Listopad 2008: 1.11. - Artysta rzeźbiarz Jerzy Sobociński. Miał 76 lat. Dorobek artystyczny Sobocińskiego to ponad 130 rzeźb m.in. Dzieci Wrzesińskich we Wrześni, Bolesława Chrobrego i św. Wojciecha w Gnieźnie, Pawła Edmunda Strzeleckiego w Jindabyne w Australii. Spod jego dłuta wyszło również wiele rzeźb plenerowych, m.in. "Zabawy" i "Ikar" na poznańskiej Cytadeli. 8.11. - Były premier i ostatni I sekretarz KC PZPR Mieczysław F. Rakowski. W latach 1988-89 kierował ostatnim rządem PRL; w latach 1989-90 sprawował funkcję (jako ostatni) I sekretarza KC PZPR. Na początku lat 90. Rakowski wycofał się z czynnego życia politycznego, brał jednak udział w debatach publicznych. Był redaktorem naczelnym pisma "Dziś", pisywał do "Trybuny", wydał 10 tomów dzienników obejmujących lata 1958-89 i 1991-2001. 9.11. - Pisarz Andrzej Braun. Miał 85 lat. Napisał ok. 30, m.in. powieści "Lewanty", "Bunt"; zbiorów opowiadań np. "Noc długich noży", tomików poezji np. "Szramy", "Młodość". Braun był prezesem Polskiego Klubu Conradowskiego; w latach 1990-93 szefem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Był ojcem zdobywczyni Oskara, scenograf Ewy Braun i bratem seksuolog Michaliny Wisłockiej. 9.11. -Reżyser Stanisław Różewicz. Jego pierwszymi filmami były dokumentalna "Ulica Brzozowa" z 1947 r. oraz fabularna "Trudna miłość" (1953) według powieści Romana Bratnego. Za swoje filmy Różewicz zdobył wiele prestiżowych nagród m.in. za "Świadectwo urodzenia" z 1962 r. uhonorowano nagrodą FIPRESCI na festiwalu w Cannes. Był młodszym bratem poety i dramaturga Tadeusza Różewicza. 12.11. - Pomocniczy biskup sandomierski ks. Marian Zimałek. Przyjął sakrę biskupią w 1987. W 1992 r. pełnił obowiązki administratora apostolskiego diecezji sandomierskiej. Po przekazaniu rządów diecezji bp. Wacławowi Świerzawskiemu, zgodnie z nominacją z 25 marca 1992 roku, podjął obowiązki biskupa pomocniczego diecezji sandomierskiej. Od grudnia 2007 r. przebywał na emeryturze. Zmarł w wieku 77 lat. 16.11. - Jerzy Leszczyński zmarł mając 61 lat. Był choreografem, aktorem-mimem i reżyserem. Stworzył i uczył metody teatralnej, polegającej na połączeniu baletu, pantomimy, tańca nowoczesnego oraz światła i muzyki. W 1987 r. został zaproszony do Międzynarodowego Projektu Choreograficznego przy American Dance Festival w Nowym Jorku. W 1987 r. na zaproszenie rządu węgierskiego stworzył na Węgrzech teatr, przez 5 lat był jego dyrektorem artystycznym. 17.11 - Rysownik Janusz Christa, autor komiksu "Kajko i Kokosz". Debiutował w 1957 r. historyjkami obrazkowymi w magazynie "Jazz" i tygodniku "Przygoda". W 1972 r. Christa stworzył swych najsłynniejszych bohaterów - słowiańskich wojów Kajka i Kokosza, którzy pojawiali się na łamach "Wieczoru Wybrzeża" i "Świata Młodych", a następnie - w wydaniach książkowych. 20.11. - Jan Machulski - aktor, reżyser i pedagog. Miał 80 lat. Jego najsłynniejsza filmowa rola to kasiarz Henryk Kwinto w "Vabank" (1981) i "Vabank II, czyli Riposta" reżyserowanych przez syna - Juliusza. W 1970 roku był współzałożycielem warszawskiego Teatru Ochoty, gdzie reżyserował i grał w wielu sztukach. Wykładał na Wydziale Aktorskim łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej. 24.11. - Jerzy Goliński, aktor i reżyser, b. dyrektor naczelny i artystyczny Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, gdzie przez wiele lat był reżyserem, a w latach 1990-1992 dyrektorem naczelnym i artystycznym. Od roku 1967 był wykładowcą krakowskiej PWST, od 1985 profesorem tej uczelni, dwukrotnym dziekanem Wydziału Reżyserii. 29.11. - Admirał Romuald Andrzej Waga, w latach 1989-96 dowódca Marynarki Wojennej. Służbę wojskową rozpoczął w 1954 roku. W sierpniu 1983 r. objął funkcję zastępcy dowódcy MW. 28 grudnia 1989 roku Waga objął dowodzenie Marynarką Wojenną. Funkcję dowódcy MW Waga pełnił do końca lutego 1996 roku, kiedy odszedł na emeryturę. Grudzień 2008: 4.12. - Najstarszy harcmistrz w Polsce druh Julian Hendler zmarł w wieku 101 lat. Wstąpił do harcerstwa jako 11-latek. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. był członkiem Pogotowia Harcerskiego. Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. był komendantem Pogotowia Wojennego w Ostrowcu Świętokrzyskim. W czasie okupacji niemieckiej należał do Związku Walki Zbrojnej i AK, a od 1943 r. do Szarych Szeregów. Po wojnie pracował jako instruktor w Hufcu Kielce. 9.12. - Reżyser, scenarzysta Władysław Ślesicki. Najbardziej znanym jego filmem była ekranizacja powieści Henryka Sienkiewicza "W pustyni i w puszczy" (1973). Należał do Szarych Szeregów, był żołnierzem AK. W czasie Powstania Warszawskiego został awansowany do stopnia podharcmistrza i kaprala. Po Powstaniu trafił do obozu pracy w Sulau, skąd uciekł razem z bratem Zygmuntem - przeżycia te zaowocowały później filmem "Droga daleka przed nami". 11.12. - Zbigniew Grabowiecki, fotografik i fotoreporter, marynista. Zawodowo fotografował od 1960 roku. Dokumentował m.in. imprezy odbywające się w znanym gdańskim Klubie Żak, w tym występy Czesława Niemena, Niebiesko Czarnych czy koncerty jazzowe. Uczestniczył także w międzynarodowych wystawach, w tym w World Press Photo, w którym to konkursie zdobył w sumie osiem wyróżnień. 13.12. - W wieku 89 lat zmarła Zofia Jaremowa - reżyser i scenograf. W latach 1938-39 pracowała w Teatrze Cricot w Krakowie, a od 1939 do 1941 r. wraz z mężem Władysławem Jaremą organizowała i prowadziła Polski Teatr Lalek Białorusi Zachodniej. Podczas okupacji projektowała lalki do konspiracyjnych przedstawień w Warszawie. W latach 1944-45 Jaremowa była więziona w Stutthof i Altvorwerk. W 1945 r. wraz z mężem założyła Teatr Lalki Maski i Aktora w Krakowie. 15.12. - Zginęła aktorka Wanda Koczeska. Miała 71 lat. W latach 1959-68 występowała w stołecznym Teatrze Ateneum, później dołączyła do zespołu Teatru Kwadrat, Teatru Narodowego i Teatru Na Woli. Jej pierwszą filmową rolą była Agnieszka w filmie "Rancho Texas" w reż. Wadima Berestowskiego. Później wystąpiła także m.in. w "Niewinnych czarodziejach" Andrzeja Wajdy, "Awatarze, czyli zamianie dusz" Janusza Majewskiego i "Dziewczętach z Nowolipek" Barbary Sass. 18.12. - Joachim Olkuśnik, kompozytor i publicysta. W latach 60. wraz z innymi młodymi kompozytorami i poetami założył grupę artystyczną "Camerata". Ugrupowanie to organizowało m.in. wieczory literacko-muzyczne. W latach 1964-70 był redaktorem w Naczelnej Redakcji Muzycznej Polskiego Radia w Warszawie. Był współtwórcą, a w latach 1974-86 redaktorem naczelnym Wydawnictwa Muzycznego Agencji Autorskiej. 19.12 - Jerzy Rosiński - organista i kompozytor kieleckiej katedry, absolwent Akademii Muzycznej w Warszawie - uczeń profesora Feliksa Rączkowskiego. Za całokształt swojej twórczości otrzymał w 2005 roku medal papieski z rąk Jana Pawła II. Grał jako solista ze wszystkimi orkiestrami filharmonicznymi w Polsce. 40 lat związany był pracą zawodową z bazyliką katedralną w Kielcach. 23.12. - Ekonomista prof. Wacław Wilczyński. W czasie wojny był oficerem Armii Krajowej. Na przełomie lat 70. i 80. był konsultantem w zespole reformatorskim Leszka Balcerowicza. Był członkiem Rady Ekonomicznej przy rządzie Tadeusza Mazowieckiego, a w latach 1993-97 szefem Rady Ekonomicznej przy prezesie Narodowego Banku Polskiego. Wykładał na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. 25.12. - Maciej Kuroń, dziennikarz zajmujący się tematyką kulinarną, syn Jacka i Grażyny Kuroniów. Miał 48 lat. Skończył gastronomiczne studia w USA, studiował w Instytucie Historycznym UW. W latach 80. działał w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów. W stanie wojennym za działalność opozycyjną został usunięty z listy studentów UW. Prowadził własne programy telewizyjne, jest autorem "Kuchni Polskiej. Kuchni Rzeczypospolitej Wielu Narodów". Styczeń 2009: 3.1. - Poeta Wincenty Różański zmarł w wieku 70 lat. Był autorem ponad 20 tomików poezji, ostatnim jego tomikiem są "Posrebrzane pola słów". Był przyjacielem Edwarda Stachury, który uczynił go również jednym z bohaterów powieści "Cała jaskrawość" oraz "Ballady dla Potęgowej". 8.1. - Ziemowit Fedecki, slawista, tłumacz z rosyjskiego, białoruskiego i francuskiego oraz współzałożyciel Studenckiego Teatru Satyryków STS. Miał 85 lat. Fedecki przekładał na język polski utwory rosyjskiej poezji i prozy m.in. Michaiła Bułhakowa, Siergieja Jesienina i Włodzimierza Wysockiego oraz nieznaną wcześniej w Polsce twórczość Isaaka Babla i Mariny Cwietajewej. 10.1 - Aktor Tadeusz Szymków. Od 1977 r. związany był z Teatrem Polskim we Wrocławiu. Zagrał w blisko 30 filmach m.in. w "Krollu", "Psach" i "Demonach wojny według Goi" w reż. Władysława Pasikowskiego. W latach 1998-2001 prowadził także program "Telewizyjne biuro śledcze", a w latach 2002-04 wcielał się w rolę Mastera w audycji dla dzieci i młodzieży "Wirtul@ndia". 10.1. - Prof. gen. Elżbieta Zawacka. We wrześniu 1939 roku walczyła w obronie Lwowa. Od końca 1940 roku działała pod pseudonimem "Zo" jako kurierka AK w Warszawie. Przeszło sto razy przekraczała granice okupowanej Polski, przenosząc na Zachód wiadomości i meldunki. Najsłynniejszą misję odbyła w 1943 roku do Londynu, przewożąc materiały dla gen. Władysława Sikorskiego. Po wojnie angażowała się w działalność antykomunistyczną. W 1951 roku została skazana na 10 lat więzienia, wyszła na wolność w 1955 roku. 12.1. - Joanna Guze, tłumaczka z języka francuskiego, znana głównie z przekładów książek Alberta Camusa, autorka książek o historii sztuki. Miała 92 lata. Przekładała też m.in. powieści Juliusza Verne'a, "Trzech muszkieterów" Aleksandra Dumasa oraz "Pisma o sztuce" Charles'a Baudelaire'a i Paula Valery'ego. Wydała tomy "Impresjoniści", "Na tropach sztuki", "Twarze z portretów" oraz "Dialogi ze sztuką". 22.1. - Gen. Stanisław Karolkiewicz ps. "Szczęsny". Miał 90 lat. Od września 1939 r. działał w antysowieckiej partyzantce na terenach zajmowanych przez ZSRR. W latach 1940-41 był więźniem NKWD w Białymstoku i Twierdzy Brzeskiej. Wolność odzyskał po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. Był żołnierzem AK. W 1947 r. został skazany na karę 13 lat więzienia. Zwolniony w październiku 1955 r. W 1989 r. był współzałożycielem Światowego Związku Żołnierzy AK, w latach 1995-2005 jego prezesem. 22.1. - Anna Radziwiłł - historyk, inicjatorka reformy szkolnictwa - zmarła w wieku 69 lat. Przez ponad 30 lat była nauczycielką szkół warszawskich; w latach 80. działaczka Solidarności. W wyborach w 1989 r. została wybrana do Senatu z ramienia Komitetu Obywatelskiego. W rządzie Tadeusza Mazowieckiego została wiceministrem edukacji. W latach 1997-2001 pełniła funkcję doradcy ministra edukacji. Ponownie wiceministrem została w rządzie Marka Belki. W marcu 2008 r. weszła w skład Rady Edukacji Narodowej. 22.1. - Zbigniew Czeczot-Gawrak, historyk i teoretyk filmu, autor ponad 100 publikacji z zakresu historii i teorii filmu. Czeczot-Gawrak rozpoczął pracę w MSZ w 1934 roku, po ukończeniu studiów na Wydziale Prawa UJ. Podczas wojny działał w Służbie Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej i AK. Uczestnik Powstania Warszawskiego. Po wojnie powrócił do pracy w MSZ. Zwolniony na fali prześladowań w końcu lat 40. W 1950 roku rozpoczął pracę naukową w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk. 25.1. - Prof. Ryszard Krzywka, grafik, b. dziekan Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Studia artystyczne na UMK ukończył w 1953 roku, ale już dwa lata wcześniej zaczął pracę na tej uczelni. Był dziekanem w latach 1969-72 i 1975-81. W latach 1972-75 pracował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuki w Hawanie na Kubie. W 1996 r. przeszedł na emeryturę. 28.1 - Zenon Dądajewski, aktor i dyrektor Teatru Komedia w Warszawie, w ostatnich latach związany ze stołecznym Teatrem Bajka, zmarł w wieku 72 lat. Jako aktor zadebiutował na deskach Teatru Wybrzeże w Gdańsku. Od 1977 roku w Teatrze Komedia w Warszawie - od 1987 roku był zastępcą dyrektora. W czerwcu 1992 objął stanowisko dyrektora naczelnego i artystycznego Teatru Komedia w Warszawie. Funkcję tę pełnił do 2006 roku. Luty: 3.2. - Bogdan Trochanowski, polski wiolonczelista i kompozytor, zmarł w wieku 62 lat. W 1977 roku wyjechał do Wenezueli i pozostał tam do śmierci. Występował pod pseudonimem Dan Savicha. W 1978 roku został wiolonczelistą Orkiestry Symfonicznej w Maracaibo, a w 1978 roku Orkiestry Symfonicznej w Caracas. W 1997 roku dyrektor artystyczny Atma Music International w Caracas. 4.2. - Józef Hordyński, b. więzień obozu Auschwitz, deportowany w pierwszym transporcie polskich więźniów politycznych. Walczył w kampanii wrześniowej. W 1940 r. został aresztowany, osadzony w więzieniu w Zakopanem, potem trafił do więzienia w Tarnowie. Stamtąd przywieziony do KL Auschwitz. W listopadzie 1944 r. wywieziony do Oranienburga, a następnie Sachsenhausen. Ewakuowany w kwietniu 1945 roku doczekał wyzwolenia w okolicach Schwerina. Po wojnie wrócił do Polski. Pracował w wojskowej służbie zdrowia. 5.2. - Współtwórca i organizator ponad 30 festiwali opolskich Władysław Bartkiewicz. W latach 1963-94 był dyrektorem i szefem programowym festiwali opolskich. Przez 35 lat kierował Estradą Opolską, która organizowała festiwale polskiej piosenki. Od 15 lat był prezesem Estrady Polskiej. Bartkiewicz urodził się w 1932 roku na Lubelszczyźnie. Do Opola przyjechał w 1957 roku. 7.2. - Stanisław Frączysty, legendarny kurier tatrzański na szlaku Chochołów-Budapeszt, żołnierz AK, więzień niemieckich więzień oraz obozów w Auschwitz i Buchenwaldzie. Jako żołnierz ruchu oporu wsławił się akcją przeprowadzenia w 1941 roku przez zieloną granicę z Węgier do Polski marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza. W 1949 r. bezpieka aresztowała go za współpracę z obcym wywiadem. Po kilku tygodniach więzienia został zwolniony. 7.2. - Ogłoszono, że zabito polskiego inżyniera, geologa Piotra Stańczaka, porwanego i zamordowanego w Pakistanie przez terrorystów. Stańczak pracował tam jako pracownik firmy Geofizyka Kraków. Został uprowadzony 28 września 2008 roku między Islamabadem i Peszawarem, kiedy jechał skontrolować sprzęt geologiczny. Porywacze żądali zwolnienia czterech swoich towarzyszy z pakistańskich więzień. 2 października talibowie przyznali się do porwania Polaka. 8.2. - Andrzej Bachleda-Curuś, śpiewak operowy. Miał 85 lat. Bachleda-Curuś był tenorem. Miał szeroki repertuar; najlepiej czuł się w pieśniach romantycznych Franza Schuberta, Roberta Schumanna, Hugo Wolfa, Johannesa Brahmsa. Od 1951 roku był solistą Filharmonii Krakowskiej i współzałożycielem Towarzystwa Muzycznego im. Karola Szymanowskiego w Zakopanem; w latach 1977-86 był jego prezesem. Był również miłośnikiem narciarstwa - w młodości narciarzem wyczynowym. 9.2. - Prof. Maria Orwid, psychiatra. Była pionierem psychiatrii rodziny i terapii rodzinnej w Polsce. Stworzyła pierwszą w Polsce Klinikę Psychiatrii Dzieci i Młodzieży w Krakowie, którą kierowała przez wiele lat. Orwid była współautorką pierwszych prac o psychicznych skutkach wojennych przeżyć obozowych, inicjatorką projektu terapeutycznego dla Dzieci Holocaustu i Drugiego Pokolenia. 10.2. - Językoznawca prof. Kazimierz Polański, znawca wymarłego w XVIII w. języka Słowian połabskich. Przyczynił się do powstania cenionej śląskiej szkoły językoznawczej - współtworzył Wydział Filologiczny Uniwersytetu Śląskiego, zorganizował Instytut Filologii Obcych, a następnie Instytut Filologii Angielskiej i Językoznawstwa Ogólnego. Autor 150 publikacji naukowych, w tym 11 książek. 10.2. - Odszedł prof. Jan Błoński, historyk literatury, krytyk literacki, eseista, tłumacz. Miał 78 lat. Uznanie w świecie literackim przyniosły mu interpretacje dzieł klasyków XX wieku: Prousta, Becketta, Witkacego. Pisał też o Gombrowiczu, Miłoszu i Mrożku. W 1987 r. w "Tygodniku Powszechnym" ukazał się jego tekst "Biedni Polacy patrzą na getto", oceniany jako niezwykle ważny dla stosunków polsko-żydowskich. 10.2. - W prowincji Ghazni w Afganistanie w wypadku drogowym zginął polski żołnierz chorąży Andrzej Rozmiarek; miał 35 lat. Służył w 12. Brygadzie Zmechanizowanej. W Polskich Siłach Zadaniowych zajmował stanowisko szefa kompanii. Służba w ramach 4. zmiany polskiego kontyngentu w Afganistanu była jego pierwszą misją. Pozostawił żonę i trójkę dzieci. 11.2. - Proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Olsztynie, ks. Franciszek Duda. Pracował na Mazurach od 1957 roku. Od 1968 roku był proboszczem parafii w Olsztynie, gdzie pracował aż do przejścia w stan spoczynku w 1997 roku. W latach 1971-1991 był także konseniorem tj. wyższym duchownym diecezji mazurskiej. W 1999 roku ks. Duda współtworzył Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie. 11.2. - Publicysta, krytyk teatralny Witold Filler. Aktor Teatru Dramatycznego, występował w Teatrze Narodowym. Redaktor naczelny dwutygodnika "Teatr" (1972-75) oraz tygodnika "Szpilki". Przez wiele lat pełnił funkcję dyrektora Teatru "Syrena". Jako pisarz i dziennikarz specjalizował się głównie w krytyce teatralnej. Był autorem ponad 30 książek. 16.2. - Michał Ziółkowski, b. więzień Auschwitz, działacz obozowej konspiracji zmarł w wieku 89 lat. Podczas kampanii wrześniowej walczył pod Pilicą k. Częstochowy. Postanowił przekroczyć granicę węgierską i wstąpić do formującej się tam armii polskiej. Został zatrzymany i osadzony w sanockim więzieniu. W 1940 roku został przewieziony do KL Auschwitz. W 1944 r. przewieziony do obozu Flosseburg. Po powrocie pracował w spedycji międzynarodowej. Był również członkiem Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Rodzin Oświęcimskich. 20.2. - W wieku 51 lat zmarł prof. Stefan Szymutko - eseista, historyk literatury, wybitny znawca polskiej prozy XX wieku. Był admiratorem twórczości pisarza Teodora Parnickiego. Szymutko jest autorem książek: "Zrozumieć Parnickiego", "Rzeczywistość jako zwątpienie w literaturze i w literaturoznawstwie", nominowanego do literackiej nagrody NIKE w 2002 roku "Nagrobka ciotki Cili". Był pracownikiem Uniwersytetu Śląskiego od 1981 roku. 23.2. - Franciszek Starowieyski - malarz, grafik, scenograf, autor plakatów, ilustracji, opracowań graficznych książek oraz obrazów. Wykształcił w malarstwie własny styl, charakteryzujący się m.in. rysunkową formą o kaligraficznej precyzji kreski. Zyskał popularność w latach 60. jako autor plakatów teatralnych i filmowych. Twórca tzw. Teatru Rysowania - pokazów wirtuozerii rysowania, które zrealizował około 30 razy. 25.2. - Zbigniew Chmielewski, reżyser i scenarzysta, twórca serialu "Daleko od szosy", zmarł w wieku 82 lat. Wyreżyserował również m.in. filmy "Tabliczka marzenia" według powieści Haliny Snopkiewicz, "Twarz anioła", w którym opowiedział o gehennie dzieci więzionych w hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Łodzi oraz "Operacja Himmler". Zrealizował kilka znanych seriali, m.in. "Dyrektorzy", "Daleko od szosy, "Ślad na ziemi". Marzec: 2.3. - Ks. prałat Jerzy Pawlik - duszpasterz Polaków w Europie Wschodniej w okresie PRL. Święcenia kapłańskie przyjął w 1942 roku. Od 1972 roku ks. Pawlik był delegatem Konferencji Episkopatu Polski dla krajów RWPG. Jego zadaniem było m.in. stworzenie modelu pracy duszpasterskiej dla Polaków w tych państwach, także w ZSRR. Był też wykładowcą szkół i uczelni katolickich. Od lat 50. ubiegłego wieku wykładał historię Kościoła i metodologię pracy naukowej oraz teologię pastoralną. 3.3. - Kazimierz Hoffman, poeta i wieloletni dziennikarz PAP. W 1953 roku rozpoczął pracę w oddziale PAP w Bydgoszczy, którym kierował w latach 1969-81. Agencję opuścił na znak protestu po tzw. wydarzeniach marcowych w Bydgoszczy, kiedy to milicja pobiła działaczy NSZZ "S". Jako poeta debiutował w 1950 r. na antenie rozgłośni Polskiego Radia w Bydgoszczy. W swoim dorobku miał 19 tomików poetyckich, dwa zbiory szkiców poświęconych sztuce. 5.3. - Irena Dzierzgowska - nauczyciel, ekspert oświatowy. W latach 1997-2000 była wiceministrem edukacji w rządzie Jerzego Buzka. Była jednym z autorów reformy edukacji. Od 1980 r. należała do Solidarności. Była autorką książek i opracowań dotyczących kierowania szkołami i placówkami oświatowymi, a także standardów edukacyjnych. W 2008 r. weszła w skład Rady Edukacji Narodowej, organu doradczego działającego przy minister edukacji narodowej Katarzynie Hall. 8.3. - Kardiochirurg, b. minister zdrowia prof. Zbigniew Religa. W 1985 r. stworzył oddział kardiochirurgii w Zabrzu. W listopadzie 1985 r. dokonał pierwszego udanego przeszczepu serca. Operacja była kamieniem milowym w rozwoju polskiej transplantologii. Był ministrem zdrowia w rządach Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego, dwukrotnie senatorem, posłem PiS. Jest autorem lub współautorem ponad 160 prac naukowych, ponad 100 prelekcji oraz 4 książek. 8.3. - Urszula Kaczmarska, artystka pierwszego składu Zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk", która zdobyła sławę wykonaniem słynnej śląskiej piosenki "Karolinka". Kaczmarska śpiewała w zespole "Śląsk" od początków jego istnienia w 1953 r. aż do sierpnia 1965 r. 9.3. - Andrzej Samson, psycholog i psychoterapeuta, zajmujący się terapią rodzin i dzieci, oskarżony o molestowanie dzieci. Od lata 2004 r. był aresztowany; zwolniono go z aresztu w styczniu tego roku, w związku z pogorszeniem stanu zdrowia. 10.3. - Kazimierz Szołoch, lider strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina w Grudniu 1970r. W grudniu 1970 r. został członkiem komitetu strajkowego. Po wydarzeniach w 1970 r. był wielokrotnie zatrzymywany. 13 grudnia 1981r. uniknął internowania, bo przebywał na rodzinnej lubelszczyźnie. Pod koniec lat 80. związał się ze środowiskiem antykomunistycznym w Trójmieście. 23.3. - Historyk, prof. Paweł Wieczorkiewicz. Był sowietologiem, naukowcem UW i Akademii Humanistycznej w Pułtusku. Zajmował się dziejami wojskowości, zwłaszcza - marynarki wojennej. Był autorem i współautorem wielu książek historycznych, m.in.: "Polska. Dzieje polityczne ostatnich dwustu lat", "100 postaci, które tworzyły historię Polski", "Dylematy historii. Nos Kleopatry czyli co by było, gdyby...". 29.3. - Stanisław Dróżdż - artysta, łączący w swych pracach elementy poezji i sztuk wizualnych. Jego praca "Między - słowo", którego litery pokrywały ściany, sufit i podłogę zdobyło światową sławę. Stanisław Dróżdż brał udział w kilkuset wystawach indywidualnych i zbiorowych. W 2003 reprezentował Polskę na 50. Międzynarodowym Biennale Sztuki w Wenecji. 31.3. - Czteroosobowa załoga zginęła w katastrofie samolotu wojskowego Bryza na lotnisku Gdynia-Babie Doły. Samolot ćwiczył awaryjne lądowanie na jednym silniku. W katastrofie zginęli kapitan marynarki Marek Sztabiński, komandor podporucznik Roman Berski, chorąży sztabowy marynarki Ireneusz Rajewski, porucznik marynarki Przemysław Dudzik - podał rzecznik prasowy Marynarki Wojennej kmdr por. Bartosz Zajda. Mieli od 27 do 48 lat. Kwiecień: 5.4. - Aktor Wojciech Alaborski, miał 67 lat. Od 1970 roku występował w warszawskim Teatrze Polskim. Na teatralnych scenach wcielił się m.in. w role Gustawa/Konrada w "Dziadach", Kordiana w dramacie Juliusza Słowackiego w Teatrze Narodowym, Widma w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego. Zagrał ponad 50 ról filmowych i telewizyjnych; wystąpił m.in. w "Perle w koronie" Kazimierza Kutza, "Człowieku z żelaza" i "Panu Tadeuszu" Andrzeja Wajdy, "Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny" Janusza Majewskiego. 6.4. - Prawnik i polityk prof. Andrzej Stelmachowski. W okresie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej. Był marszałkiem Senatu I kadencji w latach 1989-91, a w latach 1991-1992 ministrem edukacji narodowej w rządzie Jana Olszewskiego. Uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu. Od 1990 do 2008 r. prof. Stelmachowski był prezesem Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" w Warszawie. W marcu 2007 roku został doradcą prezydenta Lecha Kaczyńskiego ds. Polonii. Stelmachowski miał 84 lata. 10.4. - Gen. Tadeusz Tuczapski, b. wiceminister obrony narodowej z czasów PRL, współtwórca stanu wojennego, jeden z oskarżonych o sprawstwo kierownicze masakry robotników na Wybrzeżu w grudniu 1970 r. Jako wiceminister, sekretarz Komitetu Obrony Kraju oraz członek powołanej w grudniu 1981 r. Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego był też jednym z sześciorga oskarżonych w procesie sprawców stanu wojennego. Miał 87 lat. 10.4. - Aktor Józef Zbiróg. Miał 78 lat. Ostatnio był aktorem Teatru im. Jaracza w Łodzi. Był odtwórcą znaczących ról w łódzkich spektaklach, występował m.in. jako Azdak w "Kaukaskim kole kredowym" Bertolta Brechta, Miedwiedienko w "Czajce" Antona Czechowa, Stańczyk w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego czy Masynis w "Irydionie" Zygmunta Krasińskiego. Zagrał również w 30 filmach, jak i kilku serialach telewizyjnych m.in. "Panienka z okienka", "Śmierć prezydenta", "Znachor", "Stawka większa niż życie". Maj: 4.5. - Reżyser, scenarzysta i producent Maciej Falkowski. Był jednym z założycieli Studia im. Karola Irzykowskiego w Warszawie. Debiutowali tam i tworzyli m.in. reżyserzy Wiesław Saniewski, Waldemar Dziki, Marek Koterski, Janusz Kijowski, Jan Jakub Kolski i Krzysztof Krauze. Falkowski wyreżyserował m.in. film dokumentalny "Wybór" z 1980 r. Zrealizował też dokument o Antonim Słonimskim. 5.5. - Michał Zduniak - perkusista jazzowy. Miał 51 lat. Najważniejszą formacją artystyczną Zduniaka w ostatnich latach była grupa Labirynt. Razem z nim i ze skrzypkiem Henrykiem Gembalskim to jazzowe trio współtworzył w 1994 r. muzyk Krzysztof Majchrzak. W ostatnich latach Zduniak współpracował również z sekstetem Stanisława Soyki. Dorobek artystyczny perkusisty liczy ok. 30 płyt. 8.5. - Prof. Zygmunt Waźbiński, znawca włoskiego renesansu, twórca Katedry Historii Sztuki i Kultury na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu; miał 76 lat. Był autorem prac o sztuce włoskiej okresu renesansu takich jak: "Malarstwo quattrocenta", "Renesansowy akt wenecki", "Muzeum i zbiory artystyczne epoki nowożytnej wiek XV i XVI". Z UMK związał się w 1965 r. Kierował m.in. Zakładem Muzealnictwa oraz Instytutem Konserwatorstwa i Zabytkoznawstwa. 16.5. - Mieczysław Jahoda, operator filmowy, autor zdjęć do m.in. "Krzyżaków" i "Rękopisu znalezionego w Saragossie" oraz seriali telewizyjnych "Wojna domowa" i "Czterdziestolatek". Oprócz obrazów fabularnych tworzył zdjęcia do filmów dokumentalnych i muzycznych m.in. do "Bema pamięci rapsod żałobny" z Czesławem Niemenem. W 1978 r. wyreżyserował komedię muzyczną "Hallo Szpicbródka czyli ostatni występ króla kasiarzy. 20.5. - Prawnik, znawca problematyki praw człowieka, prof. Zbigniew Hołda. Działał na rzecz dostosowania polskiego systemu prawnego i penitencjarnego do standardów europejskich. Jako adwokat prowadził tzw. sprawy precedensowe, w których wyrok może spowodować nową interpretację prawa. W 1980 i 1981 r. doradzał Solidarności; w stanie wojennym był internowany. 23.5 - Jacek Nieżychowski - aktor, śpiewak operetkowy, współtwórca "Silnej Grupy Pod Wezwaniem". Miał 85 lat. W latach 1962-63 wymyślił i organizował Festiwale Młodych Talentów w Szczecinie. Tam swoją karierę rozpoczęli Czesław Niemen, Karin Stanek, Krzysztof Klenczon, Mira Kubasińska, Tadeusz Nalepa czy Halina Frąckowiak. W latach 70. zasłynął z występów estradowych m.in. z zespołem "Silna Grupa Pod Wezwaniem" z K. Litwinem, K. Grześkowiakiem, T. Chyłą i A. Zakrzewskim. 26.5 - Aktor Marek Walczewski. W 1960 r. rozpoczął karierę na deskach krakowskiego Teatru im. Słowackiego. W 1972 przeniósł się do Warszawy. Przez 10 lat występował w Teatrze Studio. Najsilniej Walczewski związany był z Teatrem Dramatycznym, gdzie grał przez prawie 30 lat. Jako aktor filmowy Walczewski debiutował w 1963 roku, rolą w filmie "Pasażerka" Andrzeja Munka. Popularność Walczewski zyskał też dzięki filmowym kreacjom w m.in. "Ziemi obiecanej" Andrzeja Wajdy, "Dolinie Issy" Tadeusza Konwickiego. 26.5. - Były prezydent Poznania Wojciech Szczęsny Kaczmarek. Miał 67 lat. Szczęsny Kaczmarek był doktorem fizyki. Do 1990 roku pracował na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Był jednym z członków założycieli NSZZ "Solidarność" na tej uczelni. Pełnił urząd prezydenta Poznania w latach 1990-98. Był współtwórcą i pierwszym prezesem reaktywowanego po wojnie Związku Miast Polskich. W latach 2000-2003 był konsulem generalnym Rzeczypospolitej Polskiej w Paryżu. 28.5. - Jan Zaciura, b. prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego. Od 1961 r. do rozwiązania należał do PZPR. W obradach Okrągłego Stołu uczestniczył po stronie rządowej. W 1981 r. został wybrany na wiceprezesa ZNP, a następnie od 1990 r. przez dwie kadencje do 1998 r. pełnił funkcję prezesa. Z list Sojuszu Lewicy Demokratycznej sprawował mandat posła na Sejm II i III kadencji. 28.5. - Ryszard Soroko, twórca znanego w środowisku polonijnym na Wschodzie Festiwalu Kultury Kresowej. Soroko urodził się w 1944 roku w Wilnie i zawsze czuł się kresowiakiem. Założył w Mrągowie Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, a od 1995 roku rozpoczął w tym mieście organizację Festiwalu Kultury Kresowej. CZYTAJ DALEJ: Zmarli w ostatnim roku: czerwiec - październik 2009