STYCZEŃ 1.1. Unia Europejska. - W 12 z 15 krajów UE wprowadzono do obiegu nową, wspólną europejską walutę - euro. Nastąpiła największa w historii wymiana pieniądza: pastelowe banknoty euro z mostami, bramami i oknami symbolizującymi integrację i otwartość na świat zastąpiły w ciągu kilku miesięcy marki, szylingi, franki, liry, pesety i inne waluty narodowe. Poza strefą euro pozostają Dania, Szwecja i Wielka Brytania. 10.1. USA-Afganistan. - Pierwszą grupę członków Al-Kaidy i talibów schwytanych przez wojska USA w Afganistanie przewieziono do amerykańskiej bazy Guantanamo na Kubie. Łącznie do Guantanamo trafiło około 350 osób, jednak protesty wielu krajów budził sposób transportu i przetrzymywania więźniów. 29.1. USA. - Prezydent George W. Bush w orędziu o stanie państwa określił Irak, Iran i Koreę Północną, które według USA, gromadzą broń masowego rażenia, jako "oś zła", i ostrzegł je, że mogą się spodziewać prewencyjnej akcji zbrojnej ze strony USA. LUTY 2.2. Holandia. - Ślub holenderskiego następcy tronu Willema-Alexandra z Argentynką Maximą Zorreguietą. Małżeństwo księcia budziło początkowo kontrowersje, gdyż Maxima jest córką jednego z ministrów argentyńskiej junty z lat 70., ostatecznie zostało jednak zaaprobowane przez parlament i społeczeństwo. 12.2. Holandia. - Przed ONZ-owskim trybunałem ds. zbrodni w byłej Jugosławii rozpoczął się proces byłego prezydenta tego kraju Slobodana Miloszevicia, który jest oskarżony o zbrodnie przeciw ludzkości w Chorwacji i Kosowie oraz ludobójstwo w Bośni. To największa taka rozprawa od czasu procesu norymberskiego. 21.2. Pakistan. - Zabito amerykańskiego dziennikarza "Wall Street Journal" Daniela Pearla, który w styczniu zaginął w okolicach Karaczi. Do zabójstwa przyznała się grupa islamskich ekstremistów kierowana przez szejka Omara, który później został skazany na karę śmierci. MARZEC 9-11.3. Zimbabwe. - Rządzący krajem od 1980 roku Robert Mugabe wygrał wybory prezydenckie, które jednak zdaniem niezależnych obserwatorów nie były wolne ani uczciwe. Później protesty budziła polityka Mugabe, który w maju nakazał większości białych farmerów opuszczenie farm, a w sierpniu rozpoczął ich przymusowe wywłaszczanie. 14.3. Jugosławia. - Dwie republiki wchodzące w skład Jugosławii podpisały układ o utworzeniu nowego, wspólnego państwa o nazwie Serbia i Czarnogóra. Układ, który ma wejść w życie na początku 2003 r. i obowiązywać przez trzy lata, przewiduje większą autonomię dla obu części oraz możliwość wycofania się z niego po upływie tego terminu. 29.3. Izrael. - W ramach akcji "Mur Obronny" wojska izraelskie wkroczyły do kilku palestyńskich miast na Zachodnim Brzegu Jordanu. Izraelczycy oblegają m.in. siedzibę Jasera Arafata w Ramallah. Najcięższe, kilkunastodniowe walki trwały w palestyńskim obozie dla uchodźców w Dżeninie, gdzie zginęło kilkadziesiąt osób. ONZ powołała później komisję do wyjaśnienia wydarzeń w Dżeninie. 30.3. Wielka Brytania. - W wieku 101 lat zmarła brytyjska królowa-matka Elżbieta, najbardziej lubiana osoba z rodziny królewskiej. Była wdową po królu Jerzym VI i matką obecnie panującej królowej Elżbiety II. Niecałe dwa miesiące wcześniej, 9 lutego, zmarła młodsza siostra Elżbiety II, księżniczka Małgorzata. KWIECIEŃ 2.4.-10.5. Izrael. - Grupa około 200 Palestyńczyków, w tym 30 uzbrojonych bojowników wdarła się do kompleksu Bazyliki Narodzenia Pańskiego w Betlejem. Długotrwałe oblężenie Bazyliki przez wojska izraelskie zakończyło się wyjazdem bojowników do Gazy i państw UE oraz powrotem cywilów do domów. W Bazylice przebywają także polscy zakonnicy. 12.4. Wenezuela. - Po trwających kilka dni protestach przeciw lewicowemu prezydentowi Hugo Chavezowi wojsko przeprowadziło pucz i przejęło władzę. Zaprzysiężono nowego prezydenta. Jednak po dwóch dniach zwolennicy Chaveza zwyciężyli i on sam ponownie objął urząd. Protesty i strajki przeciw Chavezowi rozgorzały kolejny raz pod koniec roku. 19.4. Rosja. - Władze rosyjskie nie wpuściły na swoje terytorium ordynariusza diecezji w Irkucku, biskupa Jerzego Mazura. Po przekształceniu w lutym przez Watykan administratur apostolskich w diecezje stosunki Watykanu z Cerkwią prawosławną bardzo się zaostrzyły, czego efektem było wydalenie jeszcze kilku, oprócz Mazura, katolickich księży. 21.4. Francja. - Urzędujący prezydent Jacques Chirac oraz przywódca skrajnie prawicowego Frontu Narodowego Jean-Marie Le Pen przeszli do drugiej tury wyborów prezydenckich. Wszystkich zaskoczył sukces Le Pena, który wyprzedził ówczesnego socjalistycznego premiera Lionela Jospina. W drugiej turze, 5 maja, nie było sensacji - Chirac dostał ponad 80 procent głosów. 23-24.4. Watykan. - Spotkanie papieża Jana Pawła II z kardynałami z USA poświęcone zwalczaniu pedofilii i homoseksualizmu wśród duchownych. Skandale seksualne z udziałem księży, które wybuchały w wielu krajach, także w Polsce, w największym stopniu dotknęły właśnie Kościół w USA. 26.4. Niemcy. - Tragedia w gimnazjum w Erfurcie - 19-letni były uczeń wdarł się z bronią do budynku szkoły i zastrzelił 16 osób, w większości nauczycieli, a następnie otoczony przez policję, popełnił samobójstwo. To największa taka tragedia w Niemczech. MAJ 6.5. Holandia. - Na dziewięć dni przed wyborami parlamentarnymi zastrzelony został populistyczny polityk Pim Fortuyn, przeciwnik imigracji i zdeklarowany homoseksualista. W wyborach jego partia, Lista Pima Fortuyna, zajęła drugie miejsce i utworzyła koalicyjny rząd z chadekami i liberałami, który przetrwał jednak tylko do października. Zabójcą Fortuyna był radykalny obrońca środowiska naturalnego. 19.5. Timor Wschodni. - Była portugalska kolonia, okupowana przez Indonezję od 1975 do 1999 roku, a następnie administrowana przez ONZ, oficjalnie stała się niepodległym państwem. Wcześniej, w kwietniu, odbyły się wybory prezydenckie, w których zwyciężył wieloletni przywódca ruchu niepodległościowego Xanana Gusmao. 22-26.5. Azerbejdżan, Bułgaria. - Wizyta papieża Jana Pawła II. W Azerbejdżanie, gdzie mieszka zaledwie 150 katolików, papież po raz pierwszy w czasie swojego pontyfikatu nocował w hotelu. W Bułgarii papież powiedział, że nie wierzy w "bułgarski ślad" zamachu na niego, dokonanego w 1981 r.; beatyfikował też trzech bułgarskich księży. 28.5. Włochy. - Na szczycie NATO we włoskiej bazie Pratica di Mare przywódcy państw sojuszu oraz Rosji podpisali Deklarację Rzymską, która daje Moskwie prawo głosu w niektórych, ściśle określonych decyzjach podejmowanych przez NATO. CZERWIEC 1-4.6. Wielka Brytania. - Kulminacja obchodów Złotego Jubileuszu, czyli 50-lecia panowania królowej Elżbiety II. W jubileuszowym roku królowa odbyła podróż po państwach Commonwealthu i wielu miastach Wielkiej Brytanii; uwieńczeniem uroczystości były dwa darmowe koncerty w ogrodach Pałacu Buckingham. 11-19.6. Afganistan. - Ponad 1550 delegatów - wodzowie plemienni, przywódcy polityczni, dowódcy wojskowi, duchowni - uczestniczyło w Loi Dżirdze, tradycyjnym afgańskim zgromadzeniu starszyzny, i wybrało nowe władze kraju. Zgodnie z oczekiwaniami, prezydentem pozostał pełniący tę funkcję od grudnia Hamid Karzaj. 29.6. Korea. - W bitwie morskiej między okrętami Korei Północnej i Południowej na Morzu Żółtym zginęło pięciu marynarzy z Południa i prawdopodobnie kilkunastu z Północy. Obie strony wzajemnie się oskarżały o incydent, jeden z najpoważniejszych, od kiedy Korea Południowa zapoczątkowała w 1998 roku politykę otwarcia na KRLD. LIPIEC 1.7. Węgry. - W pobliżu Balatonu doszło do wypadku polskiego autokaru, którym grupa pielgrzymów jechała do Medjugorie. Zginęło 19 osób, a 32 zostały ranne. To najtragiczniejszy w historii wypadek polskich turystów za granicą. 1.7. Holandia. - Wszedł w życie układ o powołaniu Międzynarodowego Trybunału Karnego z siedzibą w Hadze, który ma rozpatrywać sprawy osób winnych najcięższych zbrodni popełnionych po 30 czerwca 2002 r. Przeciwko Trybunałowi protestowały USA, obawiając się, że będzie wykorzystywany do ścigania Amerykanów z motywów politycznych. 2.7. Australia. - Amerykański milioner Steve Fossett jako pierwszy człowiek w historii samotnie okrążył balonem Ziemię bez międzylądowania. Po pięciu nieudanych próbach Fossett wystartował w balonie "Spirit of Freedom" 19 czerwca w Australii i tam też wylądował 4 lipca. 2.7. Niemcy. - Dwa samoloty - pasażerski Tu-154 z Baszkirii (Rosja) i transportowy Boeing 757 międzynarodowej firmy przewozowej DHL zderzyły się w powietrzu. Zginęło 71 osób, w większości dzieci baszkirskich urzędników. Do wypadku doszło nad granicą niemiecko-szwajcarską, na wysokości 13.000 metrów. Prawdopodobną przyczyną był błąd kontrolerów lotu. 4.7. Grecja. - Aresztowanie pierwszego członka lewackiej grupy terrorystycznej "17 Listopada". Nieuchwytna przez lata organizacja, w ciągu dwóch miesięcy została całkowicie rozbita. "17 Listopada", która działała od 1975 roku, dokonała co najmniej 23 zabójstw. Zabiła m.in. kilku zagranicznych dyplomatów. 12-20.7. Hiszpania-Maroko. - Spór dyplomatyczny o należącą do Hiszpanii, a znajdującą się u wybrzeży Maroka, małą, bezludną wysepkę Perejil (Leila). Oba państwa wysyłały swoje wojska na wyspę i groziły użyciem siły. Zgodnie z osiągniętym przy pomocy USA porozumieniem, strony zgodziły się na powrót do sytuacji sprzed sporu. 23.7.-1.8. Kanada, Gwatemala, Meksyk. - Pielgrzymka papieża Jana Pawła II. W kanadyjskim Toronto papież uczestniczył w XVII Światowych Dniach Młodzieży, na które przybyło 800 tysięcy młodych ludzi ze 170 krajów; w Gwatemali - kanonizował pierwszego świętego z tego kraju, Piotra (Pedro) od św. Józefa Betancur, a w Meksyku - pierwszego Indianina, Juana Diego oraz beatyfikował dwóch innych. 27.7. Ukraina. - Podczas pokazów lotniczych we Lwowie samolot myśliwski Su-27 uderzył w tłum widzów i eksplodował. Zginęło 85 osób, a około 200 zostało rannych. Prawdopodobną przyczyną wypadku był błąd pilotów. To najtragiczniejsza katastrofa w historii pokazów lotniczych na świecie. SIERPIEŃ Cały sierpień - Europa. - Największa od dziesięcioleci powódź w Europie Środkowej. Najbardziej dotknęła Austrię, Czechy i Niemcy, gdzie zginęło odpowiednio osiem, 16 i 21 osób. Ewakuowano między innymi wiele dzielnic Pragi i Drezna. Straty materialne sięgnęły setek milionów euro. W tym samym czasie wielkie powodzie nawiedziły także południową Rosję oraz Azję. 12.8. Kolumbia. - Nowy prezydent Kolumbii Alvaro Uribe, który wybrany został w maju, kilka dni po zaprzysiężeniu wprowadził w całym kraju stan wyjątkowy. Była to odpowiedź na falę przemocy ze strony lewackich Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kolumbii (FARC), które od prawie 40 lat walczą z władzami. 16-19.8. Polska. - Podczas swojej dziewiątej pielgrzymki do ojczyzny, papież Jan Paweł II konsekrował Bazylikę Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach, na krakowskich Błoniach odprawił mszę św. dla 2,2 miliona ludzi i uczestniczył w uroczystościach 400-lecia sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej. 19.8. Rosja. - Czeczeńscy bojownicy zestrzelili w pobliżu Groznego wojskowy rosyjski śmigłowiec transportowy Mi-26, na którego pokładzie było ponad 150 osób. Zginęło 121 żołnierzy. To najbardziej udana akcja czeczeńskich bojowników przeciw wojskom rosyjskim. 26.8.-4.9. - RPA. - W Johannesburgu odbył się Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju, zwany też Szczytem Ziemi 2. Delegaci z 189 krajów zastanawiali się jak walczyć z ubóstwem nie eksploatując nadmiernie zasobów naturalnych planety. Przyjęto plan działania, którego celem jest m.in. zmniejszenie do 2015 roku o połowę liczby żyjących za mniej niż dolara dziennie. WRZESIEŃ 10.9. Szwajcaria. - Neutralna Szwajcaria, która choć jest siedzibą wielu międzynarodowych organizacji, przez wiele lat wzbraniała się przed wejściem do ONZ, została jej 190. członkiem. Wcześniej, w marcu, Szwajcarzy zdecydowali o tym w referendum. 19.9. Wybrzeże Kości Słoniowej. - Próba puczu przeciw prezydentowi Laurentowi Gbagbo przekształciła się w długotrwały konflikt między rebeliantami wywodzącymi się z północnej, muzułmańskiej części kraju, a władzami mającymi poparcie na chrześcijańskim południu. Mimo mediacji międzynarodowych, walki wciąż trwają. 20.9. USA. - Administracja prezydenta Busha ogłosiła nową strategiczną doktrynę wojskową, która przewiduje możliwość prewencyjnych działań wojennych przeciw terrorystom i państwom ich wspierającym albo gromadzącym broń masowego rażenia. Doktryna deklaruje też dążenie do utrzymania hegemonii USA na świecie. 22.9. Niemcy. - Wybory parlamentarne zakończyły się nieznacznym zwycięstwem koalicji SPD i Zielonych. Socjaldemokraci kanclerza Gerharda Schroedera, którzy od roku przegrywali w sondażach z chadekami, odrobili straty dzięki skutecznej pomocy dla powodzian oraz zdecydowanemu sprzeciwowi wobec uczestnictwu wojsk niemieckich w ewentualnej operacji w Iraku. PAŹDZIERNIK 11.10. Norwegia. - Były prezydent USA Jimmy Carter został laureatem pokojowej nagrody Nobla. W uzasadnieniu podkreślono, że Carter "od dziesiątków lat prowadzi niestrudzone wysiłki na rzecz rozwiązywania konfliktów międzynarodowych". 12.10. Indonezja. - Seria wybuchów w klubie nocnym na licznie odwiedzanej przez zachodnich turystów wyspie Bali. Zginęło co najmniej 190 osób, z czego najwięcej obywateli Australii. Wśród ofiar jest też polska dziennikarka. Do zamachu przyznała się Al-Kaida, choć mógł on być dziełem powiązanych z nią ugrupowań indonezyjskich ekstremistów. 19.10. Irlandia. - Drugie referendum w sprawie Traktatu Nicejskiego. W czerwcu 2001 r. Irlandczycy odrzucili go większością głosów 54:46. Tym razem za jego przyjęciem było 63 procent głosujących, przeciw - 37. Irlandia była jedynym krajem, który przeprowadził referendum w sprawie traktatu i ostatnim, który go ratyfikował. Odrzucenie traktatu zablokowałoby reformę UE i przyjęcie nowych członków. 23.10. Rosja. - Grupa 50 czeczeńskich terrorystów wtargnęła do jednego z teatrów w Moskwie, biorąc ponad 800 widzów jako zakładników, i zażądała wycofania wojsk rosyjskich z Czeczenii. Trzeciego dnia siły specjalne przeprowadziły szturm uwalniając około 700 zakładników i zabijając wszystkich terrorystów. Gaz użyty podczas akcji spowodował jednak śmierć 129 zakładników. 24.10. USA. - Policja amerykańska zatrzymała "snajpera", czyli psychopatycznego mordercę, który od początku października zastrzelił w Waszyngtonie i okolicach łącznie 10 osób, a trzy ciężko ranił. Okazało się, że snajperów było dwóch - 42-letni John Allen Muhammad i 17-letni John Lee Malvo. Grozi im kara śmierci. 27.10. Brazylia. - Druga tura wyborów prezydenckich zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem Luiza Ignacio Luli da Silvy, czyli Luli, byłego robotnika i przywódcy związkowego, który już trzy razy startował w wyborach. Po raz pierwszy w historii prezydentem Brazylii został socjalista. Lula obejmie urząd 1 stycznia 2003 r. 31.10. Włochy. - Najsilniejsze od kilku lat trzęsienie ziemi nawiedziło południową część Włoch. Epicentrum trzęsienia znajdowało się w miejscowości San Giuliano di Puglia, gdzie zawalił się budynek szkoły podstawowej. Zginęło 30 osób, w tym 27 dzieci. LISTOPAD 3.11. Turcja. - Mająca islamskie korzenie Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) odniosła zwycięstwo w wyborach parlamentarnych i samodzielnie utworzyła rząd. Do parlamentu weszły tylko dwie partie, a nie udało się to żadnej z tworzących dotychczasową koalicję rządową. AKP zapowiada dalsze starania o wejście do UE. 5.11. USA. - W wyborach do Kongresu zwyciężyli Republikanie prezydenta George'a W. Busha - odzyskali kontrolę nad Senatem i powiększyli przewagę nad Demokratami w Izbie Reprezentantów. 8.11. Irak. - Po prawie dwóch miesiącach negocjacji Rada Bezpieczeństwa ONZ jednomyślnie przyjęła rezolucję nr 1441, w której nakazała Irakowi natychmiastowe ujawnienie i pozbycie się broni masowego rażenia, w przeciwnym razie grożąc "poważnymi konsekwencjami". 13 listopada Irak zaakceptował rezolucję, a 7 grudnia przedstawił dokumentację na temat programów zbrojeniowych. 11.11. Rosja-UE. - Rosja i Unia Europejska osiągnęły porozumienie o warunkach tranzytu Rosjan między obwodem kaliningradzkim a resztą Rosji przez przystępującą do Unii Litwę. Porozumienie przewiduje wprowadzenie dla Rosjan od lipca 2003 r. dokumentu ułatwionego tranzytu. 8-14.11. Chiny. - XVI zjazd Komunistycznej Partii Chin zakończył się pokoleniową zmianą warty. Na stanowisku przewodniczącego partii 76-letniego Jiang Zemina zastąpił przedstawiciel "czwartego pokolenia", 59-letni Hu Jintao. KPCh przyjęła tzw. teorię trzech reprezentacji, otwierającą partię dla prywatnych przedsiębiorców. 19.11. Hiszpania. - Około 130 mil morskich od północno-zachodniego wybrzeża Hiszpanii zatonął płynący pod flagą Bahamów tankowiec "Prestige", który przewoził 77.000 ton oleju opałowego, z czego do tej pory wyciekło do morza około 20.000 ton. Plama oleju zanieczyściła już 950 km hiszpańskiego wybrzeża. 21-22.11. Czechy. - Szczyt NATO w Pradze. Do członkostwa w sojuszu zaproszono siedem państw Europy Środkowowschodniej (Bułgarię, Estonię, Litwę, Łotwę, Rumunię, Słowację, Słowenię). Kraje te wejdą do Sojuszu w 2004 roku. Szczyt postanowił też stworzyć siły szybkiego reagowania i unowocześnić strukturę dowodzenia. 27.11. Irak. - Po czterech latach przerwy do Iraku powrócili inspektorzy rozbrojeniowi ONZ, którzy sprawdzają, czy Irak stosuje się do zakazu posiadania broni masowego rażenia. Zgoda na powrót inspektorów była jednym z warunków postawionych Irakowi przez Radę Bezpieczeństwa ONZ. GRUDZIEŃ 8.12. Jugosławia. - Trzecia w ciągu dwóch miesięcy próba wyboru prezydenta Serbii, nieudana podobnie jak dwie poprzednie. Za pierwszym razem żaden kandydat nie uzyskał 50 procent głosów, a w drugiej turze i przy trzecim głosowaniu 8 grudnia frekwencja nie przekroczyła wymaganych 50 procent, co spowodowało unieważnienie wyborów. Za każdym razem najwięcej głosów uzyskał obecny prezydent Jugosławii Vojislav Kosztunica. 12-13.12. Unia Europejska. - Na szczycie w Kopenhadze Unia Europejska zakończyła negocjacje akcesyjne z 10 krajami kandydującymi - Cyprem, Czechami, Estonią, Litwą, Łotwą, Maltą, Polską, Słowacją, Słowenią i Węgrami, i ogłosiła, że członkami Unii zostaną 1 maja 2004 roku. UE potwierdziła też chęć przyjęcia Bułgarii i Rumunii w 2007 r. i wyraziła gotowość "niezwłocznego" rozpoczęcia negocjacji z Turcją, jeśli w grudniu 2004 roku okaże się, iż kraj ten spełnia polityczne kryteria członkostwa. 15.12. Rosja. - Salman Radujew, jeden z najbardziej znanych bojowników czeczeńskich, zmarł w obozie o zaostrzonym rygorze, gdzie odbywał karę dożywotniego więzienia. Radujew zasłynął w 1996 roku kierowaniem atakiem na Kizlar, podczas którego Czeczeni wzięli jako zakładników ponad 2.000 osób. 17.12. USA. - Prezydent Bush polecił przystąpić do budowy tarczy antyrakietowej - do końca 2004 roku na wyrzutniach na Alasce ma znaleźć się pierwszych 10 rakiet przechwytujących.