W negocjacjach uczestniczą też przedstawiciele Francji i Niemiec. Szef administracji prezydenta Ukrainy Andrij Jermak zaznaczył po zakończeniu rozmów, że ma nadzieję na przełom w sprawie wymiany więźniów i otwarcia punktów kontrolnych we wschodniej Ukrainie, ale na obecnym etapie nie udało się porozumieć w tej sprawie. Wszystkie strony potwierdziły zainteresowanie kontynuacją rozmów. Z całą pewnością bardzo szybko dojdzie do spotkania doradców politycznych z Ukrainy, Rosji, Niemiec i Francji, ale "nie udało się uzgodnić, gdzie takie spotkanie miałoby się odbyć". Sam Jermak opowiedział się za przeniesieniem dalszych rozmów do Turcji, której zaangażowanie mogłoby pomoc w rozwiązaniu konfliktu, ale - jak podkreślił - musiałyby na to wyrazić zgodę wszystkie strony. Pesymistyczna ocena Rosjan Pesymistyczną ocenę berlińskich rozmów dał przewodniczący delegacji rosyjskiej, zastępca administracji prezydenta Federacji Rosyjskiej Dmitrij Kozak. Jak podkreślił, "żadnej z dyskutowanych kwestii nie udało się postawić w taki sposób, by mogła stać się podstawą przyszłego porozumienia". W jego ocenie strona ukraińska zajęła nieprzejednane stanowisko w sprawie planu uregulowania sytuacji w Donbasie po zakończeniu "gorącej" fazy konfliktu. Rosjanin przekonywał, że przedstawiciele Francji i Niemiec "deklarowali zrozumienie dla konieczności rozwiązania konfliktu na gruncie politycznym", ale delegacja ukraińska z góry wykluczyła możliwość równoprawnego uczestnictwa w rozmowach "przedstawicieli poszczególnych jednostek administracyjnych Donbasu". "To jest kluczowa kontrowersja, w odniesieniu do której Ukraina wykluczyła możliwość jakichkolwiek ustępstw" - dodał. Pierwsza tura rozmów ukraińsko-rosyjskich Zainicjowany przez Niemcy i Francję po rosyjskiej aneksji Krymu z 2014 roku format normandzki miał zapobiec dużej wojnie Rosji z Ukrainą i doprowadzić do realizacji porozumień mińskich, jednak proces ten utknął w martwym punkcie od spotkania przywódców czterech krajów w Paryżu w grudniu 2019 roku. Pod koniec stycznia br. odbyła się pierwsza tura rozmów z udziałem przedstawicieli Rosji, Ukrainy, Francji i Niemiec, ale nie przyniosły one postępów. Rozmowy w tym właśnie formacie kontynuowano w czwartek w Berlinie, traktując je jak negocjacje ostatniej szansy. Rozmowy odbywają się, gdy narasta zaangażowanie militarne Rosji w regionie - przy wschodnich granicach Ukrainy stacjonuje ponad 100 tys. rosyjskich żołnierzy, a na Kijów jest wywierana bezprecedensowa presja militarna, polityczna i gospodarcza.