Apel o ratowanie cmentarza we Fromborku

Jak poinformowała Jagoda Semków, kustosz Muzeum im Mikołaja Kopernika we Fromborku, historia warmińskiej kapituły katedralnej i historia pochówku kanoników, z których najsłynniejszym był Mikołaj Kopernik, sięga 750 lat.

Jak przypomniała, w początkowym okresie zmarłych kanoników i innych dostojników kościoła grzebano pod posadzką katedry aż do czasu, kiedy zaczęło brakować miejsca na nowe pochówki. Wówczas, w 1710 roku, zbudowano specjalną kryptę pod posadzką prezbiterium, która po 200 kolejnych latach została zamknięta z powodu braku miejsc.

W 1908 roku należało podjąć decyzję, czy szczątki kanoników wyjąć z przepełnionego grobowca i jak wcześniej to było w zwyczaju na Warmii, zebrać w jednym miejscu i pochować.

Jak podkreśliła Semków, kapituła zdecydowała się na założenie nowej nekropolii. Wybrała miejsce w parku należące do Kurii Mikołaja. Pierwszy pochówek odbył się tam w 1911 roku, a przez 35 lat pochowano tam 22 kanoników. Ostatni pochówek odbył się w 1946 roku.

Jak wyjaśniła kustosz fromborskiego muzeum, do lat 80. XX w. cmentarz był otaczany opieką przez Salezjanów, ale z chwilą ich odejścia z Fromborka zaczął popadać w zaniedbanie. Prowadzono jednak prace naprawcze, ale nie były one nadzorowane przez konserwatora i miały charakter prac rzemieślniczych. - Mimo wszystko dobrze, że robiono cokolwiek, by zachować cmentarz - ocenia kustosz.

Obecnie - jak zauważa - wszystkie nagrobki wymagają pilnej interwencji. Działająca w pobliżu cmentarza kotłownia szpitalna emituje zanieczyszczenia, które powodują, że na powierzchni nagrobków tworzy się czarna patyna.

Na nagrobkach i pomnikach z powodu dużej wilgotności, bo cmentarz zlokalizowany jest w parku, pojawiły się glony i grzyby. Żelazne elementy pomników ulegają korozji. Pomniki odchylają się także od pionu co grozi ich zawaleniem. - Dzieje się tak, ponieważ są wykonane z piaskowca, który pod wpływem wilgoci słabnie - wyjaśnia Semków.

Maria Gawryluk z elbląskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków powiedziała, że "stan cmentarza we Fromborku nie jest może najlepszy, ale nie jest także tragiczny".

- Pilnej interwencji i naprawy wymagała rzeźba przedstawiająca ukrzyżowanie Chrystusa, ponieważ została uszkodzona przez powalone drzewo. I taka renowacja została wykonana - powiedziała Gawryluk. Dodała, że największym problemem, jeśli chodzi o ochronę zabytków, jest brak wystarczających funduszy.

-Gdyby ich było wystarczająco dużo, to wszystkie zabytki zostałyby zakonserwowane albo odnowione, a nie tylko te, wymagające natychmiastowych działań konserwatorskich - dodała.