Mokry kaszel – przyczyny, objawy i leczenie

Co to jest mokry kaszel i jak się objawia?

Kaszel jest odruchem obronnym organizmu, który ma na celu m.in. oczyszczenie dróg oddechowych. Można wyróżnić kaszel suchy oraz kaszel mokry. Rozróżnienie tych dwóch rodzajów kaszlu jest bardzo istotnym elementem diagnostyki i ustalania leczenia. Jak rozpoznać kaszel mokry? Jest to rodzaj kaszlu o charakterystycznym dźwięku, któremu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny zgromadzonej w drogach oddechowych. Kaszel mokry jest zatem rodzajem kaszlu mającym na celu oczyszczenie dróg oddechowych z wydzieliny - nie bez powodu określany jest mianem kaszlu produktywnego. 

Choć często - z uwagi na swój dźwięk i nasilenie - kaszel mokry budzi niepokój, trzeba pamiętać, że jest kaszlem pożądanym, który należy do naszych sojuszników w walce z infekcją. Odkrztuszana wydzielina może się oczywiście różnić, zależnie od choroby, z którą mamy do czynienia i jej nasilenia. Może być bardziej śluzowa i przezroczysta, ale może być też gęsta i lepka czy ropna, a jej barwa może sięgać nawet odcieni bieli, żółtego lub zielonego. Zdarza się również, że w odkrztuszanej wydzielinie znajdują się domieszki krwi - jest to sygnał ostrzegawczy, wskazujący na potrzebę pilnej konsultacji z lekarzem.

Jak odróżnić kaszel mokry od suchego?

Prawidłowe rozróżnienie kaszlu suchego od mokrego jest bardzo ważne, gdyż to właśnie do rodzaju kaszlu powinno się dobierać odpowiednie leki. Kaszel mokry - jak wcześniej wspomniano - jest kaszlem produktywnym i pożądanym, by oczyścić drogi oddechowe. Nie należy go zatem hamować, przyjmując leki przeciwkaszlowe. Uciążliwy kaszel suchy natomiast nie powinien być dodatkowo pobudzany lekami wykrztuśnymi. Jak zatem odróżnić kaszel suchy od mokrego? Kaszel suchy zwykle ma charakter męczący i duszący. Jest to kaszel o "głębokim dźwięku", któremu niejednokrotnie towarzyszy uczucie swędzenia lub drapania w gardle. Ten rodzaj kaszlu często ma też charakter napadowy. Nie towarzyszy mu jednak odkrztuszanie wydzieliny. W przypadku kaszlu mokrego mamy do czynienia z nieco innym, lekko "bulgoczącym" dźwiękiem, co ma związek z odkrztuszaną z dróg oddechowych wydzieliną. Odkrztuszaną wydzielinę niejednokrotnie można też wyczuć czy nawet zauważyć na chusteczce. Warto też wiedzieć, że często kaszel suchy poprzedza kaszel mokry - występuje na początku infekcji, by na jej końcu zamienić się w produktywny kaszel mokry.

Choć różnica między kaszlem mokrym i suchym wydaje się być oczywista, w praktyce oba rodzaje kaszlu nie zawsze łatwo można odróżnić. Jeśli nie wiesz, jaki rodzaj kaszlu u Ciebie występuje, nie lecz się na własną rękę, tylko skonsultuj się dla pewności z lekarzem. 

Najczęstsze przyczyny mokrego kaszlu

Kaszel mokry może się pojawiać u pacjentów w różnym wieku i z wielu różnych przyczyn. Sam charakter kaszlu to za mało, by określić źródło dolegliwości. Niezbędna jest też analiza objawów współtowarzyszących mokremu kaszlowi, a także okoliczności, gdy one się pojawiły, a nawet ich nasilenia. Najczęściej za kaszel mokry odpowiadają infekcje dróg oddechowych - jak już wspomniano, kaszel mokry pojawia się zwykle w momencie, kiedy infekcja zaczyna już ustępować. Mokry kaszel może się pojawiać np. w przebiegu przeziębienia i grypy, poza tym może występować w przypadku zapalenia zatok przynosowych, a także towarzyszyć zapaleniu oskrzeli, zapaleniu płuc, POChP, astmie, mukowiscydozie i nie tylko. 

Aby jednoznacznie wskazać przyczynę występującego u pacjenta kaszlu mokrego, zwykle jest potrzebna poszerzona diagnostyka. Zależnie od zgłaszanych przez pacjenta objawów, lekarz może zalecić badania plwociny, wymaz z gardła, a nawet badania obrazowe klatki piersiowej, testy alergiczne i nie tylko. 

Co stosować na mokry kaszel?

Kaszlu mokrego nie powinno się hamować. W tym przypadku zatem syropy przeciwkaszlowe nie powinny być stosowane, gdyż może to utrudnić ewakuację wydzieliny z dróg oddechowych. Na kaszel mokry stosuje się najczęściej leki wykrztuśne oraz rozrzedzające wydzielinę znajdującą się w drogach oddechowych. Bardzo ważne jest, aby preparatów na kaszel mokry nie stosować bezpośrednio przed snem. Najlepiej zachować min. 4 godziny od snu, gdyż nasilony odruch kaszlowy zakłóci nam spokojny sen.

Działanie leków na mokry kaszel może wiązać się ze zmniejszaniem lepkości wydzieliny, a także wspomaganiem transportu rzęskowego. Dostępne bez recepty syropy na kaszel mokry zawierają np. takie składniki jak ambroksol o działaniu rozrzedzającym wydzielinę czy acetylocysteina o działaniu rozrzedzającym wydzielinę i ułatwiającym jej usuwanie. W preparatach na kaszel mokry znajdziemy też niekiedy gwajafenezynę o działaniu rozrzedzającym i wykrztuśnym, a także sulfogwajakol o działaniu wykrztuśnym. Substancją czynną o działaniu mukolitycznym jest też bromoheksyna, poza tym w niektórych syropach na kaszel mokry znajdziemy składniki pochodzenia roślinnego, w tym wyciąg z liści bluszczu, ziela tymianku, korzenia prawoślazu czy porostu islandzkiego. 

Domowe sposoby na mokry kaszel

Można wymienić również wiele domowych sposobów, które można zastosować w przypadku kaszlu mokrego, np. skuteczne syropy na kaszel mokry - jednym z najbardziej cenionych jest syrop z cebuli, który ma działanie wykrztuśne. Doskonałym sposobem na kaszel są też inhalacje (np. z soli fizjologicznej) - można również postawić na parówki z olejkami eterycznymi (np. majerankowym, sosnowym lub eukaliptusowym). Po inhalacji warto pamiętać o oklepywaniu pleców chorego. Czynność powinna być wykonywana od dołu pleców do góry. Ułatwi to odrywanie wydzieliny od nabłonka dróg oddechowych i tym samym jej odkrztuszanie. 

Przy kaszlu mokrym należy również pilnować, aby osoba chora piła jak najwięcej płynów (pomoże to w rozrzedzeniu śluzu, ułatwiając jego odkrztuszanie). Dopilnuj również, aby osoba chora przebywała w pomieszczeniu o odpowiedniej wilgotności powietrza. 

Mokry kaszel - kiedy powinien niepokoić?

W wielu przypadkach z mokrym kaszlem uporamy się w warunkach domowych, stawiając na leki dostępne bez recepty oraz domowe sposoby na kaszel mokry. Należy jednak pamiętać, że zdarzają się przypadki, gdy kaszel mokry jest jednym z objawów sugerujących potrzebę pilnej konsultacji z lekarzem. Koniecznie należy się zgłosić z kaszlem mokrym do lekarza, jeśli w plwocinie znajdują się domieszki krwi. Wskazaniem do konsultacji z lekarzem jest też towarzysząca kaszlowi wysoka gorączka, w tym zwłaszcza utrzymująca się długotrwale bądź trudna do zbicia. Alarmującym objawem powinna być również utrata masy ciała przez chorego, a także występujące u niego duszności.