulaty polityczne
Główne postulaty Kukiz'15 to wprowadzenie w Polsce zmian ustrojowych, które wiążą się m.in. z ordynacją większościową w postaci jednomandatowych okręgów wyborczych (JOW) podczas wyborów do Sejmu. Ugrupowanie jest także za wprowadzeniem systemu semiprezydenckiego i bezprogowych referendów.
Partia Pawła Kukiza chce wprowadzić nową konstytucję, która miałaby zmienić sposób działania władzy wykonawczej. Ugrupowanie jest także za przejrzystością i jawnością wydatków publicznych.
Paweł Kukiz w swoich wystąpieniach mówi również o finansowaniu partii z wpłat obywateli zamiast korzystania z dopłat budżetowych. Partia jest za zniesieniem immunitetów dla prezydenta, posłów i senatorów oraz prokuratorów, sędziów czy pracowników NIK.
Oprócz tego Kukiz'15 chce zmienić system sądownictwa. W programie wyborczym jest też mowa o obniżeniu podatków i składek obciążających tych, którzy wchodzą na rynek pracy. Dotyczy to też polskich rodzin oraz małych i średnich firm.
Kukiz'15 jest także
za zniesieniem Karty Nauczyciela i 500 plus, które miałoby być uzależnione od liczby dzieci w rodzinie. W postulatach znalazły się też kwestie związane ze zdrowiem (m.in.
refundacja przez państwo drogich leków i leczenia rzadkich chorób). W przypadku środowiska naturalnego ugrupowanie
potępia betonowanie terenów zielonych i
sprzeciwia się wprowadzeniu pakietu klimatycznego.
Posłowie związani z Pawłem Kukizem nie popierają też wprowadzenia euro w Polsce.
Kukiz'15 - Dwa główne punkty programu
Partia ma dwa główne punkty w programie: "Europa bliższa obywatelom" oraz "Poza Lewicę i Prawicę".
Pierwszy punkt wiąże się z wprowadzeniem elektronicznego głosowania na terenie całej Europy, co pozwoliłoby wyborcom oddawać swoje głosy za pomocą internetu.
Drugi punkt dotyczy powstania w Parlamencie Europejskim specjalnego funduszu mającego zapewnić w Europie zmiany bez względu na to, jakie poglądy polityczne mają poszczególne partie.
Kukiz'15 - Stowarzyszenie Endecja
Z ruchem Kukiz'15 powiązane jest Stowarzyszenie Endecja, które powstało w 2016 roku. Zrzesza ono osoby, które kultywują tradycję Narodowej Demokracji i są zafascynowane osobą Romana Dmowskiego. Stowarzyszenie założył Rafał Ziemkiewicz - znany publicysta. Potem dołączyli do niego także posłowie partii - Sylwester Chruszcz, Marek Jakubiak, Adam Andruszkiewicz oraz działacze Ligi Polskich Rodzin i byli członkowie Ruchu Narodowego. Aktualnie Andruszkiewicz i Ziemkiewicz wycofali się z działań stowarzyszenia.