Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu, transport, gospodarka niskoemisyjna i bezpieczeństwo energetyczne to obszary, które są wspierane przez Fundusze Europejskie, w tym m.in. program Infrastruktura i Środowisko. Za tymi obszarami stają konkretne działania związane m.in. z OZE, efektywnością energetyczną, inteligentnymi systemami ciepłowniczymi i chłodniczymi, ekologicznym transportem czy technologią. Wymieniać można długo. Jednak ich wspólnym celem jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, a co za tym idzie - przejście na niskoemisyjne i ekologiczne rozwiązania. Zielona energia = OZE Zapewne już nieraz słyszałeś o OZE. Pod tym skrótem kryją się odnawialne źródła energii, czyli naturalne, odnawiające się po czasie zasoby. Co się do nich zalicza? Energia słoneczna, wiatru, geotermalna oraz energia powstająca podczas spalania biomasy i biogazu. Stanowią one alternatywę dla paliw stałych takich jak np. węgiel kamienny. Dlaczego ich wdrażanie jest ważne? Powód jest prosty. Są one bardziej przyjazne dla środowiska. Samorządy, firmy, organizacje pozarządowe, jednostki badawczo-naukowe i uczelnie - to tylko przykłady podmiotów, które mogą starać się o finansowanie projektów związanych z poprawą efektywności energetycznej budynków i procesów w firmie, czy też wykorzystania OZE do pozyskania niezbędnej energii. Realizacja projektów związanych z ochroną środowiska jest możliwe dzięki m.in. programowi Infrastruktura i Środowisko finansowanemu ze środków UE i krajowych. Obecnie w całej Polsce realizowanych jest aż ponad 700 takich inwestycji! Dla przykładu, budowa instalacji wykorzystującej biomasę - zrębkę drzewną w ciepłowni Kortowo Bio w Olsztynie pokryje blisko 25 proc. zapotrzebowania na ciepło mieszkańców miasta. W efekcie spadnie emisja CO2, co wpłynie na poprawę stanu środowiska naturalnego i komfortu życia mieszkańców Olsztyna i okolic. Efektywność energetyczna Efektywność energetyczna w dużym uogólnieniu to oszczędność energii, mniejsza emisja szkodliwych związków do atmosfery, ale także realne oszczędności. Jak się okazuje, blisko 70 proc. energii zużywanej w budynkach pochłania ogrzewanie. Dlatego też proste czynności, tj. oszczędzanie energii poprzez gaszenie światła, korzystanie z energooszczędnych urządzeń i żarówek pozwalają zaoszczędzić na rocznych kosztach energii oraz obniżyć emisję CO2. Z kolei dobra izolacja okien i drzwi są jednymi spośród wielu czynników obniżających emisję i wysokości rachunków na ogrzewanie lub chłodzenie pomieszczeń. Poprawa efektywności energetycznej sprawia, że od kilku już lat właściciele budynków użyteczności publicznej, zarządcy wspólnot mieszkaniowych, czy nawet firmy podejmują wiele działań zmierzających do poprawy efektywności energetycznej obiektów. Jednym z przykładów jest Uniwersytet Opolski. Na tej uczelni, realizowany jest projekt poprawy efektywności energetycznej obiektów uczelni. Głęboka modernizacja energetyczna budynku uzupełniona o system zarządzania energią, pozwoli osiągnąć wymierne korzyści, tj. poprawę jakości powietrza, redukcję emisji CO2, zmniejszenie kosztów utrzymania budynku. Efekty mówią same za siebie, ale warto dopowiedzieć, że realizacja wpłynie także na poprawę stanu jakości powietrza w skali lokalnej. Niskoemisyjna gospodarka Ważnym elementem budowy niskoemisyjnej gospodarki jest rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych. Projekty związane z przebudową i rozbudową infrastruktury ciepłowniczej realizowane są w wielu polskich miastach m.in. w Warszawie, Kędzierzynie-Koźlu i Puławach. W nowe inwestycje ciepłownicze zainwestowało także Działdowo. Modernizacja systemu energetycznego tego miasta została podzielona na kilka etapów, które obejmują budowę ciepłowni bazującej na produkcji energii cieplnej ze spalania biomasy, wymianę i przebudowę istniejącej sieci cieplne, węzłów cieplne oraz likwidację lokalnej kotłowni. Efekt? Blisko 70 proc. energii produkowanej w całym systemie ciepłowniczym w Działdowie będzie pochodzić z ciepłowni biomasowej. Oznacza to, że istniejący system ciepłowniczy miasta stanie się bardziej efektywnym energetycznie, zmniejszy się także emisja szkodliwych związków do atmosfery. Na modernizację sieci ciepłowniczych postawił także Nowy Sącz. Projekt likwidacji wymienników grupowych i sieci niskotemperaturowej i wykonanie sieci wysokotemperaturowej pozwoli na zmniejszenie zużycie ciepła przez mieszkańców - a co za tym idzie - oszczędności, a także na poprawę efektywności energetycznej i redukcję emisji szkodliwych związków do atmosfery. Realizacja wspomnianych wyżej przedsięwzięć nie byłaby możliwa gdyby nie wsparcie Funduszy Europejskich, a konkretnie programu Infrastruktura i Środowisko. Nowoczesny i ekologiczny transport Za jakość powietrza, jakim oddychamy odpowiada także transport. Dlatego też, w działaniach miast mocny nacisk kładzie się na rozwój ekologicznego i zrównoważonego transportu miejskiego. Ich realizacja w wielu przypadkach nie byłaby możliwa gdyby nie środki unijne. Kojarzysz dworzec PKS w Kielcach? A czy miałeś okazję zobaczyć, jak wygląda po remoncie? Kielecki Dworzec autobusowy to właśnie przykład jednego z działań programu Polska Wschodnia. Remont trwał dwa lata, a jego celem było dostosowanie obiektu zaprojektowanego w latach 70. XX w. do obecnie obowiązujących standardów i podniesienie jego walorów estetycznych. Korzyści z przebudowy dworca z całą pewnością odczują pasażerowie. Nowe funkcjonalności obiektu wpłyną na zwiększenie dostępności komunikacyjnej Kielc, co przełoży się na rozwój turystyki i przedsiębiorczości. Olsztyn z kolei stawia na rozwój transportu tramwajowego - zakup taboru i rozbudowę linii. Dzięki temu mieszkańcy będą mogli szybciej, wygodniej i w sposób przyjazny środowisku podróżować pomiędzy poszczególnymi częściami miasta. Oprócz podróżujących komunikacją publiczną na inwestycji zyskają też olsztyńscy miłośnicy dwóch kółek i spacerowicze, ponieważ z budową nowych linii tramwajowych zostaną połączone nowe ścieżki rowerowe i trakty piesze. Realizacja wyżej opisanych przedsięwzięć nie byłyby możliwa bez wsparcia unijnego programu Polska Wschodnia. Innym miastem ekologicznej komunikacji jest Zielona Góra. Tu zrealizowano projekt unijny z Programu Infrastruktura i Środowisko. W tym roku miasto zakupiło aż 43 autobusy elektryczne wraz z infrastrukturą ładowania oraz 17 autobusów o napędzie diesla. Nowe autobusy i system informacji pasażerskiej poprawią bezpieczeństwo i komfort korzystania z transportu publicznego. Wybudowane centrum przesiadkowe i zadaszenie ciągów pieszych poprawi integrację systemu publicznego transportu zbiorowego: rowerowego, kolejowego i pozamiejskiego. Usprawni też obsługę podróżnych. Korzyści jest o wiele więcej. Dzięki realizowanym inwestycjom w transport miejski w całej Polsce wzrośnie dostęp do infrastruktury i informacji pasażerskiej oraz poprawi się bezpieczeństwo na drogach, przystankach i w pojazdach. Miasta wojewódzkie zostaną lepiej skomunikowane poprzez połączenie transportu publicznego z komunikacją indywidualną - pieszą, rowerową i samochodową (powstaną tzw. łańcuchy ekomobilności). To wszystko dzięki Funduszom Europejskim z Programu Infrastruktura i Środowisko oraz Programu Polska Wschodnia. Technologie też pomagają W parze z działaniami na rzecz ochrony środowiska idą także technologie, jak chociażby te monitorujące stan powietrza. Zastanawiałeś się kiedyś, jakim powietrzem oddychasz? A może chciałbyś dowiedzieć się, jaka jest jego jakość w miejscu Twojego zamieszkania? Tutaj z pomocą przychodzi aplikacja Airly. Dzięki niej możliwe jest monitorowanie jakości powietrza w najbliższej okolicy. Licznie rozlokowane czujniki zbierają dane o stanie powietrza w czasie rzeczywistym, dzięki temu mamy pewność, że dane są aktualne. Aplikacja nie tylko monitoruje jakość powietrza, ale także motywuje do zmiany dotychczasowych nawyków związanych z ekologią i buduje świadomość społeczną. To przykład projektu, którego rozwój był wpierany również przez Fundusze Europejskie, a konkretnie program Inteligentny Rozwój. Nowe oblicze Śląska Pisząc o działaniach zmierzających do poprawy jakości powietrza nie sposób nie wspomnieć o Śląsku. Choć wielu stereotypowo region ten kojarzy tylko z wydobywaniem węgla, to jednak krajobraz i charakter tego regionu w ostatnich latach się zmienia. Dzieje się tak między innymi za sprawą inicjatyw takich jak "Program dla Śląska", finansowany z polskiego budżetu i środków unijnych. Głównym celem tego programu jest doprowadzenie do zmiany profilu gospodarczego regionu i stopniowe zastępowanie tradycyjnych sektorów gospodarki, takich jak górnictwo i hutnictwo, nowymi przedsięwzięciami w sektorach bardziej innowacyjnych i zaawansowanych technologicznie. Choć z pozoru mogłoby się wydawać, że program skupia się tyko na wzroście innowacyjności śląskiego przemysłu poprzez realizację wielu projektów badawczo-rozwojowych. Nic bardziej mylnego. W ramach programu realizowanych jest ponad 100 inicjatyw związanych z poprawą warunków rozwoju śląskich miast, podniesieniem kwalifikacji zawodowych mieszkańców regionu, rozwojem i modernizacją infrastruktury, ekologią czy poprawą jakości środowiska przyrodniczego. Za "Programem dla Śląska" idą konkretne działania. Dla przykładu, w ramach programu "Czyste powietrze" ponad 18 tysięcy mieszkańców Śląska może starać się o wsparcie finansowe na wymianę starych i nieefektywnych źródeł ogrzewania, tj. kotłów i pieców. O środki mogą starać się osoby posiadające budynek jednorodzinny, a zakres finansowanych inwestycji obejmuje m.in. wymianę źródła ciepła w połączeniu z dociepleniem ścian, wymianę okien lub drzwi, czy montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej. Program wpiera także rozwój mieszkańców. Dzięki niemu blisko 50 tys. młodych osób otrzymało wsparcie w zakresie rozwoju kompetencji zawodowych, ponad 30 tys. osób zostało przeszkolonych z obsługi internetu i e-usług, tak aby mogli odpowiadać na zapotrzebowanie rynku pracy. Co więcej, osiem śląskich uczelni wyższych otrzymało wsparcie na realizację tzw. kierunków zamawianych, tj. energetyka, informatyka, cyberbezpieczeństwo, czy medycyna. W ramach programu realizowane są też projekty związane z poprawą służby zdrowia w Górnośląskim Centrum Medycznym i Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu. Program nie ma charakteru zamkniętego i niedawno do wspieranych inicjatyw dołączyły kolejne , tj. rozwój branży dronów, projekty medyczne oraz projekty transgraniczne z Czechami i Słowacją. Co łączy opisane powyżej przedsięwzięcia? Przede wszystkim fakt, że ich głównym celem jest poprawa i ochrona środowiska naturalnego, aby nam wszystkim żyło się lepiej i dłużej. Po drugie, fakt że realizacja każdej z nich nie byłaby możliwa w takim zakresie bez wsparcia Funduszy Europejskich. To co jednak wybija się dość mocno to fakt, że za stan środowiska i jakość powietrza odpowiadamy my sami. Dlatego też, chcąc przyczynić się do ochrony naturalnych zasobów warto zacząć od siebie, zmiany przyzwyczajeń i nauki proekologicznych zachowań. Nawet niewielkie aktywności w skali mikro mogą zdziałać wiele.