Rosja: Projekt o zmianach w konstytucji po pierwszym czytaniu w Dumie
Rosyjska Duma Państwowa przyjęła w czwartek w pierwszym czytaniu projekt ustawy o poprawkach do konstytucji, wniesiony przez prezydenta Władimira Putina. Za projektem opowiedziało się 432 deputowanych, nikt nie był przeciw i nikt nie wstrzymał się od głosu. Drugie czytanie zaplanowano na 11 lutego.
Putin zaproponował wniesienie poprawek do konstytucji 15 stycznia, w dorocznym orędziu przed parlamentem. 20 stycznia wniósł do Dumy projekt poprawek przewidujący wprowadzenie zmian do 22 artykułów ustawy zasadniczej, obowiązującej w Rosji od 1993 roku.
Zgodnie z propozycjami Putina projekt przewiduje, że liczba kadencji prezydenckich w Rosji zostanie ograniczona do dwóch, a nie do "dwóch z rzędu", jak jest to obecnie. Zaostrzone zostają wymogi dla kandydatów na prezydenta - nie mogą ubiegać się o ten urząd osoby, które kiedykolwiek miały obywatelstwo obcego państwa.
Obowiązuje też warunek 25-letniego pobytu w Federacji Rosyjskiej; dotąd było to 10 lat.
Duma Państwowa ma uzyskać prawo zatwierdzania kandydatury premiera, proponowanej przez prezydenta. Nie jest jednak jasne, czym procedura zatwierdzania będzie różniła się od dotychczasowego "wyrażania zgody". Jeśli izba trzy razy odrzuci kandydaturę premiera, prezydent - podobnie jak teraz - ma prawo do rozwiązania Dumy i wyznaczenia nowych wyborów.
Kandydatury wicepremierów i ministrów będą również zatwierdzane przez Dumę, na wniosek premiera, z wyjątkiem ministrów resortów siłowych, których - tak jak obecnie - mianuje samodzielnie prezydent.
Nowością będzie to, że szefów resortów siłowych prezydent mianować będzie po konsultacjach z wyższą izbą parlamentu, Radą Federacji. Chodzi o ministrów odpowiedzialnych za resorty obrony, spraw wewnętrznych, ds. sytuacji nadzwyczajnych, a także spraw zagranicznych i sprawiedliwości.
Po zatwierdzeniu przez Dumę ministrów (z wyjątkiem ministrów "siłowych") prezydent nie będzie miał prawa odmówić ich mianowania. Natomiast będzie miał prawo do odwołania premiera, jego zastępców i ministrów w przypadku utraty do nich zaufania lub gdy nie będą wykonywać należycie swych obowiązków.
Z Radą Federacji prezydent będzie konsultował się w sprawie mianowania prokuratorów w regionach FR.
Na wniosek prezydenta Rada Federacji będzie mogła anulować kompetencje sędziów m.in. Sądu Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego w przypadku, gdy osoby te popełnią czyny sprzeczne z godnością swej funkcji. Sąd Konstytucyjny otrzyma prawo do oceniania projektów ustaw przyjętych przez parlament - z wnioskiem o ocenę ich zgodności z konstytucją będzie się do niego zwracał prezydent. Skład sądu zostanie zmniejszony, z obecnych 19 do 11 sędziów.
Poprawki przewidują także zapis w konstytucji o jej prymacie nad prawem międzynarodowym w sytuacji, gdy prawo to jest sprzeczne z konstytucją. W ustawie zasadniczej ma też znaleźć się artykuł o Radzie Państwowej, organie konsultacyjnym, którego działalność dotąd nie była opisana w konstytucji. Jednakże poprawki nie zawierają wyjaśnień na temat składu i struktury rady oraz sposobu jej współpracy z innymi organami władzy. Kwestie te będą opisane w odrębnej ustawie.
Zgodnie z projektem w konstytucji ma też znaleźć się zapis o ustanowieniu płacy minimalnej na poziomie nie niższym niż minimum egzystencji w wymiarze dla osób w wieku produkcyjnym. Konstytucyjnie ma być także utrwalona zasada, że emerytury, zapomogi i inne świadczenia socjalne podlegają indeksacji.
Poprawki do konstytucji mają być - w przypadku przyjęcia projektu przez parlament - poddane pod ogólnokrajowe głosowanie. Jego procedura nie jest na razie znana; ma być opracowana przed drugim czytaniem projektu.
Zdaniem rosyjskich politologów poprawki do konstytucji mają za zadanie przygotować grunt pod nowy system polityczny Rosji po upływie w 2024 roku obecnej kadencji prezydenckiej Putina. Obserwatorzy są przekonani, że chodzi o nową strukturę władzy, w której obecny szef państwa nadal będzie miał wpływ na zarządzanie krajem, ale jej ostateczny kształt jest trudny teraz do określenia.
Z Moskwy Anna Wróbel (PAP)
