Matura 2024 z języka polskiego na poziomie rozszerzonym. Formuła 2015. Arkusz CKE i konspekty
Po 180 minutach maturzyści zakończyli zmagania z językiem polskim na poziomie rozszerzonym w formule 2015. Nowa formuła trwała dłużej - 210 minut. Poniżej publikujemy arkusz CKE formuły 2015 z języka polskiego i konspekty wypracowań zaproponowane przez naszą ekspertkę. Zapraszamy do śledzenia.
W poniedziałek rozpoczął się ostatni tydzień pisemnych matur 2024. Uczniowie, którzy wyrazili taką chęć, przystąpili o 9:00 do egzaminu z języka polskiego na poziomie rozszerzonym.
Matura 2024. Arkusz CKE i konspekty wypracowań - język polski, formuła 2015
Poniżej publikujemy arkusz CKE z języka polskiego w formule 2015. Nasza ekspertka napisała również konspekty wypracowań, które pojawiły się w tegorocznym arkuszu.
Tekst nie odświeża się automatycznie, naciśnij F5.
Podobne rozwiązanie czeka również na maturzystów w nowej formule. Pod tym linkiem propozycje wypracowań w formule 2023.
Matura 2024. Formuła 2015 - język polski, rozszerzenie. Tematy wypracowań
W arkuszu CKE znalazły się dwa tematy. Pierwszy:
Określ, jaki problem podejmują Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska i Janusz Sławiński w podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autorów, odwołując się do tego tekstu oraz do innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 wyrazów.
Drugi temat wypracowania:
Dokonaj interpretacji porównawczej podanych utworów. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 wyrazów.
Matura 2024 - język polski, poziom rozszerzony, formuła 2015. Temat 1: Konspekt
Poniżej konspekt pierwszego tematu wypracowania przygotowany przez naszą ekspertkę:
Stanowisko autorów: Rodzaj kompozycji w dziele zależy zarówno od wizji świata, którą ma przedstawiać dany tekst, jak i od epoki, w której jest stworzony. Wymieniają przy tym przykłady, w których epokach i sytuacjach częściej stosuje się kompozycję zamkniętą, a w których - otwartą. Autorzy podkreślają, że kompozycja ma bardzo duży wpływ na odbiór dzieła literackiego.
Opinia wobec stanowiska autorów: Choć kompozycja często jest pomijanym aspektem analizy tekstu, to trudno się nie zgodzić, że ma bardzo duży wpływ na percepcję literatury. Zgodnie z tekstem można również zauważyć, że kompozycja otwarta jest charakterystyczna dla chociażby romantyzmu, a zamknięta - dla realizmu dziewiętnastego wieku.
Argumenty autorów:
1. Kompozycja zamknięta jest bardziej ustrukturyzowana, dlatego najczęściej wykorzystywano ją w tekstach prozatorskich, w których ważne było uwypuklenie danej myśli.
2. Kompozycja wiąże się ze stylistyką tekstu - najczęściej utwory z kompozycją zamkniętą mają wyraźnie zaznaczone poszczególne elementy, takie jak wstęp i zakończenie, natomiast teksty z kompozycją otwartą potrafią zaczynać się od niejasnych, pozornie przypadkowych wypowiedzi i nie mieć jednoznacznego zakończenia.
3. Wybór kompozycji jest zależny od wizji świata, którą ma przedstawiać dane dzieło. W tekstach z kompozycją zamkniętą kładzie się nacisk przede wszystkim na stałe elementy, a w tych z otwartą - na dynamizm, zmienność.
Przykłady, do których można się odwołać w jej argumentacji:
1. Nowele, szczególnie te z motywem sokoła, np. "Sokół", "Katarynka", "Kamizelka" - teksty te mają zamkniętą kompozycję i konkretną strukturę, w której wykorzystany jest ważny dla fabuły motyw (tak zwany motyw sokoła). W tego typu tekstach łatwo również dostrzec punkt kulminacyjny. Są schematyczne.
2. Teksty z klamrą kompozycyjną, np. "Z legend dawnego Egiptu" - kompozycja zamknięta, a początek i koniec podkreślone zostały poprzez użycie klamry polegającej na powtórzeniu myśli rozpoczynającej tekst na jego końcu.
3. Romantyczne dramaty, np. "Kordian" czy "Dziady" cz. III - nacisk w nich jest na zmienność, w tym bohatera (bohater dynamiczny), dlatego często mają fragmentaryczną fabułę i otwarte zakończenie.
4. Powieści realistyczne przedstawiające wiernie daną sytuację, np. "Chłopi" - kompozycja zamknięta, bardzo schematyczna, w której ważna jest powtarzalność pór roku (podział na cztery części). Każda część kończy się też tragicznym wydarzeniem, np. śmiercią jednego z bohaterów (Kuba, Boryna).
Wnioski: Dobór kompozycji jest bardzo ważny w uwydatnieniu głównej myśli dzieła. To właśnie poprzez kompozycję autor może odpowiednio położyć naciski (np. kompozycja otwarta - zmienność; kompozycja zamknięta - powtarzalność, uporządkowanie). Zależy ona również od panującej w danej epoce konwencji (np. realizm w pozytywizmie - kompozycja zamknięta, dramat romantyczny - kompozycja otwarta).
Matura 2024. Język polski, formuła 2015. Temat numer 2: Konspekt
Poniżej konspekt drugiego tematu wypracowania zaproponowany przez naszą ekspertkę:
Teza: Zarówno Obertyńska, jak i Szymborska w swoich utworach kreują podmiot liryczny zwracający się do spersonifikowanego serca. Teksty jednak różnią się nastawieniem do opisywanego narządu - w pierwszym podmiot nazywa serce "głupim" i utożsamia je z organem, który odbiera uczucia; w drugim "ja" liryczne traktuje je dosłownie i jest mu wdzięczne za jego pracę, dzięki któremu może żyć.
We wstępie można również wskazać, jak podejście do funkcji serca się zmieniało - w starożytności np. Arystoteles uważał je już za siedzibę uczuć; znajduje to też swoje odbicie w Biblii, chociażby w Pieśni nad Pieśniami ("Oczarowałaś me serce, siostro ma, oblubienico, oczarowałaś me serce jednym spojrzeniem twych oczu"); później w średniowieczu wskazywano, że w sercu mieści się dusza, co zostało następnie podważone i obecnie teolodzy uważają, że jest ona w całym ciele. Choć obecna nauka pozwala nam stwierdzić, za co rzeczywiście odpowiada ten narząd i uczucia wiąże raczej z mózgiem, to wciąż serce jest wykorzystywane w różnych tekstach kultury jako symbol miłości, organ odbierający uczucia, cierpiący podczas zranienia emocjonalnego, co widać również w języku ("mieć złamane serce", "mieć serce na dłoni", "mieć złamane serce").
Aspekty, na które warto zwrócić uwagę w interpretacji:
1. Obraz serca w obu tekstach: w utworze "Jak kret" jest ono porównane do tytułowego zwierzęcia, ponieważ według podmiotu jest ono ślepe i niczym kret błądzi w labiryntach uczuć, ale nie jest w stanie osiągnąć szczęścia. Serce u Obertyńskiej jest głupie, męczy się życiem, jest głodne (a więc nienasycone, np. radością, uczuciami), ale - podobnie jak u Szymborskiej - niestrudzone. W wierszu "Do serca w niedzielę" podmiot kieruje do tytułowego adresata słowa pełne wdzięczności, podziwu względem wykonywanej przez niego pracy. Uwypukla to anafora "Dziękuję" zastosowana w 1, 3 i 5 strofie.
2. Metaforyczność serca: to przedstawione u Obertyńskie serce to ośrodek uczuć; serce dąży do tego, by odnaleźć szczęście, jednak mu się to nie udaje, bo jest ślepe, błądzi; podkreślona jest pewna wciąż odnoszona porażka. W tekście tym serce = człowiek - zagubiony, nienasycony, cierpiący przez swoją emocjonalność. U Szymborskiej natomiast serce = życie. Dzięki niemu podmiot może funkcjonować, jest wdzięczny za to, że dzięki działającemu narządowi znów się obudził.
3. Nastrój utworów (pesymistyczny u Obertyńskiej, pogodny, pełen wdzięczności u Szymborskiej) i ich wymowa (w pierwszym utworze szukanie szczęścia się nie uda, bo serce ciągle błądzi i na nie nie natrafia; w drugim - serce pracuje nawet w dzień odpoczynku, dzięki czemu osoba mówiąca może żyć).
4. Budowa: tekst Obertyńskiej jest regularny (trzynastozgłoskowiec o rymach okalających), zawiera liczne metafory i porównania (serce się męczy, jest jak kret); u Szymborskiej dominujące są apostrofy do tytułowego adresata i wymienienie jego zasług.
Konteksty, do których można się odwołać:
aforyzm z "Małego Księcia" - "Dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu";
romantyzm, w tym przede wszystkim ballada "Romantyczność" ("Miej serce i patrzaj w serce"), ale też Kordian - od łacińskiego cor, czyli właśnie serce, co ma sugerować jego wrażliwość;
Podsumowanie: Obie autorki wykorzystały w swoich tekstach popularny w literaturze motyw serca, jednak Obertyńska skupiła się na jego metaforycznym znaczeniu jako narządu odpowiedzialnego za odczuwanie, a Szymborska potraktowała tę kwestię bardziej dosłownie; podmiot w jej utworze chwali zasługi serca jako narządu pompującego krew. Utwory znacznie różnią się nastrojem i wymową.
Matura 2024. Język polski - rozszerzenie. Formuła 2015. Co było w zeszłym roku?
W ubiegłym roku na egzaminie maturalnym z rozszerzonego języka polskiego w formule 2015 uczniowie również wybierali jeden z dwóch tematów wypracowań.
Pierwszy temat brzmiał: Określ, jaki problem podejmuje Adam Kulawik w podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 wyrazów.
Do dyspozycji ucznia był także rzeczony tekst - "Postać literacka" Adama Kulawika.
Drugi temat brzmiał z kolei: Dokonaj interpretacji porównawczej podanych utworów. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 wyrazów.
Utwory, które należało porównać to: Julia Hartwig - "Drzewo to dom" i Jan Kochanowski - "Na lipę".
Matura 2024. Arkusze CKE i rozwiązania
Od początku maturalnego maratonu w Interii abiturienci mogą odnaleźć oficjalne arkusze CKE, a także proponowane przez naszych ekspertów rozwiązania:
