Irena Sendlerowa

Irena Sendlerowa ukończyła szkołę średnią w 1929 roku, a następnie rozpoczęła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Po dwóch latach przeniosła się na Wydział Humanistyczny, gdzie studiowała polonistykę.

Jej studia były przerywane z powodu działalności społecznej oraz protestów przeciwko dyskryminacji Żydów na uczelniach. W czasach "getta ławkowego" w latach 30. XX w. solidaryzowała się z żydowskimi studentami, co skutkowało zawieszeniem jej w prawach studenta.

Przygotowywała pracę magisterską na temat Elizy Orzeszkowej, jednak nie zdążyła jej obronić z powodu wybuchu II wojny światowej.

Irena Sendlerowa rozpoczęła pracę zawodową w 1932 roku w Sekcji Pomocy Matce i Dziecku przy Obywatelskim Komitecie Pomocy Społecznej, gdzie zajmowała się opieką nad samotnymi matkami.

Po rozwiązaniu komitetu w 1935 roku, została przydzielona do Wydziału Opieki Społecznej Zarządu Miasta Warszawy, gdzie pracowała jako opiekunka społeczna. Od jesieni 1939 roku, po wybuchu II wojny światowej, zaczęła organizować pomoc dla Żydów, tworząc tajne komórki wsparcia przy Wydziale Opieki Społecznej.

Po wojnie kontynuowała działalność społeczną, m.in. zakładając domy sierot. W 1946 roku powołała Ośrodek Opieki nad Matką i Dzieckiem, instytucję, która oferowała pomoc rodzinom bezrobotnym oraz matkom z dziećmi, zapewniając im wsparcie socjalne i psychologiczne.

Pracowała także jako nauczycielka w szkolnictwie medycznym.

W grudniu 1942 roku Irena Sendlerowa nawiązała współpracę z konspiracyjną organizacją Żegota, zostając kierownikiem referatu dziecięcego. Wraz z zespołem współpracowników zorganizowała akcję wyprowadzania żydowskich dzieci z getta warszawskiego i umieszczania ich w polskich rodzinach oraz klasztorach.

Uratowała około 2500 dzieci, co wiązało się z ogromnym ryzykiem. W 1943 roku została aresztowana przez Niemców, była brutalnie przesłuchiwana, a następnie została skazana na śmierć. Dzięki interwencji Żegoty udało jej się uciec.

Mimo ogromnych zasług podczas wojny, w okresie PRL-u Irena Sendlerowa była zapomniana, a jej czyny nie były nagłaśniane. Dopiero w latach 90. XX w. zaczęto na nowo doceniać jej wkład w ratowanie Żydów, a w 2006 roku powołano nagrodę jej imienia "Za naprawianie świata".

Irena Sendlerowa otrzymała odznaczenie Sprawiedliwa wśród Narodów Świata, została damą Orderu Orła Białego i Orderu Uśmiechu. W latach 2007 i 2008 jej kandydatura została zgłoszona do Pokojowej Nagrody Nobla.

Została także odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, Orderem Orła Białego, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

W 1931 roku Irena Sendlerowa z domu Krzyżanowska wyszła za Mieczysława Sendlera (1910-2005), młodszego asystenta na Wydziale Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego. Para rozwiodła się w 1947 roku.

W tym samym roku poślubiła Stefana Zgrzembskiego (właściwie Adama Celnikiera, 1912-1961), Żyda, którego poznała podczas nauki na uniwersytecie. Miała z nim troje dzieci: Janinę (ur. 1947), Andrzeja (ur. i zm. w 1949) i Adama (1951-1999). Małżeństwo nie układało się i zakończyło się rozwodem w 1961 roku.

Po śmierci Stefana Zgrzembskiego ponownie wyszła za mąż za Mieczysława Sendlera, który po ich rozstaniu w 1947 ożenił się powtórnie i owdowiał. Po 10 latach Sendlerowie ponownie zdecydowali się rozstać, jednak przyjaźnili się do końca życia.