Globalne ocieplenie - obserwowane od połowy XX wieku podwyższenie średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i oceanów, wiązane z działalnością człowieka. Ocieplenie klimatu powoduje m.in. topnienie lodowców, wzrost poziomu morza, a także zwiększoną częstotliwość występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych. Wśród efektów globalnego ocieplenia wymienia się m.in. wzrost śmiertelności i wymuszone migracje ludzi i zwierząt, a także straty ekonomiczne. COP, szczyt klimatyczny ONZ - Konferencja Stron (ang. Conference of the Parties - COP), jest najważniejszym organem Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (United Nations Framework Convention on Climate Change - UNFCCC). Celem Konwencji, podpisanej w 1992 r. podczas tzw. Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro, jest ochrona klimatu i redukcja emisji gazów cieplarnianych na świecie. Konferencja COP ma czuwać nad procesem wdrażania postanowień Konwencji, a także wypracowuje nowe postanowienia. Polska była do tej pory gospodarzem COP 14 w Poznaniu w 2008 roku i COP 19 w Warszawie w 2013. W tym roku Konferencja Stron odbędzie się w Katowicach. COP potocznie nazywane są szczytami klimatycznymi ONZ. Protokół z Kioto (Porozumienie z Kioto) - prawnie wiążący międzynarodowy traktat UNFCCC, porozumienie dotyczące przeciwdziałania globalnemu ociepleniu. Wynegocjowane w Kioto w 1997 roku, weszło w życie 16 lutego 2005 roku. Na jego mocy państwa rozwinięte oraz kraje będące w procesie transformacji do gospodarki rynkowej zobowiązały się, aby w perspektywie do 2012 r. ograniczyć emisję gazów cieplarnianych o przynajmniej 5 proc. w stosunku do roku 1990. Polskie zobowiązanie na lata 2008-2012 to ograniczenie emisji o 6 proc. w stosunku do 1988 r. (w tym okresie nasz kraj zredukował emisję o 32 proc.). Protokół z Kioto nie został dotychczas podpisany przez Andorę, Sudan Południowy i Watykan, a nie został ratyfikowany przez Stany Zjednoczone. Poprawka dauhańska - stanowi spoiwo między Porozumieniem z Kioto a Porozumieniem Paryskim. W grudniu 2012 r. w mieście Ad-Dauha (stolicy Kataru) 114 państw porozumiało się, że Protokół z Kioto (który wygasł z dniem 31 grudnia 2012) ma obowiązywać do końca 2020 r. (umowa w formie poprawki), a nowa umowa klimatyczna miała zostać zawarta w 2015 r. Poprawka dauhańska ustanawia drugi okres rozliczeniowy, trwający od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. oraz wyznacza prawnie wiążące zobowiązania dotyczące redukcji emisji CO2 o 20 proc. do 2020 r., zgodnie z unijnym pakietem klimatyczno-energetycznym. W marcu 2018 roku prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę umożliwiającą ratyfikowanie Poprawki (wcześniejszą ustawę dotyczącą tej sprawy zawetował w 2015 roku). Porozumienie paryskie - podpisane w Paryżu w 2015 roku podczas Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (COP21) przez przedstawicieli 195 krajów. Jej głównym celem jest utrzymanie wzrostu globalnych średnich temperatur na poziomie znacznie mniejszym niż 2 st. C w stosunku do epoki przedindustrialnej i kontynuowanie wysiłków na rzecz ograniczenia wzrostu temperatur do 1,5 st. C. Nowa globalna umowa klimatyczna zacznie obowiązywać od 2020 r. Na tegorocznym szczycie klimatycznym w Katowicach mają zostać wyznaczone konkretne kierunki jej realizacji. Porozumienie wzywa do redukcji emisji gazów cieplarnianych tak szybko, jak to tylko możliwe, uznając jednocześnie, że będzie to trwało dłużej w przypadku krajów rozwijających się. Do redukcji ma przyczynić się m.in. wprowadzanie nowych technologii, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym, zalesianie. W maju 2017 roku prezydent Donald Trump wycofał udział USA z porozumienia paryskiego. Zielony Fundusz Klimatyczny - został ustanowiony przez 194 kraje konwencji klimatycznej ONZ w 2010 r. Jego celem jest wspierania projektów związanych z ochroną środowiska w krajach rozwijających się. Kraje rozwinięte uzgodniły, że wspólnie zmobilizują do 2020 r. 100 mld dolarów rocznie na rzecz funduszu z różnych źródeł, by odpowiedzieć na rosnące potrzeby adaptacji do zmian klimatu w krajach rozwijających się. Podczas szczytu w Paryżu ówczesna premier Beata Szydło zadeklarowała, że Polska jest gotowa do 2020 r. przeznaczyć 8 mln dolarów na Zielony Fundusz. Byłaby to wpłata dobrowolna, bo nasz kraj jako znajdujący się w stanie przejściowym (a nie rozwinięty) nie ma obowiązku wpłacania składek. Handel uprawnieniami do emisji, EU ETS - to unijny system handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla (ale też podtlenku azotu i perfluorowęglowodorów - PFC). EU ETS polega na wprowadzeniu limitu łącznych emisji niektórych gazów cieplarnianych. Systemem kontroli objęte są - z pewnymi ograniczeniami - przedsiębiorstwa, których działalność związana jest z emisją tych gazów (np. wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej, komercyjne lotnictwo, produkcja aluminium). W ramach określonego pułapu firmy otrzymują lub kupują uprawnienia do emisji, którymi mogą handlować zgodnie ze swoimi potrzebami. Za emisję przekraczającą uprawnienia grożą wysokie grzywny. Jeżeli zaś przedsiębiorstwo zmniejszy swoje emisje, może zatrzymać dodatkowe uprawnienia na pokrycie potrzeb w przyszłości albo sprzedać je innemu przedsiębiorstwu, któremu tych uprawnień zabrakło. Z czasem całościowe limity emisji danego gazu są obniżane, co sprawia, że łączne emisje spadają. EU ETS to pierwszy i dotychczas największy na świecie rynek uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Gazy cieplarniane - te składniki atmosfery ziemskiej, które mają zdolność zatrzymywania energii słonecznej w obrębie atmosfery ziemskiej. Zaliczamy do nich m.in. parę wodną, dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4), podtlenek azotu (N2O), freony i inne. Dzięki gazom cieplarnianym mamy na ziemi klimat, w którym może rozwijać się życie. Jeśli jednak gazów tych jest za dużo - a za sprawą człowieka ich stężenie cały czas rośnie - robi się za ciepło. Naukowcy łączą wzrost stężenia w atmosferze gazów cieplarnianych wywołanych ludzką działalnością z globalnym ociepleniem. Opracowanie: Justyna Kaczmarczyk