Będąc u władzy budzili strach, paraliżowali wolność. Dzisiaj zasiadają na ławach oskarżonych - bez wyroków, niektórym wciąż udaje się ukrywać. Czy jest szansa, że poniosą karę za swe krwawe rządy? Chyba niewiele osób już w to wierzy. Kraje byłej Jugosławii Ratko Mladić Trybunał w Hadze obarcza Ratko Mladicia m.in. odpowiedzialnością za zamordowanie około 7 tys. muzułmanów w Srebrenicy w lipcu 1995 roku. Po zakończeniu wojny w b. Jugosławii Mladić przez pięć lat żył spokojnie w Serbii rządzonej przez Slobodana Miloszevicia, a po jego upadku w 2000 r. "zapadł się pod ziemię". Rząd w Belgradzie utrzymuje, że pilnie poszukuje generała. Okazało się, że równocześnie co miesiąc wypłaca mu sutą emeryturę (520 dolarów miesięcznie; dwukrotność średniej pensji w Serbii), która należy się mu za lata służby w armii jugosłowiańskiej, a potem na wojnie w Bośni, gdzie był naczelnym dowódcą oddziałów serbskich. Carla Del Ponte, prokurator z Hagi, utrzymuje, że generałowi wciąż pomagają pewne kręgi w serbskiej armii. Prawdopodobnie pieniądze odbiera syn albo ktoś z rodziny. Prawa do nich nikt rodzinie Mladicia nie odbierze, nawet gdyby został skazany. Radovan Karadzić Karadzić to dziś nr 1 na liście zbrodniarzy poszukiwanych przez haski Trybunał ds. Zbrodni w b. Jugosławii. Jest oskarżony o liczne zbrodnie wojenne, w tym o rzeź ponad siedmiu tysięcy Muzułmanów w Srebrenicy. 16 czerwca, w 59. dniu urodzin Karadzicia, w bośniackich miastach zawisły olbrzymie plakaty w formie kartki urodzinowej dla najbardziej poszukiwanego zbrodniarza. Na wielu plakatach widnieje zdanie "Radowan, nie zapomnieliśmy o tobie". Na innych widać bilet w jedną stronę do Hagi z napisem "To jedyny prezent dla ciebie". Kilka akcji sił pokojowych NATO mających na celu jego pojmanie zakończyło się fiaskiem. W marcu br. Karadzić wydał książkę - zbiór "Wojenne listy". Książka zawiera korespondencję z lat 1992-95, w tym listy do ówczesnych światowych przywódców - amerykańskiego prezydenta Billa Clintona, brytyjskiego premiera Johna Majora czy sekretarza generalnego ONZ Boutrosa Ghali. Biljana Plavszić Była wiceprezydent Republiki Serbów Bośniackich została skazana na 11 lat za zbrodnie przeciw ludzkości. Karę odbędzie w szwedzkim więzieniu. Żelazna Dama - jak czasami nazywana jest Plaviszić - dobrowolnie oddała się w ręce trybunału haskiego. W lutym 2003 r. została skazana za zbrodnie przeciwko ludzkości. Oskarżyciele zarzucali Plavszić zbrodnie ludobójstwa, zbrodnie przeciw ludzkości oraz pogwałcenie praw i zwyczajów wojny w latach 1991-92, gdy rozpoczynała się wojna w Bośni. Była pierwszą kobietą oskarżoną przez trybunał haski i drugą - po Momczilo Krajiszniku - osobą spośród wysokich rangą przedstawicieli byłego kierownictwa Serbów bośniackich, która trafiła na ławę oskarżonych haskiego trybunału. Slobodan Miloszević Proces Miloszevicia rozpoczął się w lutym 2002 r. Były prezydent Jugosławii broni się sam, ale prokuratorzy wciąż domagali się wyznaczenia mu obrońców z urzędu - twierdzili, że prowadzone przezeń przesłuchania świadków oskarżenia przeradzały się w polityczne spektakle (Miloszević chciał przesłuchać ponad 1,5 tys. świadków, w tym byłego prezydenta USA Billa Clintona, premiera Wielkiej Brytanii Tony'ego Blaira i kanclerza Niemiec Gerharda Schrödera). Zły stan zdrowia Miloszevicia sprawiał, że rozprawy były nagminnie przekładane. Izba apelacyjna trybunału haskiego przywróciła na początku listopada Miloszeviciowi prawo do samodzielnej obrony. Orzekła jednak, że musi się on zgodzić na pomoc narzuconych adwokatów, którzy będą go zastępowali w razie choroby. Proces Miloszevicia uważany jest za najważniejszy od czasu procesów norymberskich po II wojnie światowej. Były prezydent nieistniejącej już Jugosławii jest oskarżony o zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości i ludobójstwo; za rolę, jaką odegrał w latach 90. w wojnach w Chorwacji (1991-1995), Bośni i Hercegowinie (1992-1995) i Kosowie (1998-1999). Irak Saddam Husajn Iracki dyktator Saddam Husajn został schwytany przez siły amerykańskie w grudniu 2003 roku. 1 lipca pojawił się na przesłuchaniu przed irackim sądem, który postawił mu wstępnie siedem zarzutów z paragrafu "zbrodni przeciwko ludzkości" - zagazowania Kurdów w Halabdży w północno-wschodnim Iraku w 1988 roku, krwawego stłumienia szyickiego powstania w 1991 roku, masowych egzekucji, wojny przeciwko Iranowi 1980-88, inwazji na Kuwejt w 1990 roku oraz egzekucji szyickich dygnitarzy religijnych w 1980 i 1999 roku. Proces obalonego dyktatora rozpocznie się po wyborach powszechnych zaplanowanych na 30 stycznia przyszłego roku. Specjalny trybunał, przed którym stanie Saddam wraz ze swoimi współpracownikami składa się z sędziów irackich, którym mają tylko pomagać i doradzać prawnicy zagraniczni, w tym amerykańscy. Będzie sądził Saddama w oparciu o prawo irackie i międzynarodowe. Obydwaj synowie Saddama, Udaj i Kusaj, uznawani za wyjątkowo "krwawe" osobistości w świcie Saddama, zostali zabici przez Amerykanów. Chemiczny Ali (Ali Hassan Almagid) Ali Hassan Almagid zawdzięcza przydomek użyciu broni chemicznej w 1988 roku w Halabdży wobec 5 tys. Kurdów (ogółem w rozprawie Bagdadu z niepokorną kurdyjską mniejszością zginęło ok. 100 tys. osób, przede wszystkim cywilów). "Chemicznego Alego" łączono też z brutalnym stłumieniem powstania południowoirackich szyitów w 1991 roku, które nastąpiło po pierwszej wojnie w Zatoce Perskiej. Amerykanie w czasie interwencji w Iraku ogłosili, że "Chemiczny Ali", jeden z najbardziej wpływowych wojskowych Saddama, zginął w wyniku precyzyjnego ataku rakietowego. Informacja okazała się fałszywą. Amerykańscy komandosi ujęli "Króla Pik" z talii irackich zbrodniarzy w sierpniu 2003 r. Podczas pierwszych rozpraw "Chemiczny Ali" był wyraźnie przestraszony. Trudno się dziwić jego lękowi, bowiem zapowiada się przywrócenie kary śmierci, którą przed kilkunastoma miesiącami zawiesiła okupacyjna administracja. Chile Augusto Pinochet Augusto Pinochet Ugarte od 1973 r. po dokonaniu zamachu stanu został prezydentem Chile. W 1990 r. oddał władzę demokratycznie wybranemu prezydentowi. Osiem lat później ustąpił z funkcji dowódcy sił zbrojnych i - zgodnie z konstytucją - został dożywotnim senatorem. W 1998 r. brytyjska policja zatrzymała go na podstawie listu gończego, gdy leczył się w jednej z tamtejszych klinik. Przez kilkanaście miesięcy przebywał w areszcie domowym w Wielkiej Brytanii. W końcu zdecydowano, że jest zbyt chory, by go sądzić i odesłano do Chile. Tam był oskarżany o mordowanie działaczy opozycji w latach 1973-90. Po zmianie kwalifikacji czynów zarzucano mu osłanianie zbrodni. W 2001 r. chilijski sąd apelacyjny zawiesił postępowanie po tym, jak lekarze orzekli o demencji byłego dyktatora. We wrześniu br. przesłuchiwano w chilijskim sądzie byłego dyktatora w sprawie zniknięć jego przeciwników politycznych w czasie jego rządów w latach 1973-90. Miesiąc wcześniej został on pozbawiony immunitetu, przysługującego mu jako byłemu prezydentowi. Szacuje się, że w czasie dyktatury Pinocheta poniosło śmierć bądź zaginęło w Chile 3 197 osób.