Wyjątkowość tego procesu polega przede wszystkim na tym, że po raz pierwszy sądzona jest osoba z tak bliskiego otoczenia papieża - pomocnik z jego prywatnego apartamentu, który spędzał z nim każdy dzień od rana do wieczora i cieszył się zaufaniem Benedykta XVI. Drugi oskarżony w tej sprawie, uznany za pomocnika kamerdynera, informatyk zatrudniony w Sekretariacie Stanu Stolicy Apostolskiej, Claudio Sciarpelletti był nieobecny na rozprawie. Reprezentował go adwokat. Na pierwszej rozprawie postanowiono, że obie sprawy toczyć się będą osobno. Gabriele, zatrzymany 23 maja przez watykańską żandarmerię, po dwóch miesiącach spędzonych w celi przebywa od końca lipca w areszcie domowym w swoim watykańskim mieszkaniu. Stamtąd został doprowadzony na rozprawę w pobliskim gmachu trybunału. Rozpoczęty w sobotę proces to sądowy finał skandalu, znanego pod nazwą Vatileaks, czyli masowego wycieku listów hierarchów kościelnych do Benedykta XVI i tajnych not watykańskiej dyplomacji, które zostały opublikowane następnie w książce Gianluigiego Nuzziego "Jego Świątobliwość". Włoski dziennikarz przyznał, że materiały te otrzymał od majordomusa, którego przedstawił w książce jako anonimowe "źródło Maria". Kamerdyner tłumaczył zaś wcześniej, że chciał, poprzez upublicznienie poufnej korespondencji, ujawnić skandale i korupcję za Spiżową Bramą i pomóc papieżowi, który - jak argumentował - nie był o tym poinformowany. W lipcu ogłoszono, że Paolo Gabriele poprosił Benedykta XVI o przebaczenie. Watykański wymiar sprawiedliwości przyznał, że nie ma prawnych możliwości ścigania włoskiego dziennikarza - autora książki, gdyż nie jest on obywatelem ani pracownikiem Watykanu. Gabriele grozi do czterech lat więzienia, a informatykowi - rok. W składzie sędziowskim są: prezes trybunału Stolicy Apostolskiej Giuseppe Dalla Torre oraz sędziowie Paolo Papanti-Pelletier i Venerando Marano. Oskarżycielem jest watykański promotor sprawiedliwości Nicola Picardi. Postępowanie prowadzone jest na podstawie tzw. Kodeksu Zanardellego z 1913 roku, który nie jest już stosowany od dawna we Włoszech. Proces, budzący zainteresowanie mediów z całego świata, toczy się przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków. Rozprawę obserwowało ośmiu dziennikarzy agencji prasowych i dzienników, ale bez kamer i aparatów fotograficznych. Zgodnie z otrzymanymi wskazówkami przedstawiciele mediów mogą informować o przebiegu rozprawy dopiero po jej zakończeniu.