Co dalej z relacjami polsko-ukraińskimi? "Zastanawiające zachowanie Tuska"

W kampanii wyborczej Donald Tusk zapowiedział plan stabilizacji relacji polsko-ukraińskich. - Bez emocji, bez sentymentów i resentymentów - mówił lider Koalicji Obywatelskiej. Plan miał dotyczyć kwestii obronności, bezpieczeństwa obrotu handlowego, bezpieczeństwa polskich rolników oraz udziału Polski w odbudowie Ukrainy.

- Nie możemy dopuścić do tego, żeby dobre relacje polsko-ukraińskie zależały od zaniechań i chaosu, jaki wytwarza polski rząd - przekonywał lider Koalicji Obywatelskiej.

Po wyborach, gdy najbardziej prawdopodobnym scenariuszem jest to, że Donald Tusk zostanie premierem i dojdzie do zmiany władzy, pytania o kształt polityki wschodniej i przyszłych relacji polsko-ukraińskich nabierają zupełnie innego znaczenia.

Jan Piekło, były ambasador Polski w Kijowie uważa, że strategicznego zwrotu w polityce Polski wobec Ukrainy nie będzie. Zwłaszcza w sprawach kluczowych, jak np. udostępnianie terytorium dla pomocy płynącej do Ukrainy z Zachodu.

- Polsko-ukraińska strefa przygraniczna to duży, międzynarodowy hub logistyczny, którego celem jest wsparcie Ukrainy, przez który dostarczana jest pomoc wojskowa i humanitarna, i to się nie zmieni. To zostało dobrze przygotowane i zorganizowane przez odchodzący polski rząd, ale było decyzją szerszą w ramach NATO. Wydaje mi się, że nowy rząd nie będzie tego kwestionował - uważa rozmówca Interii.

Gdzie zatem nastąpić mogą zmiany? Politycy partii, które za chwilę najprawdopodobniej będą tworzyć rząd, wskazują kilka płaszczyzn, wymagających, jak mówią, "nowego otwarcia".

W pierwszej kolejności wymieniają sytuację z ukraińskim zbożem.

- Mieliśmy potężny kryzys w relacjach polsko-ukraińskich na tle importu zboża, czyli problemu, z którym można było sobie poradzić. Przez swoją nieudolność rząd PiS zantagonizował Ukrainę, a do tego złamał prawo europejskie. Od tego trzeba będzie zacząć naprawę tych relacji - uważa Dariusz Rosati, senator KO, były minister spraw zagranicznych i były dyplomata.

Jego zdaniem zadanie jest jak najbardziej wykonalne.

- Poradziły sobie z tym Rumunia i Bułgaria, to wyłącznie kwestia odpowiedniej organizacji i nadzoru, by ukraińskie zboże w sposób kontrolowany było transportowane przez nasz kraj i aby w nim nie zostawało, o co martwią się polscy rolnicy - wskazuje, zapewniając, że nowy rząd będzie w stanie przygotować to tak, by z jednej strony nie antagonizować strony ukraińskiej i Unii Europejskiej, a z drugiej, by polscy rolnicy nie byli stratni.

- W naszym interesie jest wspieranie Ukrainy tak, by tę wojnę wygrała i powinniśmy robić wszystko, by jej pomóc, a nie przerzucać się uszczypliwościami z Zełenskim - uważa.

Jan Piekło jest zdania, że w sprawie ukraińskiego zboża nie dojdzie do zasadniczej zmiany, bo w interesie polskiego rolnictwa leży to, by pewne ograniczenia importu zboża i innych towarów z Ukrainy pozostały. - Pamiętajmy, że rolnicy to także wyborcy i każda siła polityczna musi mieć to na uwadze. A w przyszłym rządzie znajdzie się też PSL, który zapewne będzie pilnował tego tematu - mówi.

- Oczywiście, że nie będzie tak, że zdejmiemy embargo i puścimy transport zboża na żywioł - zapewnia Paweł Zalewski, z Trzeciej Drogi, w skład której wchodzi też PSL. 

- Będą kontrole, będzie też większa przepustowość tranzytu, bo to jest do zrobienia już teraz - wskazuje. - To teatralne pogorszenie stosunków z Ukrainą zwłaszcza w końcówce kampanii wyborczej służyło wyłącznie polityce wewnętrznej. Konkretnie służyło PiS do walki o wyborców Konfederacji. Wykorzystywanie polityki zagranicznej i relacji polsko-ukraińskiej do polityki wewnętrznej się skończy, tutaj wszystkie partie, które dziś rozmawiają o tworzeniu rządu, są i będą zgodne - deklaruje.

Politycy PiS, których pytamy o to, co zmieni się w relacjach polsko-ukraińskich po zmianie władzy, mówią o utracie podmiotowości na rzecz wspólnej polityki europejskiej. - Mam obawy, że polska polityka zagraniczna stanie się wypadkową oczekiwań Unii Europejskiej i że stracimy podmiotowość - ocenia w rozmowie z Interią Paweł Jabłoński, wiceszef MSZ, poseł PiS.

- To będzie dotyczyło także relacji dwustronnych z takimi krajami jak Ukraina. Spodziewam się, że Polska pod rządami Donalda Tuska nie podjęłaby decyzji o utrzymaniu embarga zgodnie z interesem polskich rolników, ale wbrew woli Brukseli - dodaje.

Przedstawiciele partii, aspirujących do przejęcia władzy, odpowiadają, że jednym z głównych celów nowego rządu powinna być poprawa relacji z Brukselą. - Odbudujemy relacje z Unią tak, byśmy mogli znów usiąść przy przy stole, gdzie decyduje się o kierunkach polityki europejskiej i polityki NATO-wskiej, gdzie będą zapadać decyzje dotyczące przyszłości Ukrainy - zapowiada Paweł Zalewski.

Dariusz Rosati wskazuje na jeszcze jedno pole sporu z Ukrainą. - To sprawa Wołynia, która powinna być załatwiona. PiS miał idealną sytuację, by się w tej sprawie z Ukrainą porozumieć, by padły słowa "przepraszam", by umożliwić ekshumacje. To także jest kwestia, którą trzeba będzie się zająć - mówi.

Jan Piekło zauważa, że relacje polsko-ukraińskie układały się bardzo dobrze do momentu słów wypowiedzianych przez prezydenta Wołodymyra Zełenskiego w Nowym Jorku. Czytaj więcej na ten temat

- Te słowa zostały odebrane krytycznie przez wielu ukraińskich ekspertów czy komentatorów. Także naród ukraiński, co wychodzi z badań, cały czas uważa, że Polska to po USA kraj, który w trudnym czasie pomógł im najbardziej. Dlatego uważam, że długofalowo relacje polsko-ukraińskie wrócą na właściwe tory, na których były od czasu wybuchu pełnoskalowej wojny, zanim wybuchł kryzys zbożowy - mówi były ambasador Polski w Kijowie.

Politycy PiS w nieoficjalnych rozmowach zwracają jednak uwagę na jeszcze jeden aspekt w relacjach polsko-ukraińskich - osobisty. 

O kulisach przyjaźni Andrzeja Dudy i Wołodymyra Zełenskiego pisaliśmy tutaj. 

Podkreślają, że mimo długiego czasu od wybuchu wojny Donald Tusk ani razu nie pojechał do Kijowa i nie zależało mu na budowie relacji z Wołodymyrem Zełenskim. Dariusz Rosati odpowiada na ten zarzut, że choć prezydent Andrzej Duda i premier Mateusz Morawiecki mieli dobre osobiste relacje z Zełenskim, to politycznie nie przyniosło to korzyści. - Poklepywanie się po plecach nie wystarczy do prowadzenia dobrej polityki zagranicznej - uważa.

- Trudno dziś powiedzieć, jak mogą wyglądać relacje prezydenta Zełenskiego z premierem Tuskiem, ale zastanawiającą rzeczą jest to, że Donald Tusk ani razu od wybuchu pełnoskalowej wojny nie był w Kijowie. Zełenskiego odwiedzali wszyscy najważniejsi przywódcy, udzielając mu osobistego wsparcia, od Joe Bidena po Ursulę von der Leyen. Donald Tusk miał dużo czasu, by na Ukrainę pojechać, a jednak tego nie zrobił. To zadziwiające, że PiS nie użył tego argumentu w czasie kampanii wyborczej, mając na względzie to, iż jako jedni z pierwszych pojawili się w Kijowie Kaczyński i Morawiecki - komentuje Jan Piekło.