Jak wlec owcę po betonie

Absurdalność tego typu badań polega nawet nie na tym, że opierają się na wątłych dowodach. Bezsensem jest samo ich przeprowadzanie. Z drugiej jednak strony, gdyby ich nie było, skąd wiedzielibyśmy, dlaczego zasłony prysznicowe odchylają się do środka?

Aktywne życie po śmierci

Ig Nobel (po angielsku "ignoble" czyli "niegodziwy") to nagroda przyznawana osobom, które dokonały czegoś "zmuszającego ludzi najpierw do śmiechu, a potem do myślenia". Kapituła AntyNobla przyznaje od 1991 roku nagrody za najgłupsze i najbardziej kuriozalne badania naukowe oraz inne osiągnięcia, "których nie można lub nie powinno się powtarzać".

Jedno z takich bezcennych badań przeprowadziła grupa siedmiu australijskich naukowców. AntyNobla w dziedzinie fizyki otrzymali oni za pracę zatytułowaną: "Analiza sił potrzebnych do wleczenia owcy po różnych podłożach". Wyniki owego badania przydać się mogą chyba tylko pasterzom, których owce nie mają ochoty na spacer.

Przełomowego odkrycia w dziedzinie biologii dokonał zaś Holender C. W. Moeliker. W bogato ilustrowanej pracy udało mu się naukowo udokumentować pierwszy przypadek homoseksualnej nekrofilii u kaczki krzyżówki.

Kapituła AntyNobla przyznaje - a jakże - również nagrodę pokojową. Jednym z jej laureatów jest Hindus Lal Bihari, i to aż z trzech powodów. Po pierwsze - za aktywne życie po oficjalnym uznaniu go za zmarłego. Po drugie - za kampanię skierowaną pośmiertnie przeciwko inercji biurokracji i chciwości krewnych. Po trzecie - za stworzenie "Stowarzyszenia Umarłych".

Zalotne strusie

By mieć ogląd tego, jak absurdalnymi rzeczami zajmują się niby to poważni naukowcy na całym świecie, wystarczy przeanalizować AntyNoble w różnych dziedzinach przyznane w konkretnym roku. Na przykład w roku 2003.

Wtedy to w dziedzinie fizyki dokonano kolejnego przełomu, tym razem badając zalotne zachowania strusi hodowlanych wobec opiekunów. Okazało się, że za spadek pogłowia strusi na brytyjskich farmach w latach 90. odpowiedzialne są same strusie - w niewoli zalecają się bowiem do hodowców zamiast do siebie nawzajem.

Interdyscyplinarna nagroda za badania paprochów w ludzkich pępkach wstrząsnęła światową nauką. Dr Karl Kruszenicki z Sydney udowodnił, że w pępku najczęściej zbierają się czarno-niebieskie kłaczki z ubrania, nawet jeżeli nie nosi się ubrania tych barw.

Pępkowego odkrycia nie przyćmiło nawet niebywałe osiągnięcie z matematyki, jakim było oszacowanie całkowitej powierzchni skóry wszystkich słoni w Indiach.

Jednym z najbardziej prestiżowych AntyNobli jest wspomniana już nagroda pokojowa. W 2003 roku przyznano ją za propagowanie pokoju i współżycia w harmonii między gatunkami. Miało się do niej przyczynić skonstruowanie komputerowego tłumacza z mowy psiej na ludzką i odwrotnie. Ową harmonię między gatunkami można by podtrzymać także używając pralki do prania kotów i psów, której wynalezienie przez Hiszpana Eduardo Segurę zaowocowało AntyNoblem w dziedzinie higieny.

I na koniec hit z medycyny, jakim były dociekania dotyczące asymetrii moszny mężczyzn w rzeźbie antycznej. Chris McManus z University College London udowodnił, że mężczyźni przedstawiani na XVIII-wiecznych rzeźbach mają lewe jądro mniejsze od prawego.

Po pierwsze: nie szkodzić

Zdarzają się i odkrycia bardziej przydatne, choć na pierwszy rzut oka wydają się śmieszne i absurdalne. Na przykład Buck Weimer z amerykańskiego Kolorado wynalazł Under-Ease - hermetyczną bieliznę z wymiennym filtrem z węgla drzewnego, usuwającą nieprzyjemnie pachnące gazy, zanim przedostaną się do środowiska.

Jeśli natomiast twój kot zbyt często korzysta z komputera i nie wiesz jak temu zapobiec, warto skorzystać z programu komputerowego "pawsence". Program ten, ładujący się podczas uruchamiania komputera, reaguje na obecność kota i wydaje sygnał ostrzegawczy, kiedy zwierzę chodzi po klawiaturze. Po naciśnięciu odpowiedniej sekwencji klawiszy blokuje klawiaturę, wygasza ekran i zaczyna wydawać dźwięki nielubiane przez koty.

Co roku na świecie przeprowadza się setki badań naukowych, często prawie w ogóle nieprzydatnych. Część z nich trafia pod lupę Kapituły Ig Nobel, autorzy najlepszych badań otrzymują nagrody. Jeżeli jednak laureat sądzi, że nagroda nie poprawi jego naukowej reputacji, może z niej zrezygnować. Zdarzało się nawet, że komisja zmieniła werdykt, kierując się zasadą: po pierwsze nie szkodzić.

Waldemar Stelmach