Literacka Nagroda Nobla 2021. Laureatem Abdulrazak Gurnah

Zamiast oklasków i radości w tym roku po usłyszeniu nazwiska Gurnah w Sali Giełdy zapanowała kompletna cisza. Twórczość tegorocznego laureata literackiego Nobla Abdulrazaka Gurnah nie jest szerzej znana. 

Abdulrazak Gurnah to powieściopisarz. Urodził się w 1948 roku z Zanzibarze, a pierwszym jego językiem był suahili. Kiedy miał 18 lat migrował do Anglii i tam zamieszkał. Zanim przeszedł na emeryturę był profesorem w zakresie literatury angielskiej i postkolonialnej na uniwersytecie w Kent.

Od publikacji jego powieści "Paradise"  jest uznawany za jednego z najpoważniejszych pisarzy postkolonialnych. Nagrodę Nobla otrzymał "za bezkompromisową i współczującą analizę skutków kolonializmu i losu uchodźcy w przepaści między kulturami i kontynentami" - poinformowała Akademia Szwedzka.

Jak uzasadniał członek Akademii, Gurnah w swych powieściach z wielkim przejęciem bada efekty kolonializmu na terenie Afryki Wschodniej, jego wpływu na życie indywidualnych osób, które oderwano od korzeni.

W swoich utworach konfrontuje się z rasizmem i uprzedzeniami.

- Jego literatura odmalowuje bardzo wyrazisty obraz Afryki, która jest mało znana wielu ludziom, czyli wybrzeże Oceanu Indyjskiego - poinformowała Akademia.

Jak dodano, Gurnah pisze często w sposób niezwykle złożony, ale jednocześnie konsekwentny. Jego literatura jest nieprzewidywalna.

Dwie z powieści "Paradise" oraz "The Last Gift" tegorocznego laureata literackiego Nobla zostały przełożone na język szwedzki. Mimo tego w największych sieciach księgarń jego książki są niedostępne.

Literacki Nobel otrzymują głównie twórcy z kręgu kultury zachodniej. Najczęściej - bo 30 razy - otrzymywali go pisarze i poeci z obszaru języka angielskiego. Twórców francuskojęzycznych na liście dotychczasowych noblistów jest 14, tyle samo razy odbierał Nobla literat niemieckojęzyczny. Kolejni w tym rankingu są Słowianie - 12 nagród, w tym piątka Polaków oraz czwórka Rosjan, jeden Serb i jeden Czech. Najmłodszym literackim noblistą był Rudyard Kipling - miał zaledwie 42 lata, najstarszą laureatką była Doris Lessing, którą nagrodzono w wieku 88 lat.

Nagroda Nobla to nie tylko prestiżowe wyróżnienie. Każdy laureat otrzymuje także nagrodę finansową. W minionym roku Akademia Szwedzka podniosła stawkę o milion koron i nagroda wynosi obecnie 10 mln koron czyli równowartość około 980 tys. euro. Laureat otrzymuje też zloty medal z podobizną Alfreda Nobla oraz pamiątkowy dyplom. Po ogłoszeniu laureatów - 10 grudnia w rocznicę śmierci Alfreda Nobla - odbywała się tradycyjna gala wręczenia nagród. Zwyczaj ten przerwała pandemia COVID-19. Także w tym roku laureaci mają otrzymać nagrody w swoich krajach za pośrednictwem szwedzkich placówek dyplomatycznych. Decyzja dotycząca wręczenia nagrody w Oslo ma zapaść w połowie października.Czytaj także: Nobel medyczny 2021. Za co go przyznano?

Kandydatów do literackiego Nobla zgłaszają poprzedni laureaci, członkowie podobnych akademii w innych państwach, profesorowie literatury i historii literatury z uczelni akademickich, przewodniczący związków pisarzy, PEN-klubów z całego świata oraz sami członkowie Szwedzkiej Akademii.

Kandydatury można zgłaszać do końca stycznia. Potem następują kolejne etapy selekcji. Laureatów wybiera pięcioosobowy Norweski Komitet Noblowski, po wcześniejszym skonsultowaniu kandydatów z doradcami - grupą norweskich profesorów. Doradcy mają kilka miesięcy na sporządzenie raportów, zawierających ich opinie na temat kandydatów. Komitet Noblowski ma prawo prosić o taki raport również ekspertów, którzy nie wchodzą w skład doradców.

We wrześniu akademia dyskutuje przeważnie nad dwoma kandydatami. Ostatecznego laureata wybiera się w głosowaniu większościowym.

Nominacje oraz wszystkie informacje na ten temat pozostają tajne przez 50 lat. Klauzula tajności zabrania również informowania samych nominowanych, nawet w prywatnych rozmowach.

(JK)