Pałac Saski - historia powstania
W miejscu dawnego Pałacu Saskiego w Warszawie znajdował się wcześniej dwór Tobiasza Morsztyna. Jego spadkobierca wybudował na tym terenie barokowy pałac, który następnie wykupił król August II Mocny. Prace nad przebudową pałacu trwały do 1724 roku. W trakcie rozbudowy zdecydowano się również przyłączyć do niego rezydencje magnackie. Prace zostały ukończone w XVIII wieku przez Augusta III Sasa.
Po śmierci Augusta III Sasa w 1763 roku pałac stracił status rezydencji królewskiej. Należał dalej do elektorów saskich, a w 1804 roku został siedzibą Liceum Warszawskiego.
Sześć lat później w jednym ze skrzydeł zamieszkała rodzina Chopinów. Królowie Saksonii stracili prawa do pałacu w 1816 roku. Spowodowane było to zrzeczeniem się przez Fryderyka Augusta I tytułu księcia warszawskiego. Pałac Saski został wówczas sprzedany rządowi Królestwa Polskiego, po czym doszło do kolejnej przebudowy.
Spadkobiercy kolejnych właścicieli sprzedali budynek władzom wojskowym w 1864 roku. Do 1915 roku gmach zajmowała armia Imperium Rosyjskiego.
Pałac Saski - budynek w okresie wojennym
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku w pałacu Saskim znajdował się Sztab Generalny Wojska Polskiego. W 1925 roku zdecydowano, że arkady pałacu Saskiego będą mieścić Grób Nieznanego Żołnierza. Budynek był również siedzibą Biura Szyfrów, którego szyfrantom w 1932 roku udało się złamać kod Enigmy.
II wojna światowa spowodowała zmianę właściciela pałacu. Od września 1939 budynek zajęła armia niemiecka. Po upadku powstania warszawskiego w 1944 roku Niemcy wysadzili budynek. Pozostały jedynie arkady z Grobem Nieznanego Żołnierza.
Pałac Saski - projekt odbudowy
Od zakończenia drugiej wojny światowej pojawiały się plany dotyczące odbudowy pałacu Saskiego.
W lutym 2017 roku potomkowie szyfrantów odpowiedzialnych za złamanie kodu Enigmy złożyli apel do prezydenta o
wznowienie odbudowy pałacu Saskiego. Inicjatywa stopniowo otrzymywała coraz więcej zwolenników.
Zgodnie z koncepcją prezydenta pałac miałby się stać siedzibą Senatu, natomiast pobliski pałac Brühla zostałby siedzibą Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W 2021 r. partia rządząca ogłosiła, że prace nad odbudową pałacu rozpoczną się za dwa lata.
W 2021 roku uchwalona została ustawa o odbudowie pałacu Saskiego, pałacu Brühla oraz trzech kamienic przy ulicy Królewskiej. Pierwsze prace przy projekcie, w tym wykopaliska archeologiczne, ruszyły 18 sierpnia 2022 roku.
12 października 2023 r. w siedzibie oddziału warszawskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich z udziałem m.in. prezydenta Andrzeja Dudy oraz ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego ogłoszono wyniki konkursie architektoniczno-urbanistycznym na opracowanie koncepcji odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie wraz z zagospodarowaniem terenu. W konkursie tym pierwsze miejsce zajęła pracownia WXCA Group sp. z o.o.