To odkrycia, które zmienią świat

Wśród innych docenionych osiągnięć nauki znalazły się m.in. bezpośrednia obserwacja planet pozasłonecznych, krążących po orbitach odległych gwiazd oraz tańsza i szybsza metoda odwzorowywania kodu genetycznego - informuje "Polska The Times".

Eksperci z ?Science" oceniają, że ostatnie postępy w badaniach nad komórkami macierzystymi w Japonii i w USA mogą doprowadzić do przełomu, umożliwiającego leczenie m.in. choroby Parkinsona czy cukrzycy za pomocą reprogramowanych tkanek pobranych ze skóry pacjenta.

Uzyskane tą drogą tzw. indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste zawierają DNA pacjenta, toteż ich transplantacja nie jest obarczona ryzykiem ich odrzucenia.

Sukces uczonych doceniają też etycy, bo nowa metoda pozyskiwania komórek macierzystych - w przeciwieństwie do starej - nie wymaga bezpośredniej ingerencji w embrion.

- Wybór największego osiągnięcia naukowego ostatnich dwunastu miesięcy okazał się tym razem łatwy. Postęp w badaniach nad komórkami macierzystymi jest bowiem przeogromny - powiedział Robert Coonz z tygodnika "Science".

Wytworzenia komórek IPS u myszy jako pierwszy dokonał zespół naukowców z uniwersytetu w Kioto pod przewodnictwem Shinyi Yamanakiego. Na uniwersytecie w Wisconsin zespół Jamiego Thompsona powtórzył ten wyczyn z wykorzystaniem tkanek ludzkich.

Reprogamowanie polega na wymazaniu "pamięci" rozwojowej komórki przez wprowadzenie do niej genów, które powodują, że komórka ta wraca do stanu zbliżonego do embrionalnego. Zyskuje wówczas zdolność do formowania się w dowolny spośród 200 typów tkanek w organizmie.

Drugie miejsce na liście "Science" przypadło metodzie bezpośredniej obserwacji planet poza naszym Układem Słonecznym. Chociaż znamy już ponad 300 takich obiektów, to ogromna większość z nich została odkryta metodami pośrednimi, poprzez obserwację światła gwiazd.

Rok 2008 przejdzie do historii, bo naukowcom udało się wreszcie uzyskać bezpośrednie obrazy planet, m.in. trzech krążących wokół gwiazdy HR8799 w odległości 128 lat świetlnych od Ziemi. Dokonanie tego wymagało zastosowania skomplikowanej metody przysłaniania światła gwiazdy, wokół której krążą planety, sprawiającego, że są one dla nas niewidoczne.

Na liście znalazła się także nowa technologia pozwalająca na szybkie sekwencjonowanie ludzkie genomu, która umożliwia znaczące obniżenie kosztów odczytywania DNA do_około 5 tys. dol. od osoby. Technologia pozwoli też naukowcom na odczytywanie genomów wymarłych gatunków, jak choćby mamuta włochatego.

Inne osiągnięcia wymienione w zestawieniu "Science" to szczegółowe nagranie wideo rozwijającego się płodu, nowe wyliczenie masy Ziemi oraz odkrycie nowych genów wpływających na rozwój raka.

Nauka europejska została uhonorowana w kategorii Zjawisko Roku za uruchomienie w ośrodku Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (CERN) Wielkiego Zderzacza Hadronów, a także za rozpoczęcie we Francji budowy reaktora syntezy termojądrowej ITER. Niechlubne miano Awarii Rroku przypadło zaś kryzysowi na rynkach finansowych.

Tematy zasługujące na_uwagę w 2009 roku to zdaniem zespołu "Science" badania nad genami pod kątem tego, co decyduje o wyodrębnianiu się nowych gatunków, oraz konferencja na temat zmian klimatycznych, która odbędzie się pod koniec roku w Kopenhadze.

Tłum. Małgorzata Kuk