Marian Turski

Marian Turski dzieciństwo spędził w Łodzi. W kwietniu 1940 r. jego rodzina została przesiedlona do łódzkiego getta. W grudniu 1942 r. dołączył do konspiracyjnej organizacji "Lewa Związkowa", prowadzonej przez działaczy Komunistycznej Partii Polski.

W 1943 r. pracował w zakładzie produkującym kiełbasy, a później w firmie budowlanej na Marysinie. Ukończył tzw. małą maturę na tajnych kompletach.

W 1944 r. jego ojciec i brat trafili do Auschwitz-Birkenau, gdzie zginęli, a matkę deportowano do obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen. Marian Turski dobrowolnie zgłosił się do transportu. Skierowano go do podobozu w Czechowicach.

W styczniu 1945 r. podczas ewakuacji Auschwitz przeszedł marsz śmierci do obozu w Buchenwaldzie i do Theresienstadt. Chorował tam na tyfus.

Po wojnie Marian Turski był przewodniczącym Związku Walki Młodych w Mieroszowie, a później w Wałbrzychu. Wstąpił do PPR i był aktywnym działaczem partyjnym. Dział personalny KC PPR zalecił mu zmianę nazwiska z Mosze Turbowicz na nieżydowskie - Marian Turski.

Był członkiem polskiej delegacji na Światowy Kongres w Obronie Pokoju w Pradze. Ukończył Szkołę Partyjną KC PZPR w Warszawie.

W 1965 r. uczestniczył w marszu Martina Luthera Kinga z Selmy do Montgomery w USA, wyrażając sprzeciw segregacji rasowej.

Marian Turski studiował prawo i historię na Uniwersytecie Wrocławskim. Pracował w Urzędzie Kontroli Prasy, gdzie pełnił funkcję pełnomocnika PPR ds. wyborów oraz w Wydziale Prasy i Wydawnictw KC PZPR.

W 1956 r. Marian Turski został zastępcą redaktora naczelnego "Sztandaru Młodych", a rok później rozpoczął pracę w tygodniku "Polityka", gdzie przez kilkadziesiąt lat kierował działem historycznym.

Marian Turski był przewodniczącym Rady Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Działał m.in. w Żydowskim Instytucie Historycznym, Stowarzyszeniu Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II wojnie światowej oraz Międzynarodowej Radzie Oświęcimskiej. 

W 2020 r. zaapelował do Marka Zuckerberga o usunięcie treści zaprzeczających Holokaustowi w ramach kampanii #NoDenyingIt. W 2023 r. podczas obchodów 80. rocznicy powstania w getcie warszawskim potępił rosyjską agresję na Ukrainę.

Marian Turski był mężem Haliny Paszkowskiej-Turskiej, operatorki dźwięku (zm. w 2017 r.). Miał córkę Joannę, która jest flecistką i wnuczkę Klaudię.

Zmarł 18 lutego 2025 r. Został pochowany na Cmentarzu Żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie.