Palmy aż do nieba

Palma wielkanocna to symbol Niedzieli Palmowej. Obchodzona ona jest w Kościele katolickim na pamiątkę wjazdu Jezusa do Jerozolimy.

Tradycyjne palmy przygotowuje się z gałązek wierzby, która w symbolice kościoła jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy. Gałązki takie są ścinane w Środę Popielcową, a następnie umieszczane w wodzie i zostawiane do czasu, gdy wypuszczą pąki. Oprócz gałązek wierzby w palmie powinny znajdować się gałązki i liście zielone, oznaczające wiecznie odradzające się życie. Palmy przystraja się więc bukszpanem, barwinkiem, cisem, borówką czy widłakiem. W Wielką Sobotę palmy z poprzedniego roku pali się, a popiół z nich jest wykorzystywany do posypywania głów wiernych w Środę Popielcową.

Kurpiowskie, wileńskie, góralskie

W Polsce wciąż żywa jest tradycja wykonywania palm charakterystycznych dla danego regionu. Różnią się one wyglądem oraz techniką wykonania.

Palmy kurpiowskie wykonywane są z pnia młodej jodły lub świerka, który opleciony jest na całej długości zielonymi gałązkami, wrzosem, borówką czy widłakiem, a także udekorowane kwiatkami z bibuły i kolorowymi wstążkami. Czubek drzewka pozostawia się zielony.

Palmy góralskie to tzw. palmy krzaczaste, wykonane z witek wierzbowych lub wiklinowych, na czubku których znajdują się bazie i jedliny, udekorowane kolorowymi kwiatkami i wiszącymi wstążkami.

Palmy wileńskie to najbardziej rozpowszechniony u nas rodzaj palm - są nieduże, plecione z ziół, suszonych kwiatów, mchów i traw. Moda na tak zdobione palmy dotarła do Polski z Wilna w latach 30. ubiegłego wieku.

Z największych palm w Polsce słynie Lipnica Murowana i wieś Łyse na Kurpiach. W Małopolsce imponującej wielkości plamy można też zobaczyć w Tokarni i Rabce. Konkursy na najdłuższą i najpiękniejszą palmę odbywają się co roku. Rekord wysokości palmy został pobity w ubiegłym roku podczas konkursu w Lipnicy Murowanej. Wykonawcą najwyższej palmy, która miała 35,1 metra wysokości, był Zbigniew Urbański. Pobił on swój własny rekord z 2009 roku - wtedy jego palma mierzyła 33,45 m.

Zobacz, jak stawiano najwyższą palmę w Lipnicy Murowanej:

Niedziela Palmowa we wsi Łyse na Kurpiach. Zobacz:

Niedziela Palmowa w Rabce-Zdroju. Zobacz:

Przygotowania już od jesieni

Przygotowania do zrobienia tak dużej palmy trwają miesiącami. Zaangażowane są w to całe rodziny, a czasem i całe wsie. Już jesienią zbiera się i suszy trawy, które następnie są barwione. Na początku wielkiego postu, gospodynie zaczynają misternie wykonywać kwiaty z bibuły. Takich ozdób trzeba wykonać wiele, gdyż na jeden metr palmy wchodzi ich kilkadziesiąt. Drobne, kolorowe, ułożone w desenie kwiaty to prawdziwe dzieła sztuki - ciężko odróżnić je od tych prawdziwych.

Budowanie palmy rozpoczyna się około 2 tygodnie przed Niedzielą Palmową. Palmy osadzane są na kijach lub na uwitych z wikliny szkieletach. W najwyższych palmach coraz częściej stosuje się bambusowy kij. Dzięki takiemu konstrukcjom palmy się nie łamią, pozostają giętkie i wytrzymują na wietrze. Gotowy szkielet oplatany jest borowiną, jałowcem, widłakiem, bukszpanem lub cisem i obwiązywany sznurem. Nie wolno stosować drutu, bo palma ma chronić od piorunów. Z tego samego powodu przynajmniej jeden patyk w palmie powinien być leszczynowy, gdyż leszczyna to znany, ludowy piorunochron.

Na samym końcu dodaje się wykonane wcześniej kwiaty, a także różnobarwne wstążki. Palma zwieńczona jest najczęściej pióropuszem z kolorowych traw i bazi. Nie lada wyzwaniem jest przeniesienia takiej palmy do kościoła, uniesienie jej i postawienie. Do czynności tych często potrzeba nawet kilkunastu mężczyzn. Zwycięskie palmy zdobią wnętrza kościołów, a te najwyższe pozostają na zewnątrz.

Jak zrobić palmę wielkanocną? Zobacz film z Muzeum Etnograficznego w Tarnowie

Marzena Hadała