Po blisko ośmiu latach rządów socjalistyczny premier Zapatero, którego polityka społeczna odcisnęła się liberalnym piętnem w tradycyjnie katolickim kraju, m.in. legalizacją małżeństw między osobami tej samej płci i zniesieniem nauczania religii w szkołach, stał się obiektem powszechnej krytyki w związku z polityką gospodarczą. Zapatero ustępuje w czasie, gdy 46 proc. młodych Hiszpanów jest bezrobotnych, stopa ogólnego bezrobocia (21,5 proc.) jest dwukrotnie wyższa od średniej europejskiej, a agencja ratingowa Moody's może obniżyć rating Hiszpanii z Aa2 do Aa3, koszt zadłużenia kraju jest niebezpiecznie wysoki z uwagi na rozlewający się w Europie kryzys, inwestorów znacznie niepokoją złe prognozy dla hiszpańskiego wzrostu gospodarczego. Także poziom zadłużenia hiszpańskich regionów budzi niepokój, podobnie jak stan opieki medycznej. Zapatero najpierw zaprzeczał, a potem z opóźnieniem i chaotycznie reagował na kryzys gospodarczy kraju i pęknięcie bańki w sektorze nieruchomości, który przez niemal dekadę nakręcał hiszpańskie PKB, lecz w rezultacie cześć domów i mieszkań stoi pusta (ponad 3,4 mln), a część ludzi nie ma gdzie mieszkać. Odchodzi jako polityk niepopularny, któremu wyborcy nie dali kredytu zaufania do wprowadzenia ostrych środków oszczędnościowych, by chronić Hiszpanię przed atakami rynków obligacji. Już wcześniej w tym roku postanowił nie ubiegać się o kolejną kadencję. 51-letni dziś Zapatero był zupełnie nieznany Hiszpanom, gdy w lipcu 2000 roku, po ostrej walce wewnętrznej, został wybrany na sekretarza generalnego partii socjalistycznej PSOE, w konsekwencji historycznej klęski wyborczej socjalistów, która umożliwiła wtedy konserwatywnej Partii Ludowej (PP) zdobycie absolutnej większości. Wnuk żołnierza republikańskiego, rozstrzelanego przez frankistów w czasie wojny domowej w 1936 r., urodził się w Leon (północny-zachód Hiszpanii) 4 sierpnia 1960 roku. Wychowany w rodzinie o lewicowych tradycjach wstąpił do PSOE w wieku 18 lat, w momencie gdy w Hiszpanii zaczęto przywracać demokrację. Po raz pierwszy został deputowanym z Leon w 1986 roku i przez dłuższy czas był najmłodszym członkiem izby deputowanych. Wyskakując jak meteor na front sceny politycznej, szef PSOE postawił sobie za zadanie modernizację partii. Był jednym z promotorów nurtu odnowicielskiego o nazwie "Nueva Via" ("Nowa droga"), który przypominał "trzecią drogę" brytyjskiego laburzysty Tony'ego Blaira. Rozpoczął dzieło modernizacji i reformy PSOE, po licznych kryzysach wewnętrznych, szkodzących wizerunkowi partii. Do wyborów w 2004 roku prowadził partię m.in. pod hasłem wycofania hiszpańskich sił z Iraku. Przewagę miała wówczas PP, ale szok po zamachach w Madrycie z 11 marca 2004 roku spowodował zmianę w nastrojach i Zapatero wygrał. W 2008 roku po wygranych ponownie przez socjalistów wyborach parlamentarnych utrzymał stanowisko na kolejną kadencję. Zapatero jest żonaty i ma dwie córki.