Za dwa lata przypada tysięczna rocznica męczeńskiej śmierci mnicha benedyktyńskiego, kapelana cesarskiego i arcybiskupa misyjnego. Św. Bruno (ok. 974-1009) zginął z 18 misjonarzami podczas wyprawy do plemion pruskich, na pograniczu Litwy i Rusi. Jego pamięć czczą zarówno katolicy jak i ewangelicy. Jak poinformował w piątek o. Bernard Briks - superior klasztoru ojców oblatów, misjonarzy kontynuujących na Świętym Krzyżu pobenedyktyńską tradycję monastyczną, próbę wyjaśnienia tajemnicy pochówku św. Brunona ma podjąć diecezja ełcka, w ramach przygotowań do międzynarodowych, ekumenicznych uroczystości ku czci świętego z Kwerfurtu, planowanych wspólnie przez Episkopaty Polski i Litwy. W diecezji ełckiej część katolików mówi po litewsku. Według wiarygodnej tradycji, król Bolesław Chrobry wykupił zwłoki 19 męczenników od pogan i pogrzebał na ziemiach polskich. Niestety w Polsce pamięć o św. Brunonie szybko uległa zapomnieniu - nie wspominają o nim wcale polscy kronikarze. Jedynie w "Roczniku Kapituły Krakowskiej" znalazła się pod rokiem 1009 krótka wzmianka mówiąca, że "Bruno biskup został zamęczony." Na krużganku świętokrzyskiego klasztoru zachował się fragment starego fresku, przedstawiającego śmierć św. Brunona. Według o. Briksa, dodatkową przesłanką przemawiającą za ewentualną obecnością grobu tego świętego w murach dawnego opactwa może być jego najbliższe - pośród ówczesnych klasztorów benedyktyńskich - sąsiedztwo z miejscem męczeństwa misjonarzy. Bruno z Kwerfurtu urodził się w arystokratycznej rodzinie saskiego grafa. Kształcił się w Magdeburgu, towarzyszył cesarzowi Ottonowi III jako kapelan w podróży do Rzymu. Prawdopodobnie w Rzymie wstąpił do zakonu benedyktynów, gdzie przyjął imię Bonifacy, jako mnich przebywał w różnych klasztorach we Włoszech. Po przyjęciu sakry biskupiej w 1004 roku z rąk arcybiskupa magdeburskiego podejmował wyprawy misyjne na Węgry i Ruś. Działał też w Polsce, korzystając z poparcia króla Bolesława Chrobrego; prowadził misje wśród Pieczyngów w stepach czarnomorskich. Św. Brunon napisał dwa dzieła hagiograficzne: "Żywot św. Wojciecha" i "Żywot pięciu braci męczenników", które stanowią pierwszorzędne źródła do dziejów Polski i Europy środkowej wczesnośredniowiecznej. Data założenia świętokrzyskiego klasztoru benedyktynów na Łyścu nie jest znana. Tradycja benedyktyńska przypisuje fundację Bolesławowi Chrobremu w 1006 roku. Naukowcy szacują jednak, że mnisi pojawili się na Łysej Górze dopiero w latach 30. XII wieku.