USA. Biden wprowadza zmiany po Trumpie. 15 rozporządzeń już pierwszego dnia
Prezydent USA Joe Biden już w pierwszym dniu urzędowania w Białym Domu wydał bezprecedensową liczbę 15 rozporządzeń wykonawczych. Zmierzają one głównie do wprowadzenia znaczących zmian w polityce realizowanej przez jego poprzednika Donalda Trumpa.
Kiedy Biden pojawił się 20 stycznia w Gabinecie Owalnym, podpisując rozporządzenia wykonawcze twierdził, że te działania są "punktem wyjścia". - Myślę, że niektóre z rzeczy, które zrobimy, będą odważne i ważne. (...) Aby to rozpocząć nie ma (lepszej) pory jak dzisiaj - przekonywał.
Pierwsze rozporządzenia wykonawcze Bidena dotyczą m.in. zmian w strategii zwalczenia pandemii COVID-19, w tym wprowadzenia obowiązku noszenia maseczek w obiektach federalnych.
Można oczekiwać, że krytykę wśród jego adwersarzy wzbudzi m.in. nakaz wstrzymania budowy muru na granicy z Meksykiem oraz wycofanie zakazu podróży do USA osób przybywających z kilku krajów muzułmańskich. Kontrowersje wywoła zapewne też rozwiązanie tzw. Komisji 1776 Trumpa oraz anulowanie raportu o promowaniu "edukacji patriotycznej" w szkołach. Jego zdaniem dzieci uczono kłamstw o systemowym rasizmie.
W dokumentach ogłaszających dekret Bidena urzędnicy administracji stwierdzili, że panel "dążył do wymazania z historii niesprawiedliwości rasowej w Ameryce".
Biden wraca do porozumienia klimatycznego
Nowy prezydent cofnął też m.in. zarządzenie Trumpa wycofujące USA ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), z porozumienia klimatycznego zawartego w Paryżu oraz zezwolenie poprzednika na rurociąg z Kanady do USA - Keystone XL.
Biden wydał w pierwszym dniu urzędowania 15 rozporządzeń wykonawczych (oraz dwa inne dokumenty wykonawcze), natomiast w drugim dniu, według przewidywań, miał podpisać 10 kolejnych.
Dla porównania Trump w kilka godzin po objęciu władzy podpisał w roku 2017 jedno rozporządzenie wykonawcze, dążące do anulowania definiującej prezydenturę Baraka Obamy ustawy o reformie ubezpieczeń zdrowotnych tzw. "Obamacare".
W pierwszym roku urzędowania Trump wydał 55 rozporządzeń wykonawczych. W ciągu czterech lat liczba ta wzrosła do 212. Było to o ok. 28 więcej, niż w przypadku poprzedniego prezydenta, który sprawował urząd tylko w jednej kadencji - George'a H.W. Busha (166).
Dekrety nie wymagają zatwierdzenia przez Kongres
We współczesnych czasach rekordzistą pod względem liczby rozporządzeń wykonawczych w ciągu całej prezydentury był Ronald Reagan - 381. Za nim plasują się Clinton - 364, George W. Bush - 291 i Obama - 276.
Trump na początku swojej kadencji był krytyczny wobec wykorzystywania przez Obamę zarządzeń wykonawczych i nazywał to rodzajem grabieży w sprawowaniu władzy. Według NBC News w ciągu pierwszych 100 dni prezydentury wydał ich jednak więcej niż inni prezydenci w ostatnich czasach.
Biden już w czasie kampanii wyborczej zapowiadał odrzucenie programu republikańskiego rywala. Był nieraz krytykowany, że motywuje go to bardziej, niż sformułowanie własnej agendy. Jego dekrety są odzwierciedleniem różnicy w podejściu obu przywódców do wielu ważnych kwestii.
Dekrety wykonawcze, zwłaszcza wobec dużej polaryzacji mającej miejsce w USA, mogą być mocnym narzędziem sprawowania władzy w ręku prezydenta. Gwarantuje je artykuł drugi konstytucji. Nie wymagają zatwierdzenia przez Kongres i mogą być trudne do unieważnienia przez ustawodawców.
Kongres może uchylić, zmodyfikować lub zastąpić zarządzenie wykonawcze, ale w przypadku prezydenckiego weta unieważnienie ich wymaga co najmniej dwóch trzecich głosów obu izb Kongresu. Badanie z 2006 roku, cytowane przez Congressional Research Service wykazało, że tylko około 4 proc. takich dekretów zostało zmodyfikowanych przez Kongres.
Kto wydał najwięcej rozporządzeń?
Także sądy mogą uznać zarządzenie wykonawcze za niezgodne z prawem lub konstytucją. William Howell w książce "Power without Persuasion: The Politics of Direct Presidential Action" zauważył jednak, że w latach 1945-1998 stało się tak jedynie w 17 proc. przypadków.
Uchylić rozporządzenie wykonawcze swoich poprzedników władni są, zgodnie z prawem, także następni prezydenci.
W sumie najwięcej, bo 3728 rozporządzeń wykonawczych, przypisuje się Franklinowi D. Rooseveltowi, ale sprawował on władzę przez cztery kadencje. Woodrow Wilson wydał ich 1803, Calvin Coolidge 1203, Theodore Roosevelt 1081, podczas gdy George Washington tylko 8, a zasiadający w Białym Domu tylko przez miesiąc William Henry Harrison żadnego.
