Reklama

Zamach stanu

Środa, 5 marca 2025 (13:45)AktualizacjaŚroda, 5 marca 2025 (15:44)

Zamach stanu, zwany także przewrotem lub puczem, to nielegalne przejęcie władzy w państwie, często z użyciem siły. Zazwyczaj jest organizowany przez grupę osób, w tym wysokich rangą wojskowych, którzy dążą do obalenia legalnie działających organów władzy.

Nowy prezes Trybunału Konstytucyjnego Bogdan Święczkowski złożył na początku 2025 r. w Prokuraturze Krajowej zawiadomienie o zamachu stanu
Nowy prezes Trybunału Konstytucyjnego Bogdan Święczkowski złożył na początku 2025 r. w Prokuraturze Krajowej zawiadomienie o zamachu stanu/Filip Naumienko/Reporter

Zamach stanu

Zamach stanu - cel

Zamach stanu narusza porządek konstytucyjny państwa, a jego celem jest szybkie przejęcie kontroli nad najważniejszymi instytucjami, takimi jak władza wykonawcza, media czy systemy łączności.

Aby zamach był skuteczny, konieczne jest zaskoczenie oraz opanowanie strategicznych punktów w państwie. Często towarzyszą mu wystąpienia społeczne, takie jak protesty lub zamieszki.

Zamach stanu - konsekwencje prawne w Polsce

W polskim Kodeksie karnym zamach stanu jest jednym z najcięższych przestępstw przeciwko państwu. Przepisy regulujące tę kwestię znajdują się w art. 127 oraz art. 128 Kodeksu karnego.

Zgodnie z art. 127 § 1, każdy, kto dąży do pozbawienia niepodległości państwa, oderwania części jego terytorium lub zmiany ustroju konstytucyjnego przy użyciu przemocy, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 10 lat lub dożywotniemu więzieniu.

Dodatkowo art. 128 § 1 przewiduje karę od 3 do 20 lat pozbawienia wolności dla osoby, która podejmuje działania zmierzające do obalenia przemocą konstytucyjnych organów państwa.

Przygotowania do zamachu stanu, takie jak planowanie lub gromadzenie środków, są również karalne i grozi za nie od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.

Zamach stanu - najgłośniejsze przypadki na świecie

W historii miało miejsce wiele zamachów stanu, które wpłynęły na losy państw. Do najbardziej znanych należą:
  • Zamach stanu Napoleona Bonaparte (1799 r.) - przewrót 18 brumaire’a, w wyniku którego Napoleon przejął władzę we Francji, kończąc rządy Dyrektoriatu.
  • Pucz monachijski (1923 r.) - nieudana próba przejęcia władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera i jego zwolenników.
  • Zamach stanu w Chile (1973 r.) - obalenie demokratycznie wybranego prezydenta Salvadora Allende przez wojsko pod dowództwem generała Augusto Pinocheta.
  • Zamach stanu w Egipcie (2013 r.) - przejęcie władzy przez wojsko po masowych protestach przeciwko prezydentowi Mohammedowi Mursiemu.
  • Zamach stanu w Turcji (2016 r.) - nieudana próba obalenia rządu prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana przez część wojska.

Zamach stanu w Polsce

W Polsce 5 lutego 2025 r. prezes Trybunału Konstytucyjnego Bogdan Święczkowski złożył na ręce zastępcy prokuratora generalnego Michała Olszewskiego zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa zamachu stanu przez premiera Donalda Tuska, marszałka Sejmu Szymona Hołownię, marszałek Senatu Małgorzatę Kidawę-Błońską, ministrów rządu Donalda Tuska, posłów i senatorów rządzącej koalicji (KO, PSL, Polski 2050 i Nowej Lewicy), prezes Rządowego Centrum Legislacji Joannę Knapińską oraz niektórych sędziów i prokuratorów.

Prok. Michał Olszewski wszczął w tej sprawie śledztwo, a następnie został zawieszony na pół roku przez ministra sprawiedliwości, prokuratora generalnego Adama Bodnara.

Zamach stanu - Wiadomości

Zamach stanu - Wideo

"Wydarzenia": Sejmowy spór o uchwały

"Wydarzenia": Sejmowy spór o uchwały

Środa, 7 lutego 2024 (17:32)
Emocje sprzed Sejmu przeniosły się do gmachu. Oliwy do ognia dolały projekty uchwał złożone przez PiS w których mowa jest między innymi o - tu cytat - torturach, jakim w więzieniu miał być...