OzN to skrót, z którym warto się zaprzyjaźnić. Oznacza Osobę z Niepełnosprawnością. Dzięki niemu nie sprowadzamy człowieka do jednej cechy, jaką jest niepełnosprawność. Kolejnym drogowskazem powinno być partnerstwo. Traktuj OzN tak, jak chciałbyś/chciałabyś być potraktowany/a, będąc na jej miejscu. Podejdź, zagadaj. Poniżej podpowiadamy jak to zrobić lub - jakich zachowań lepiej unikać. 1. Wózek inwalidzki to nie wieszak Protezy, kule czy wózek to część przestrzeni osobistej OzN ruchową. Dlatego nie łap za nie bez pytania. Wózek nie jest wieszakiem - nie kładź na nim ubrań, torebek, nie proś też osoby na wózku o ich potrzymanie. Rozmawiając z osobą na wózku - czy trzeba się nachylić albo ukucnąć? Wręcz przeciwnie! Wystarczy, że zrobisz np. dwa kroki do tyłu, co da rozmówcy większy komfort. Kucanie może nasuwać skojarzenia, że mamy kontakt z dzieckiem, a przecież chodzi o to, by zachować się po partnersku. Zanim ruszysz z pomocą, najpierw zapytaj, czy jest ona potrzebna. - Jeżeli osoba z niepełnosprawnością odmówi pomocy, uszanuj to! Oznacza to, że potrafi samodzielnie poruszać się w przestrzeni publicznej - radzi Sylwia Jobczyk-Czyżak, psycholog dziecięcy i neurologopeda w Fundacji Kolorowy Świat zajmującej się pomocą dzieciom z niepełnosprawnościami, w tym MPD (https://www.17milionow.pl/pl/), oraz wcześniakom. Do prowadzonego przez Fundację ośrodka Otulinka trafiają maluchy z całej Polski (https://www.kolorowyswiat.org/pl/szukam-pomocy/otulinka). 2. Głusi nie są głuchoniemi Wiele osób o tym nie wie, ale określenie "głuchoniemy" jest obraźliwe. Oznacza osobę, która nie mówi, a g/Głusi przecież się komunikują - za pomocą rąk, twarzy i ciała. O czym warto pamiętać nawiązując kontakt? Po pierwsze upewnij się czy osoba na ciebie patrzy oraz - co bardzo istotne - nie stawaj na linii wzroku, gdy osoba głucha patrzy na kogoś za tobą. - Podczas dialogu z osobą g/Głuchą czy niedosłyszącą nie krzycz i nie odgrywaj pantomimy - podkreśla Sylwia Jobczyk-Czyżak. Wyraźnie (nie zasłaniając ust) zapytaj, w jaki sposób OzN chciałaby rozmawiać (np. za pomocą aplikacji w smartfonie). Jeśli wystąpi problem z komunikacją, możesz napisać to na kartce - wyraźnie, drukowanymi literami. 3. Gdy ktoś nie widzi, "do zobaczenia" jest ok! To częste pytanie: czy w rozmowie z osobą niewidomą można powiedzieć "do widzenia"? Jak najbardziej. Co ułatwi kontakt? Zasygnalizuj swoją obecność, podejdź z przodu, udziel precyzyjnych informacji (np. "nadjeżdża tramwaj nr 25"). Nie popychaj, nie łap znienacka i bez pytania (chyba że jest to sytuacja zagrażająca życiu). Jeśli osoba niewidoma poprosi cię o pomoc w pokonaniu drogi, dokładnie ją opisz ("uwaga, zbliżamy się do schodów ruchomych w dół"). Osobom niewidomym często towarzyszy pies przewodnik. Pamiętaj, że to zwierzę pracujące i pod żadnym pozorem nie wolno go rozpraszać - głaskać, dawać smaczków lub do niego mówić. Pies przewodnik nie musi mieć założonego kagańca, może za to wchodzić do miejsc, do których zwyczajowo psy nie są wpuszczane (np. urzędów). 4. Dorosłe OzN nie są dziećmi Jeśli masz do czynienia z dorosłymi OzN, nie traktuj ich jak dzieci. Mów zwięźle, klarownie, prostymi zdaniami. Dłuższe wypowiedzi warto podzielić na mniejsze części i po każdej z nich upewnić się, że przekaz jest zrozumiały. - Mówmy jednak normalnie. To nie jest obca cywilizacja. Sylabizowanie lub infantylizowanie nie sprawi, że zostaniemy lepiej zrozumiani - dodaje Sylwia Jobczyk-Czyżak z Fundacji Kolorowy Świat. W przypadku osób w spektrum autyzmu, które często cierpią na nadwrażliwość na bodźce, staraj się mówić cichym i spokojnym (ale wyraźnym!) głosem. Osoby ze spektrum autyzmu lepiej czują się w otoczeniu i sytuacjach, które są przewidywalne. Jeżeli zatem szykują się jakieś zmiany - uprzedzaj o nich wcześniej. I unikaj zaskoczeń. Nie obrażaj się jeśli OzN popełniła jakąś niezręczność. Z drugiej jednak strony, jeśli czujesz, ze przekracza twoje granice, komunikuj to jasno i asertywnie. 5. Opiekun OzN Jeśli OzN towarzyszy opiekun, pamiętaj o tym, że to tylko opiekun. W rozmowie powinieneś się zatem zwracać bezpośrednio do OzN, a nie do osoby, która jej towarzyszy. Wybitny poeta, Antoni Słonimski, powiedział kiedyś: Gdy nie wiem, co robić, to na wszelki wypadek wolę zachować się przyzwoicie. To idealne podsumowanie zasad w kontaktach z OzN. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości, co do tego, jak się zachować, po prostu o to zapytaj. - Otwarcie się na kontakt z OzN może być bardzo wartościowe dla obydwu stron - podsumowuje Sylwia Jobczyk-Czyżak. Jest coraz więcej kampanii, programów i profili w social mediach, które pokazują kontakty z OzN jako coś normalnego. Przykładem takiej inicjatywy jest kampania społeczna "W kontakcie!" (finansowana przez Województwo Łódzkie i Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych), której pomysłodawcą jest Fundacja Kolorowy Świat (https://www.kolorowyswiat.org/pl/). Bezpośredni kontakt oswaja to, co nieznane, pomaga pokonać lęk i opór oraz zbudować adekwatną opinię na temat danej osoby zwiększając w ten sposób akceptację. Często barierę może stanowić niepewność - czy osoba z niepełnosprawnością nas słyszy, widzi, rozumie lub czy nie zrobimy jej krzywdy - tłumaczy psycholog. Słowami kampanii zachęca do kontaktu: - "Nie połamiesz mnie. Przybij piątkę", "Nie patrzę ci w oczy, ale cię widzę. Zagadaj!". Takie słowa mogłaby wypowiedzieć osoba z niepełnosprawnością, gdyby tylko mogła. Jednak nawet jeśli nie może tego powiedzieć, jest otwarta na kontakt - teraz kolej na Twój ruch! Jeśli jesteś rodzicem OzN i szukasz terapii idealnie dopasowanej do potrzeb i możliwości Twojego dziecka, to dobrze trafiłeś. Specjaliści z ośrodka prowadzonego przez Fundację Kolorowy Świat do każdego podchodzą indywidualnie. Pytają, diagnozują, wyznaczają cele i dobierają efektywne formy terapii do ich realizacji. Chętnie poznają potrzeby Twojego dziecka podczas spotkania konsultacyjnego i pomogą mu w osiągnięciu kolejnych etapów na drodze do samodzielności realizując zaplanowane zajęcia z terapeutami. Sprawdź dostępne formy rehabilitacji: https://www.kolorowyswiat.org/pl/szukam-pomocy/rehabilitacje.