"Myślimy o zmarłych i o mordercach"

W orędziu, które było nagrywane przez TVP1 na cmentarzu w Palmirach, niedaleko Warszawy, prymas podkreślił, że na cmentarzu tym ginęli ludzie zdrowi, młodzi, ginęli bez świadków, bez modlitwy, bez pogrzebu, a więc jest to miejsce o ogromnej wymowie. - I my dzisiaj rozważamy z okazji Dnia Wszystkich Świętych, Dnia Zadusznego właśnie te tajemnice śmierci, która tutaj tak zaobfitowała - zaznaczył kard. Glemp.

Prymas podkreślił, że na cmentarzu tym spoczywa "kwiat obywatelstwa polskiego", ludzie zamordowani zaraz po rozpoczęciu II wojny światowej. - Ale nie tylko myślimy o samych zmarłych. Myślimy także o tych, którzy mordowali. Przecież oni może umarli śmiercią naturalną, może na ich piersiach widniały ordery zasługi. Spodziewamy się, że w ich piersi wygasła nienawiść. I właśnie ten moment nienawiści, tu, właśnie w tym otoczeniu jest bardzo ważny do rozważenia - mówił prymas.

Dodał, że sumienia są kształtowane przez Ewangelię. - Trzeba więc byśmy umieli spojrzeć także od strony nas samych na te wydarzenia i nasz stosunek do nienawiści. Ale to jest i z kolei dla nas refleksja: jak my ustosunkowujemy się do krzywd zadanych? Czy u nas nie ma czasem nienawiści? - pytał prymas.

Kardynał Glemp zaznaczył, że "nienawiść jest obca chrześcijaństwu, a Chrystus mówi wyraźnie: miłujcie nieprzyjaciół waszych". "Stąd też - jak podkreślił - to przesłanie Chrystusa idzie bardzo wyraźnie w tym kierunku, w którym my rozważamy sprawy etyczne, sprawy naszych postaw właśnie przy cmentarzach".

Kardynał Glemp zaapelował, by właśnie ten cmentarz był znakiem, który dodaje nam ochoty do dobrego życia. - Niech to życie, które ma swój początek w Bogu, zmierza ku Bogu - zachęcał prymas.

Palmiry są miejscem masowych mordów dokonanych przez gestapo od grudnia 1939 roku do lipca 1941 roku. W potajemnych egzekucjach rozstrzeliwano tu więźniów przywożonych z Pawiaka i innych więzień warszawskich. Spoczywają tu m.in. polski olimpijczyk Janusz Kusociński i znany przed wojną polityk chłopski, marszałek Sejmu Maciej Rataj. W 1948 r. na cmentarzu założonym w pobliżu miejsca zbrodni złożono prochy ekshumowanych ponad 2 tys. ofiar zbrodni hitlerowskich. W 1973 roku w Palmirach powołano Muzeum Walki i Męczeństwa.