Takie wyniki przynosi najnowszy sondaż niezależnego Centrum Lewady dotyczący opinii Rosjan na temat rozpadu ZSRR, ogłoszony tuż przed 25. rocznicą tych wydarzeń."Nieodpowiedzialna i niemająca podstaw zmowa" Pytani o główne przyczyny rozpadu ZSRR Rosjanie wskazują najczęściej odpowiedź, że była to "nieodpowiedzialna i niemająca podstaw zmowa" liderów Rosji, Ukrainy i Białorusi - Borysa Jelcyna, Leonida Krawczuka i Stanisława Szuszkiewicza. Tak ocenia przyczyny 29 proc. Rosjan. 23 procent przekonanych jest o "zmowie wrogich wobec ZSRR sił zagranicznych". Nieco mniej - 21 proc. - wskazuje na "niezadowolenie mieszkańców z władz ZSRR, (ówczesnego prezydenta) Michaiła Gorbaczowa i jego otoczenia". Na dalszych miejscach wymieniane są takie przyczyny rozpadu ZSRR jak "zbyt wielkie obciążenie militarne gospodarki, które przyniosło zastój i zubożenie ludzi" (14 proc.), czy "ambicje elit w republikach" (13 proc.). Rosjanie wskazują też na "całkowite wyczerpanie się ideologii komunistycznej" (13 proc.) i "opóźnienie techniczne i gospodarcze" ZSRR (12 proc.). Również 12 proc. wymienia wśród przyczyn osłabienie w latach gorbaczowowskiej pieriestrojki "centrum związkowego" w połączeniu z rezygnacją z wiodącej roli partii komunistycznej. Tyle samo wskazuje na niezadowolenie republik tworzących ZSRR z relacji łączących je z centrum w Moskwie. Jedna piąta Rosjan pytana o przyczyny rozpadu ZSRR wybiera odpowiedź, że nie ma zdania na ten temat. Ponad połowa obywateli żałuje rozpadu ZSRR Dziś 28 proc. Rosjan nie żałuje rozpadu ZSRR. W minionych latach najmniej takich osób było w listopadzie 2015 roku (37 proc.) oraz przed około dekadą, w listopadzie 2007 roku (36 proc). Pytani o przyczyny żalu Rosjanie wskazują najczęściej to, że rozpadł się wspólny system gospodarczy (53 proc.) i że ludzie stracili poczucie przynależności do wielkiego państwa (43 proc.). Wciąż nieco ponad połowa Rosjan ocenia, że rozpadu ZSRR można było uniknąć. Liczba osób, które tak myślą, spada na przestrzeni lat, jakie minęły od rozpadu ZSRR. Ale też rośnie liczba tych, którzy wybierają odpowiedź "nie mam zdania" - obecnie niezdecydowanych w tej kwestii jest jedna piąta Rosjan. Pytani o formę relacji pomiędzy dawnymi republikami radzieckimi Rosjanie najczęściej sądzą, że powinien być to ściślejszy związek kilku pragnących takiej formy republik (25 proc.). Niewiele mniej (21 proc.) uważa, że związek na wzór Unii Europejskiej mógłby połączyć wszystkie byłe republiki. Zarazem tyle samo uważa, że należy utrzymać obecną Wspólnotę Niepodległych Państw. Zwolennikami istnienia byłych republik jako niepodległych państw jest obecnie 13 proc. Rosjan. Centrum Lewady przeprowadziło sondaż w dniach 18-21 listopada na reprezentatywnej próbie 1600 osób w 48 regionach Federacji Rosyjskiej. Z Moskwy Anna Wróbel